Việc Trung Quốc cam kết giảm lượng khí thải carbon vào giữa thế kỷ này sẽ đòi hỏi đại lục phải cắt giảm lớn trong sản xuất kim loại. Điều này sẽ làm cho giá hàng hóa vốn đã tăng nhanh chóng khi thế giới xuất hiện đại dịch COVID-19, càng tăng hơn nữa.

Trong một thập kỷ, nguồn nhiệt điện than giá rẻ dồi dào của Trung Quốc đã giúp nước này thống trị việc sản xuất và xuất khẩu kim loại từ đồng đến thép, giúp giữ giá toàn cầu ở mức thấp.

Tuy nhiên, các quy định chặt chẽ hơn về môi trường đối với các lò luyện, nhà máy thép và mỏ được đặt ra nhằm hạn chế nguồn cung đối với một loạt kim loại, làm tăng thêm áp lực lạm phát trên toàn cầu.

Colin Hamilton, một nhà phân tích tại ngân hàng đầu tư BMO cho biết: “Bạn chắc chắn sẽ thấy xuất khẩu chậm hơn nhiều... Thế giới đã rất quen với việc xuất khẩu giảm phát của Trung Quốc dưới dạng thép".

Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đã cam kết rằng Trung Quốc sẽ trung hòa carbon vào năm 2060. Nỗ lực này đòi hỏi phải có quy định chặt chẽ hơn đối với ngành công nghiệp kim loại.

Tháng trước, Bộ Sinh thái và Môi trường Trung Quốc đã ban hành dự thảo quy định yêu cầu các dự án sử dụng nhiều năng lượng sắp tới phải đưa ra đánh giá lượng khí thải carbon của mình. Quy định sẽ bao gồm sáu ngành công nghiệp bao gồm nhiệt điện, hóa dầu, chuyển hóa than thành hóa chất, thép, nấu chảy kim loại màu và xi măng.

Thanh San, một công ty tư nhân Trung Quốc, đã trở thành nhà sản xuất thép không gỉ lớn nhất thế giới bằng cách đầu tư vào các nhà máy ở Indonesia, vốn dựa vào nhiệt điện than. Ảnh: Roskill.

Trung Quốc là nước sử dụng hàng hóa lớn nhất thế giới, từ dầu mỏ đến kim loại. Vì vậy, bất kỳ mức giá nào tăng do nguồn cung giảm sẽ có tác động lớn đến lạm phát trong nước. Trung Quốc cũng là nước xuất khẩu lớn kim loại đã qua xử lý và các sản phẩm dầu tinh luyện, điều này cũng có thể làm tăng giá trên toàn cầu.

Trong tháng này, giá thép tại Mỹ đã tăng lên mức cao nhất mọi thời đại do nhu cầu mua nhà ở tăng trong thời kỳ kinh tế phục hồi. Ông Hamilton cho biết thông thường, việc tăng giá như vậy sẽ bị hãm lại bởi xuất khẩu thép từ Trung Quốc.

Theo S&P Platts, giá thép cuộn cán nóng của Mỹ đã tăng hơn 200% kể từ tháng 8 năm 2020, lên 1.644 USD/tấn ngắn (khoảng 907kg).

Trung Quốc sản xuất 56% thép và 57% nhôm của thế giới. Hai kim loại này cần sử dụng nhiều năng lượng để sản xuất. Theo các nhà phân tích tại Macquarie, sản xuất thép ở ngoài Trung Quốc đã chững lại, chỉ tăng hơn 1% trong thập kỷ qua, và đạt mức cao nhất vào năm 2018.

Trung Quốc đã đạt kỷ lục 1,1 tỷ tấn thép vào năm 2020. Đây là một phần của sự bùng nổ công nghiệp để chống lại tác động kinh tế từ đại dịch. Vào tháng 4 năm nay, sản lượng đạt mức cao kỷ lục bất chấp nỗ lực cắt giảm hoạt động tại các nhà máy.

