Dưới đây là bài viết của Tiến sĩ Lê Hồng Hiệp về triển vọng Xanh SM "lật đổ" vị thế đứng đầu của Grab tại Việt Nam. Ông Hiệp đang là Nghiên cứu viên cao cấp và Điều phối viên Chương trình Nghiên cứu Việt Nam tại Viện Nghiên cứu Đông Nam Á ( ISEAS-Yusof Ishak Institute, Singapore).

Sau khi mua lại hoạt động của Uber ở Đông Nam Á vào năm 2018, Grab đã khẳng định vị thế là công ty dẫn đầu trong lĩnh vực gọi xe của khu vực. Tại Việt Nam, tính đến tháng 3/2023, gã khổng lồ có trụ sở tại Singapore này lần lượt nắm giữ 66% và 60% thị phần trong ở mảng gọi xe ô tô và xe máy.

Tuy nhiên, vị trí thống trị của Grab tại Việt Nam sắp tới đây có thể bị thách thức bởi Xanh SM.

Dù mới chỉ gia nhập thị trường từ sau quý I/2023, nhưng GSM đã nhanh chóng cung cấp dịch vụ taxi, gọi xe, giao hàng và cho thuê xe hơi ở nhiều tỉnh thành. Công ty tự hào về cam kết "di động xanh và thông minh" nhờ dải xe điện phong phú được cung cấp bởi VinFast.

Tính đến cuối năm 2023, công ty đã cung cấp dịch vụ thành công tại 29 trên 63 tỉnh thành trên cả nước, với hơn 20.000 ô tô và khoảng 22.000 xe máy. Tháng 11/2023, công ty đã ra mắt dịch vụ tại hai thành phố ở Lào, đánh dấu bước đi quốc tế đầu tiên. GSM cũng có kế hoạch mở rộng sang các thị trường khác trong khu vực như Philippines và Indonesia. Đây là một thành tích đáng chú ý, vì công ty mới hoạt động chưa đầy một năm.

Các cuộc phỏng vấn với hơn chục tài xế tiết lộ một số yếu tố lý giải cho sự mở rộng nhanh chóng của GSM tại Việt Nam.

Thứ nhất, GSM coi tài xế là nhân viên chứ không phải đối tác - cách mà các nền tảng gọi xe như Grab vẫn áp đặt với đội ngũ lao động chính.

Bên cạnh đó, việc là nhân viên của công ty, tài xế được hưởng lương tháng cố định, thưởng theo thành tích và các phúc lợi khác như 4 ngày nghỉ phép có lương mỗi tháng, bảo hiểm y tế và đóng bảo hiểm xã hội. Điều này không chỉ mang lại cho họ cảm giác an toàn mà còn nuôi dưỡng lòng trung thành với công ty.

Thứ hai, trong khi tài xế Grab phải đầu tư ban đầu để mua xe riêng nếu muốn tham gia nền tảng, thì tài xế của Xanh SM không phải chịu khoản chi phí này vì phương tiện họ lái thuộc sở hữu của công ty. Do đó, nhiều tài xế Grab đã lựa chọn cho thuê hoặc bán xe của mình và chuyển sang lái xe cho Xanh SM .

Thứ ba, về chi phí vận hành, tài xế Grab không chỉ phải chi trả khấu hao cho xe của mình mà còn phải đối mặt với chi phí xăng dầu và bảo dưỡng cao. Trong khi đó, chi phí chính của tài xế Xanh SM là sạc xe.

Theo những người được tác giả phỏng vấn, mức chi phí sạc có thể chỉ bằng một phần ba giá xăng của xe truyền thống. Nhiều tài xế chuyển từ Grab sang Xanh SM cũng tiết lộ rằng ngoài chi phí vận hành tốn kém, mức hoa hồng cao.

