Với nhiều startup xe điện, 2022 là một năm đầy khó khăn với những vấn đề liên quan đến sản xuất và áp lực từ chuỗi cung ứng. Tất cả cản bước những nỗ lực cho một khởi đầu tăng trưởng nhanh của chúng. Năm nay, các startup xe điện non trẻ như Rivian hay Lucid thậm chí còn phải đối mặt với những thách thức lớn hơn: Định hình hoạt động vận hành nhà máy trước khi cạn nguồn tiền mặt dự trữ.

Kết quả kinh doanh mà các công ty xe điện công bố trong vài tuần trở lại đây thể hiện sự cấp bách của vấn đề này. Mặc dù các công ty nói trên đều đã sản xuất được xe trong thực tế, các khoản lỗ vẫn tiếp tục lớn lên khi chúng tăng tốc sản xuất và thúc đẩy doanh số bán hàng theo đúng kế hoạch. Điều này làm suy giảm năng lực tài chính và tăng nhu cầu gọi vốn.

Rivian, công ty từng ngập tràn vốn sau khi kêu gọi được gần 12 tỷ USD từ đợt IPO, “đốt” 6,6 tỷ USD trong năm ngoái. Các nhà phân tích dự đoán rằng Rivian có thể sẽ đốt thêm khoảng 6 tỷ USD dựa trên dự tính chi phí trong năm nay.

Bất chấp các hoạt động cắt giảm chi phí và thúc đẩy năng lực sản xuất tại nhà máy duy nhất ở Normal, lãnh đại Rivian vẫn dự đoán 2023 là một năm khó khăn. Hồi tháng 2, Rivian dự đoán sẽ sản xuất được 50.000 xe trong năm 2023, thấp hơn so với dự đoán của các nhà đầu tư Phố Wall. Con số này khiến giá cổ phiếu của Rivian giảm tới 18% một ngày sau đó.

Lucid, một công ty chuyên sản xuất các dòng sedan điện cao cấp, ghi nhận đơn đặt hàng giảm trong nửa cuối năm ngoái. Đến cuối tháng 12/2022, hãng này có 28.000 đơn hàng, giảm từ con số 37.000 ghi nhận hồi tháng 6. Điều này tương đương với mục tiêu sản xuất đáng thất vọng trong năm nay.

“Năm ngoái, chúng tôi tập trung vào giải quyết các điểm nghẽn sản xuất”, Peter Rawlinson, CEO Lucid, nói. “Về doanh số bán hàng, đó là tập trung của chúng tôi ở thời điểm hiện tại”.

Fisker, một startup xe điện đã thực hiện IPO bằng cách sáp nhập ngược vào năm 2020, có kết quả hoạt động kinh doanh ấn tượng hơn cả khi nói với các nhà đầu tư rằng nó sẽ sớm bán chiếc xe đầu tiên của mình trong vài tháng tới. Cố phiếu của Fisker đã tăng 30% ngay khi khi công bố kết quả kinh doanh vào tháng 2 năm nay.

Tuy nhiên, Fisker phải đối mặt với một mốc thời gian chặt chẽ để đạt được mục tiêu sản xuất cả năm và ít có chỗ cho sai sót. Công ty báo cáo rằng họ có 736 triệu USD tiền mặt vào cuối năm 2022 và dự kiến ​​tổng chi phí lên tới 610 triệu USD trong năm nay.

Bức tranh của các startup xe điện đã thay đổi đáng kể kể từ thời điểm chúng thực hiện IPO vào những năm 2020 và 2021.

Khi đó, các nhà đầu tư cực kỳ sốt sắng với các công ty hứa hẹn sẽ định hình lại ngành công nghiệp xe và thị trường tài chính liên tục đổ tiền vào các công ty này với hy vọng sẽ sớm tìm được Tesla tiếp theo. Nhiều startup xe điện đã nhận được hàng tỷ USD đầu tư trước khi sản xuất hay bán được bất kỳ một chiếc xe nào.

Tổng cộng, các nhà đầu tư đã rót 123 tỷ USD vào các startup xe điện thông qua các đợt IPO, sáp nhập ngược và các hình thức gọi vốn khác, theo Dealogic. Dù vậy, sau năm ngoái, sự kiên nhẫn của các nhà đầu tư dường như bắt đầu bốc hơi.