Tuy nhiên, vì sản xuất thép chiếm 18% lượng khí thải của Trung Quốc, Bắc Kinh sẽ phải hạn chế tăng trưởng trong ngành.

Theo Hiệp hội Sắt thép Trung Quốc, Bắc Kinh đã cam kết sẽ giảm dần công suất 236 triệu tấn thép trong kế hoạch 5 năm lần thứ 14, kéo dài từ năm 2021 đến năm 2025. Sau này, quy trình sản xuất 221 triệu tấn thép sẽ thân thiện hơn với môi trường.

Theo Serafino Capoferri, một nhà phân tích tại Macquarie, nếu những đợt cắt giảm này được thực hiện thì sẽ có rất ít số lượng thép dự phòng bên ngoài Trung Quốc có thể giúp đáp ứng nhu cầu thị trường.

Ông nói: “Ở các nền kinh tế phát triển, trọng tâm là sản xuất thép khử carbon và nhiều công ty không muốn chi vốn cho việc mở rộng quy mô do các phí tổn đòi hỏi để chuyển đổi sản xuất sang các công nghệ bền vững hơn”.

Hamilton cho biết các công ty thép Trung Quốc sẽ thải một phần khí thải carbon bằng cách xây dựng các nhà máy ở các nước khác, như đã từng xảy ra tại Indonesia với thép không gỉ. Thanh San, một công ty tư nhân Trung Quốc, đã trở thành nhà sản xuất thép không gỉ lớn nhất thế giới bằng cách đầu tư vào các nhà máy ở Indonesia, vốn dựa vào nhiệt điện than.

Nhưng nếu Bắc Kinh cắt giảm công suất trong nước quá nhanh trước khi nguồn cung có thể được xây dựng bên ngoài đất nước, Trung Quốc có nguy cơ gây ra lạm phát thông qua giá hàng hóa cao hơn.

Áp lực về giá đang tăng lên. Chi phí hàng hóa rời khỏi các nhà máy của Trung Quốc tăng với tốc độ nhanh nhất kể từ cuộc khủng hoảng tài chính 2008. Chỉ số giá sản xuất của Trung Quốc đã tăng 9% trong tháng 5, mức tăng lớn nhất trong năm kể từ tháng 9 năm 2008.

Theo các nhà phân tích của Morgan Stanley, Trung Quốc cần đạt được ba điều cùng lúc: tăng trưởng kinh tế ổn định, trung hòa carbon và giữ lạm phát trong tầm kiểm soát.

Nhà phân tích Rachel Zhang cho biết: “Việc đạt được ba mục tiêu này cùng một lúc là rất khó vì hai mục tiêu đầu tiên sẽ dẫn đến chi phí nguyên liệu thô cao và lạm phát cao hơn”.

Những khó khăn đó đã trở nên rõ ràng hơn. Vào tháng 3, Bộ trưởng Môi trường Trung Quốc đến thăm Đường Sơn, thành phố sản xuất thép chính của đất nước, với yêu cầu đơn giản: sản xuất ít hơn nữa.

Nhưng đầu tuần trước tại Đường Sơn, các quan chức địa phương đã đưa ra một thông điệp khác. Theo báo cáo của công ty truyền thông Trung Quốc Tài Tân, họ đã gặp các nhà sản xuất thép để thảo luận về việc có thể nới lỏng các giới hạn, do giá thép gần đây đang tăng.

Michelle Lam, chuyên gia kinh tế về Trung Quốc tại Société Générale, cho biết: “Chắc chắn khi bạn tập trung vào kiểm soát môi trường và bạn muốn cắt giảm khí thải sản xuất thép, sẽ có những cú sốc từ phía nguồn cung... Chính phủ cần quản lý quá trình chuyển đổi này một cách rất cẩn thận, để ngăn chặn việc tạo ra áp lực lạm phát đối với khu vực thượng nguồn”.

 Tiệp Nguyễn