Hệ thống thương mại toàn cầu, chuẩn bị khép lại một trong những năm mang tính chuyển đổi sâu rộng nhất trong nhiều thập kỷ, hướng tới năm tiếp theo với hàng loạt thách thức mới đối với ổn định và tăng trưởng.

Bất chấp việc Tổng thống Mỹ Donald Trump dựng “bức tường thuế quan” quanh nền kinh tế lớn nhất thế giới, thương mại hàng hóa toàn cầu trong năm 2025 nhìn chung vẫn duy trì được khả năng chống chịu.

Theo số liệu được chuyên gia kỳ cựu trong ngành vận tải biển John McCown dẫn lại, khối lượng container toàn cầu trong tháng 10/2025 tăng 2,1% so với cùng kỳ năm trước.

Tuy nhiên, đằng sau bức tranh tổng thể tương đối tích cực là những dịch chuyển đáng kể trong dòng chảy thương mại. Lượng hàng container nhập khẩu vào Mỹ giảm 8%, trong khi châu Phi, Trung Đông, Mỹ Latinh và Ấn Độ lại ghi nhận mức tăng trưởng mạnh.

“Chuỗi cung ứng container toàn cầu đã bắt đầu thích nghi và tái cấu trúc các mô hình thương mại”, ông McCown nhận định trong báo cáo ngày 22/12. Sau khi Mỹ ghi nhận mức tăng 15,2% lượng container nhập khẩu trong năm 2024, “việc tổng lượng của năm 2025 đi theo chiều hướng hoàn toàn ngược lại là điều không thể phủ nhận”.

Theo ông McCown, các đe dọa thuế quan của Tổng thống Trump là một trong những nguyên nhân chính thúc đẩy sự tái định hình này. Nếu năm 2025 là “năm của thuế quan”, thì năm 2026 sẽ là “năm của những hệ quả từ thuế quan”.

Nhiều chuyên gia dự báo thương mại toàn cầu trong năm tới sẽ tiếp tục đối mặt với bất ổn, trong đó nổi bật là 4 vấn đề lớn. Thứ nhất, Mỹ, Canada và Mexico sắp khởi động quá trình rà soát Hiệp định thương mại Mỹ-Mexico-Canada (USMCA), có hiệu lực từ năm 2020.

Dù nhiều bên ủng hộ việc gia hạn USMCA, hầu hết các bên liên quan cũng kêu gọi cải thiện nội dung hiệp định.

Tuy nhiên, bất kỳ điều chỉnh nào có lợi cho một nước thành viên cũng có thể gây bất lợi cho nước khác, làm gia tăng nguy cơ căng thẳng trong đàm phán, đặc biệt khi Canada và Mexico đang chịu áp lực từ thuế nhập khẩu của Mỹ.

Vấn đề thứ hai là nguy cơ gián đoạn chuỗi vận tải biển. Theo các chuyên gia, chuỗi cung ứng toàn cầu trong năm tới có thể chịu tác động từ hai cú sốc tiềm tàng. Thứ nhất là khả năng các tuyến tàu container quay trở lại Biển Đỏ và kênh đào Suez, sau khi các cuộc tấn công của lực lượng Houthi suy giảm.

Việc này có thể khiến công suất vận tải tăng đột ngột, dẫn tới ùn tắc nghiêm trọng tại các cảng châu Âu. Thứ hai là nguy cơ nhu cầu vận chuyển bùng nổ nếu kinh tế Mỹ tăng tốc mạnh trong năm 2026, kéo theo làn sóng tái tích trữ hàng hóa, vượt quá khả năng đáp ứng của ngành vận tải biển.

Vấn đề thứ ba là các thỏa thuận thương mại thiếu bền vững. Dù Nhà Trắng coi các thỏa thuận thương mại đạt được trong năm 2025 là thành tựu lớn, phần lớn trong số này không mang tính ràng buộc pháp lý chặt chẽ và chỉ mang tính “đình chiến” ngắn hạn, đặc biệt trong quan hệ với Trung Quốc. Trong khi đó, các cuộc đàm phán của Mỹ với Liên minh châu Âu và Ấn Độ vẫn bế tắc.

Cuối cùng, một ẩn số lớn khác là phán quyết sắp tới của Tòa án Tối cao Mỹ về tính hợp pháp của các mức thuế đối ứng do ông Trump áp đặt. Nếu chính quyền thua kiện, câu hỏi đặt ra là liệu Mỹ có phải hoàn trả hàng chục tỷ USD tiền thuế đã thu hay không – một kịch bản được cho là rất phức tạp về mặt hành chính.

Theo các dự đoán của thị trường, khả năng ông Trump thua kiện lên tới khoảng 75%, đồng nghĩa với việc chính quyền có thể phải tìm kiếm các công cụ khác để tiếp tục chính sách thuế quan.