Sáng 24/7, tại Hà Nội, Ban tổ chức Diễn đàn mua bán, sáp nhập doanh nghiệp (M&A) Việt Nam tổ chức họp báo giới thiệu Diễn đàn M&A 2018 với chủ đề “Bước ngoặt mới. Kỷ nguyên mới” sẽ diễn ra tại TPHCM vào ngày 8/8 tới.

Những cú huých mạnh mẽ

Phát biểu tại buổi Họp báo, ông Lê Trọng Minh nhận định: Nhìn lại chặng đường tròn một thập kỷ qua, kể từ khi Diễn đàn M&A Việt Nam lần đầu tiên được tổ chức vào năm 2009, đã có gần 4.000 thương vụ M&A được thực hiện thành công tại Việt Nam với tổng giá trị lên tới 48,8 tỷ USD.

Điều đáng chú ý là hoạt động M&A đã phát triển mạnh mẽ không chỉ về số lượng và quy mô thương vụ, mà còn thực sự trở thành một kênh huy động vốn mới hiệu quả trong tổng vốn đầu tư toàn xã hội, thúc đẩy quá trình đổi mới mô hình tăng trưởng, tái cấu trúc nền kinh tế, cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước.

Hoạt động M&A cũng đã góp phần nâng cao năng lực quản trị và sức cạnh tranh của doanh nghiệp Việt Nam.

"Như người ta thường nói, kỷ lục được sinh ra là để phá bỏ, và điều đó không phải là không có cơ sở. Sự bùng nổ các thương vụ M&A lớn trong nửa cuối năm 2017 và nửa đầu năm 2018 được “châm ngòi” bởi các chủ trương và các biện pháp đẩy mạnh cải cách thể chế, tái cấu trúc nền kinh tế, thúc đẩy quá trình cổ phần hóa, thoái vốn doanh nghiệp nhà nước, nhất là tại những doanh nghiệp lớn, phát triển khu vực kinh tế tư nhân… đang thực sự tạo ra bước ngoặt mới, mở ra một kỷ nguyên mới cho hoạt động M&A tại Việt Nam, với kỳ vọng lớn hơn giá trị và số lượng thương vụ", ông Lê Trọng Minh chia sẻ.

Ở khu vực tư nhân, sự quan tâm ngày càng cao của các quỹ đầu tư, tổ chức tài chính quốc tế cũng như những nhà đầu tư tư nhân nước ngoài đối với các doanh nghiệp bất động sản, ngân hàng, bán lẻ, sản xuất thực phẩm và đồ tiêu dùng nhanh của Việt Nam đã và đang được thể hiện rõ nét thông qua những thương vụ lớn thành công mà gần đây nhất là Vinhomes, Techcombank…, tạo ra những bước ngoặt mới trong hoạt động M&A tại khu vực này.

Báo cáo "Thị trường M&A 2017-2018: Sức bật cho thập kỷ mới" mà ông Đặng Xuân Minh, Tổng Giám đốc Công ty AVM, Phó Ban tổ chức Diễn đàn M&A Việt Nam trình bày tại buổi Họp báo đã bổ sung thêm những con số ấn tượng: Theo Nhóm nghiên cứu của Diễn đàn M&A Việt Nam, quy mô thị trường M&A tại Việt Nam năm 2017 tăng 9 lần so với năm 2008. Riêng trong năm 2017, tổng giá trị M&A đạt 10,2 tỷ USD, mức cao nhất từ trước đến nay và tăng trưởng 175% so với năm 2016.

Trong đó, thương vụ kỷ lục nhất của thập kỷ thuộc về ThaiBev (Thái Lan), thông qua công ty con Vietnam Beverage mua lại 51% Sabeco, công ty bia lớn nhất tại Việt Nam, trị giá 5 tỷ USD đã được tạo lập trong năm 2017. Trong 6 tháng đầu năm 2018, tổng giá trị các thương vụ M&A tại Việt Nam đạt 3,35 tỷ USD (bằng 139% cùng kỳ năm 2017). 

Đây chính là những cú huých mạnh mẽ tạo ra bước ngoặt và sức bật mới cho hoạt động M&A tại Việt Nam.

Năm 2018, giá trị M&A có thể đạt 6,5-6,9 tỷ USD

Báo cáo "Thị trường M&A 2017-2018: Sức bật cho thập kỷ mới" dự báo năm 2018, giá trị M&A có thể đạt 6,5-6,9 tỷ USD. Trong giai đoạn trung hạn, quy mô thị trường M&A Việt Nam có thể vượt qua mốc 5 tỷ USD của giai đoạn 2014-2016 để ổn định ở mốc 6-6,5 tỷ USD.

Nếu năm 2016 là năm lên ngôi của bán lẻ với các thương vụ mua lại các chuỗi phân phối, thì năm 2017, ngành có tỉ trọng giá trị M&A lớn nhất là sản xuất hàng tiêu dùng (57%), tiếp theo đó là ngành bất động sản (27%), tài chính - ngân hàng (4%), vật liệu hóa chất (3%). Trong 6 tháng đầu năm 2018, ngành bất động sản chiếm ưu thế (66,75%), tài chính ngân hàng (19,06%) và sản xuất công nghiệp (9%).

