Ở một bài viết về chợ cách đây mấy tháng, tôi có bài “Bán lẻ Việt Nam đã bỏ quên chợ dân sinh”. Thật trùng hợp, vừa rồi tại cuộc hội thảo “Nông dân đi chợ thế giới” do Liên minh Hợp tác xã Việt Nam và báo Nông thôn ngày này phối hợp tổ chức, trong kỉ yếu hội thảo, có một bài viết của lãnh đạo phòng Thương mại Hàn Quốc về khuyên Việt Nam phải có các chợ đầu mối.

Bằng những dẫn chứng cụ thể và sâu sắc , tác giả đã phân tích những mặt lợi ích cho sản xuất và tiêu dùng của các chợ đầu mối ở Hàn Quốc và Việt Nam cần học tập. Đó là, hàng hóa sau khi thu hoạch, nhất là hàng nông sản thực phẩm, thủy hải sản... nhất thiết cần phải gom vào các chợ đầu mối trong toàn quốc.

Ảnh minh họa.

Việc tổ chức này vừa quản lý được chất lượng hàng hóa lưu thông trên thị trường, vừa nắm vững cung cầu hàng hóa phục vụ cho từng địa bàn mà các chợ đầu mối được phân công đảm nhiệm. Tất nhiên là các chợ đầu mối phải có đầu vào phục vụ là các vùng sản xuất lớn tập trung, sản xuất sạch để cung cấp hàng hóa cho chợ. Điều lợi nữa là lợi nhuận trong chuỗi giá trị hàng hóa từ sản xuất đến trao đổi, phân phối tiêu dùng thông qua chợ đầu mối được phân chia một cách tương đối hợp lý.

Bài viết có đề cập tới ví dụ 1 kg rau sạch, trước đây người nông dân chỉ bán được 2.000 đồng/kg, sau khi tham gia chuỗi cung ứng cho chợ đầu mối đã bán được 7.000 – 8.000 đồng/kg. Giá rau đã tăng 3-4 lần trước đó. Trước đây, những mớ rau sạch này vì không tham gia được vào chuỗi cung ứng ở chợ đầu mối, hoặc các siêu thị thường bị thương lái không tử tế ép cấp ép giá với một mức tương đương như rau không sạch.

Trong chợ đầu mối hiện đại ở Hàn Quốc cũng như một số nước tiến tiến khác Italy, Đức, Tây Ban Nha, việc giao dịch buôn bán thông qua đấu giá công khai trên sàn giao dịch nằm trong từng chợ đầu mối. Đây là một mô hình mua bán rất minh bạch công khai và văn minh, trước hết đem lại lợi ích cho người sản xuất, sau đó cho cả người tiêu dùng xã hội.

Nhìn rộng ra, chợ đầu mối từng vùng còn là nơi thu hút các nhà đầu tư du lịch, kể cả mua lẻ ở siêu thị trong chợ đầu mối. Hệ thống hậu cần của chợ được tổ chức quy mô, văn minh và hiện đại, đảm bảo vệ sinh môi trường và hiệu quả. Rác của chợ đầu mối được gom lại và cung cấp cho nhà máy điện rác, phục vụ ngược lại cho chính chợ đầu mối.

Còn ở Việt Nam thì sao? Chúng ta có thể kể ra hàng chục chợ đầu mối trên toàn quốc đang hoạt động, nhưng kể cả những chợ khá lớn như Bình Điền, Thủ Đức và Đền Lừ, Minh Khai... nếu đem so với các chợ ở các nước trên thế giới còn rất nhỏ bé và còn thiếu nhiều điều kiện cơ bản để chợ có thể hoạt động một cách hoàn chỉnh.

Chợ đầu mối ở Việt Nam chủ yếu làm nhiệm vụ gom hàng hóa, có thể kiểm tra chất lượng sơ bộ và cung cấp cho các siêu thị, chợ nhỏ lẻ trong thành phố. Riêng Hà Nội cách đây hơn 1 năm, lãnh đạo thành phố cũng đã làm việc với các bạn Pháp, thăm quan học tập một vài chợ đầu mối ở Pháp, đồng thời có những biên bản ghi nhớ để Pháp hỗ trợ Hà Nội xây dựng 1 chợ đầu mối phía Bắc có quy mô lớn.

Tuy nhiên, thời gian đã trôi đi cho tới nay chưa có dấu hiệu của việc xúc tiến một cách mạnh mẽ ý tưởng tốt đẹp này. Nhìn những con lợn đã giết mổ, những tải rau được vận chuyển công khai, ít được kiểm soát thông qua các phương tiện chủ yếu là xe máy về trung tâm các thành phố lớn để phục vụ bán lẻ. Điều đó càng thôi thúc việc thiết lập các chợ đầu mối ở 3 miền Bắc - Trung - Nam.

Cái lợi thì cũng đã rõ, kinh nghiệm bạn đã làm và cũng sẵn sàng hỗ trợ, điều còn lại là chúng ta có quyết tâm đẩy nhanh việc quy hoạch, đầu tư cho các chợ đầu mối đó hay không?

Trong này vai trò quan trọng của Chính phủ, Bộ Công Thương, Bộ NN&PTNT và các tỉnh, thành phố có liên quan đến việc đặt các chợ đầu mối tại địa phương đó. Chúng ta tin chắc rằng, với xu thế phát triển của thời đại công nghiệp 4.0, khi nhu cầu phải đảm bảo chất lượng hàng hóa sau sản xuất chăn nuôi, nhu cầu về an toàn vệ sinh thực phẩm cho người tiêu dùng xã hội trở nên cấp bách, thì sớm hay muộn chợ đầu mối cũng phải được xây dựng.

Bởi đó là một yêu cầu tất yếu khách quan, dù muốn hay không cũng phải làm. Hi vọng trong 3 - 5 năm nữa sẽ có 1 chợ đầu mối đầu tiên của Việt Nam đạt tiêu chuẩn khu vực và quốc tế, nhằm thúc đẩy sản xuất và tiêu dùng xã hội một cách hiện đại và văn minh.

Chuyên gia Vũ Vinh Phú