Sự mở rộng nhanh chóng của Xanh SM, phục vụ hơn 60 triệu chuyến đi kể từ khi ra mắt vào tháng 4/2023, cũng là một dấu hiệu rõ ràng cho thấy mức độ hài lòng cao của khách hàng. Sự phổ biến ngày càng tăng của Xanh SM một phần là do mức phi cố định cho các chuyến đi được đặt qua ứng dụng của họ, trái ngược với mức phí thay đổi theo từng điều kiện thời tiết, giao thông của Grab.

Nhiều chương trình khuyến mãi cũng giúp phí của Xanh SM có thể thấp hơn Grab. Đồng thời, tài xế của Xanh SM được đánh giá là lịch sự và thân thiện nhờ chương trình đào tạo kỹ lưỡng của công ty và sự chú trọng đến chất lượng dịch vụ. Ngoài ra, xe của họ rộng, mới, sạch sẽ, giúp cho các chuyến đi trở nên thú vị và thoải mái.

Mặc dù còn khá non trẻ, Xanh SM đang cho thấy tiềm năng hứa hẹn thông qua việc phát triển nhanh chóng. Nếu công ty tiếp tục duy trì đà phát triển hiện tại, rất có thể họ sẽ đe doạ vị thế của Grab tại thị trường Việt Nam.

Đây sẽ là một thành tựu lớn cho Vingroup và VinFast. Mặc dù đã bán được gần 35.000 xe trên toàn cầu vào năm 2023, VinFast vẫn đang lỗ.

Sự thành công của Xanh SM không chỉ mang lại nguồn thu đáng kể cho VinFast mà còn giúp educate thị trường về các sản phẩm của mình, từ đó thúc đẩy doanh số bán hàng trong tương lai.

Ngoài ra, nếu Xanh SM mở rộng và trở thành công ty niêm yết trên sàn chứng khoán, ông Vượng và Vingroup có thể huy động thêm vốn cho các hoạt động kinh doanh khác của mình, đặc biệt là VinFast.

Bất chấp thành công ban đầu, GSM cũng đang phải đối mặt với một số thách thức đáng kể. Một số tài xế bày tỏ lo ngại về việc công ty ngày càng gây áp lực lên tài xế để tạo ra thêm doanh thu và đưa ra các tiêu chuẩn cao hơn để nhận thưởng theo thành tích.

Hơn nữa, lái xe cho GSM không linh hoạt bằng lái xe cho Grab, vì tài xế không được tự do lựa chọn thời gian họ muốn lái xe. Sự thiếu linh hoạt này có thể là trở ngại đối với một số tài xế.

Để mở rộng hoạt động kinh doanh nhanh hơn, GSM đã tuyên bố sẽ sớm ra mắt Xanh SM Platform, theo đó chủ sở hữu xe điện VinFast có thể tham gia công ty với tư cách đối tác để cung cấp dịch vụ gọi xe.

Hiện vẫn chưa rõ công ty sẽ đối xử với những tài xế này như thế nào, nhưng rất có thể họ sẽ được phân loại là đối tác chứ không phải nhân viên. Do đó, trong khi cho phép công ty mở rộng nhanh hơn, cách tiếp cận này có thể khiến các tài xế đối tác gặp phải những vấn đề tương tự như khi lái xe cho các nền tảng đặt xe khác.

Sự mở rộng nhanh chóng của GSM và những nỗ lực không ngừng để thu hút tài xế và khách hàng thông qua các chương trình khuyến mãi khác nhau có nghĩa công ty phải sẵn sàng hy sinh lợi nhuận.

Điều này có thể gây nguy hiểm cho triển vọng tăng trưởng, trong trường hợp nếu doanh số bán hàng của VinFast không cải thiện và mảng kinh doanh mang lại lợi nhuận chính của Vingroup là bất động sản, vẫn đang gặp khó.

Việc GSM mở rộng ra thị trường quốc tế cũng có thể gặp thách thức vì họ có thể phải đối mặt với môi trường pháp lý khắt khe hơn ở các quốc gia khác. Do đó, kể cả khi GSM có thể thách thức vị trí thống trị của Grab tại Việt Nam, thì không có gì đảm bảo rằng họ sẽ lặp lại thành công ở các thị trường khác.