Báo cáo cho biết, những ngành đang được quan tâm nhất hiện nay là những ngành quan trọng trong việc tiếp cận thị trường 95 triệu dân của Việt Nam. Việc mua lại những công ty sản xuất hàng tiêu dùng (đồ uống, thực phẩm, hàng tiêu dùng thiết yếu) không chỉ mua lại thương hiệu và còn mua lại mạng lưới phân phối để tiếp cận thị trường. Trong lĩnh vực ngân hàng, các giao dịch tập trung vào mua lại các công ty tài chính tiêu dùng, công ty quản lý thẻ, dịch vụ tài chính nhằm phục vụ nhu cầu ngày càng tăng của thị trường. Các giao dịch trong lĩnh vực bất động sản hướng tới các dự án bất động sản ở khu vực thành thị lớn hoặc đô thị mới phát triển nơi tập trung dân cư, các dự án nghỉ dưỡng, các khách sạn ở vị trí trung tâm.

Cũng theo dự báo của các chuyên gia tại cuộc họp báo, trong năm 2018 và những năm tiếp theo, các thương vụ M&A được dự báo tiếp tục tập trung nhiều vào lĩnh vực hàng tiêu dùng, bán lẻ và bất động sản. Ngoài ra, các lĩnh vực viễn thông, năng lượng, hạ tầng, dược phẩm, giáo dục được kỳ vọng sẽ đóng góp giá trị đáng kể cho hoạt động M&A tại Việt Nam trong giai đoạn tới.

Đặc biệt, thị trường này cũng có thể trông đợi các thương vụ quy mô lớn hơn, nhất là các thương vụ thoái vốn của các doanh nghiệp nhà nước lớn cổ phần hóa và sự tham gia của các nhà đầu tư nước ngoài.

Nên bán khôn ngoan và chiến lược hơn

Để thị trường M&A đạt một tầm cao mới, với sự diễn ra của các thương vụ lớn, các chuyên gia tại cuộc Họp báo cho rằng vẫn cần những động thái mạnh mẽ hơn của Chính phủ và các doanh nghiệp. 

Bởi vì, hoạt động M&A tại Việt Nam đang đứng trước không ít thách thức đến từ bên ngoài như sự thay đổi trong chính sách của Mỹ, đặc biệt là Mỹ quyết định rút khỏi Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP) và sự căng thẳng trong quan hệ thương mại giữa Mỹ và Trung Quốc.

Hay từ nội tại bên trong nền kinh tế Việt Nam như: Trở ngại từ cổ phần hóa, thoái vốn doanh nghiệp nhà nước, chất lượng doanh nghiệp và quy mô nền kinh tế chưa đủ hấp dẫn, những rào cản chính sách còn chưa được khơi thông…

Quy mô thị trường vẫn ở mức trung bình trong khu vực Đông Nam Á. Thị trường Việt Nam vẫn chủ yếu là các giao dịch nhỏ với quy mô 5 - 6 triệu USD (tương đương 100 - 120 tỷ VND). Các giao dịch quy mô nhỏ chiếm tới chiếm tới trên 90% về số lượng thương vụ.

Sự thành công của thương vụ Sabeco là một bước ngoặt lớn nhưng chỉ riêng thương vụ này thì chưa đem lại sự lạc quan cho toàn bộ thị trường. Nếu loại trừ sự đột biến về giá trị của thương vụ ThaiBev - Sabeco, thì quy mô thị trường vẫn ở mức trung bình khá, với những khó khăn và hạn chế vẫn đang còn tồn tại trong một vài năm qua.

Đó là chưa kể đến hiện còn quá sớm để khẳng định thương vụ M&A tại Sabeco thành công hay không, bởi nhà đầu tư tại đây không đầu tư vào chứng khoán, đồng thời, họ đang tiến hành quá trình hậu sáp nhập để khẳng định thương hiệu, văn hóa theo chiến lược riêng của mình.

Theo ông Hiếu, doanh nghiệp nhà nước là món hàng hời, nhưng nhiều lần không bán được vì sự thiếu sự quan tâm của nhà đầu tư.

“Cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước là quyết định đúng và đúng kế hoạch, tiến độ. Tuy nhiên, tôi cho rằng nhà nước nên bán khôn ngoan, bán chiến lược hơn. Tức là không phải khi có quyết định bán là ngày hôm sau quẳng hết hàng ra bán ào ạt. Hiện chủ sở hữu doanh nghiệp nhà nước khá phân mảnh, có mục tiêu quan tâm, lợi ích khác nhau về. Nếu bung hàng cùng lúc sẽ không thành điểm cộng tốt mà sẽ triệt tiêu nhau. Điều này không có nghĩa là bán hàng nhỏ giọt mà cần biết làm hàng. Hy vọng sự ra đời của Ủy ban Quản lý vốn Nhà nước sẽ giúp việc bán cổ phần doanh nghiệp nhà nước có chiến lược tập thể, dài hạn hơn trong thời gian tới”, ông Hiếu nói.

Cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước cần đi vào thực chất hơn là hình thức như hiện nay là khuyến nghị của ông Phạm Văn Thịnh, Tổng giám đốc Công ty Deloitte Việt Nam tại cuộc Họp báo.

“Có nhiều doanh nghiệp chỉ bán 3-5%, không lôi cuốn các nhà đầu tư vì vào mua mà không có quyền hành gì. Thậm chí có những doanh nghiệp nhà nước cổ phần xong nhưng vẫn hoạt động như một doanh nghiệp nhà nước”, ông Thịnh nhấn mạnh.