Một số startup xe điện như Lordstown, Faraday và Nikola đã bắt đầu gặp phải các vấn đề về tiện mặt khiến kế hoạch ra xe chậm lại hoặc buộc phải thu hẹp quy mô các tham vọng của mình.

Vừa qua, Lordstown nói rằng công ty này đã bắt đầu bán ra mẫu xe tải điện đầu tiên của mình trong quý 4/2022 nhưng thực tế mới chỉ giao được 6 chiếc xe tới người dùng tính tới cuối tháng 2/2022 vì các vấn đề chất lượng khiến dây chuyền sản xuất phải dừng lại.

Một số công ty khác, ví dụ như Polestar, báo cáo kết quả kinh doanh tốt hơn và lỗ ròng thấp hơn kỳ vọng. Startup Thuỵ Điển này kỳ vọng doanh số sẽ tăng 60% trong năm nay lên 80.000 xe và gần đây kêu gọi được 1,6 tỷ USD. Lãnh đạo công ty nói rằng con số này đủ để duy trì hoạt động vận hành trong năm nay.

Cùng thời điểm, nhu cầu thị trường đối với xe điện, yếu tố khiến gía xe tăng trong vài năm trở lại đây, đang yếu dần. Một số nhà sản xuất xe điện đã điều chỉnh giảm giá hoặc áp dụng các hình thức chiết khấu. Các nhà phân tích dự đoán nhu cầu gọi vốn sẽ lớn dần khi công ty gặp khó khăn với chi phí tăng quy mô và thị trường vốn thắt chặt.

Cổ phiếu của Rivian đã giảm giá khoảng 78% kể từ giá IPO sau khi nó cắt giảm mục tiêu sản xuất chỉ còn một nửa hồi năm ngoái và vẫn kém mục tiêu sản xuất 25.000 xe khoảng 700 chiếc vì thiếu linh kiện.

Năm nay, Rivian đang lên kế hoạch cho thời gian ngừng hoạt động nhiều hơn tại nhà máy của mình để tổ chức lại dây chuyền nhằm sản xuất nhiều xe hơn. Nó đã có hai đợt sa thải và trì hoãn nhiều dự án quan trọng, ví dụ như thế hệ xe tiếp theo, để bảo toàn tiền mặt. Lãnh đạo công ty cho biết hạn chế về chuỗi cung ứng, đặc biệt là linh kiện bán dẫn, sẽ tiếp tục làm giảm số lượng sản xuất trong năm nay, nhưng họ có đủ tiền mặt để tồn tại đến năm 2025.

Lucid mới đây đã gọi vốn được 1,5 tỷ USD thông qua bán cổ phần và có 1,74 tỷ USD tiền mặt hoặc tương đương tiền mặt tới thời điểm cuối tháng 12 năm ngoái. Lãnh đạo công ty nói con số này đủ để duy trì hoạt động đến quý 4/2024. Neward, một startup ở California, bày tỏ quan điểm thận trọng và quan ngại về nhu cầu tiêu dùng trong năm nay.

Về phần mình, Fisker nói vẫn có đủ vốn để ra mắt chiếc xe đầu tiên nhưng vẫn tìm hiểu về việc gọi vốn từ các nhà băng.

Ngành xe điện vốn vẫn là một ngành công nghiệp cần nhiều vốn và khó thâm nhập cho những công ty mới. Bản thân Tesla cũng lỗ suốt nhiều năm. “Thứ khó là phát triển xe và toàn bộ chuỗi cung ứng đi theo xe”, Elon Musk, CEO Tesla, nói. “Đây là một thách thức cực kỳ khó khăn về logistics”.

Dù vậy, thế hệ startup xe điện mới này thậm chí còn gặp nhiều khó khăn hơn. Tesla không có nhiều đối thủ trực tiếp khi ra mắt Model S 10 năm trước, Doug Betts, chủ tịch mảng xe tại công ty J.D. Power, nói.

Bên cạnh đó, các startup xe điện còn phải đối mặt với nhiều công ty truyền thống vốn đã có chuỗi cung ứng toàn diện và hoạt động sản xuất quy mô. Cạnh tranh cũng khốc liệt ở cả phân khúc xe điện hạng sang, nơi mà các công ty trẻ cũng muốn nhắm đến khách hàng.

“Họ phải đánh bạo BMW và Mercedes, những công ty này đều đã có xe điện rồi”, ông Betts nói thêm.