Tổng thống Donald Trump cho rằng đồng USD yếu hơn có thể giúp nền kinh tế Mỹ vĩ đại trở lại. Một cố vấn hàng đầu của chính phủ Trung Quốc cũng tin rằng điều đó sẽ giúp Trung Quốc trở nên vĩ đại hơn.

Trên thực tế, đồng bạc xanh không hề suy yếu đáng kể trong năm 2025. Tuy nhiên, một số nhà dự báo, bao gồm cả ông lớn ngân hàng Goldman Sachs, cho rằng đây là một ẩn số cần theo dõi trong năm 2026.

Logic kinh tế cho thấy đồng USD yếu hơn sẽ làm giảm khả năng cạnh tranh của hàng hoá Trung Quốc và thu hẹp thâm hụt thương mại của Mỹ, một tham vọng mà ông Trump đã theo đuổi từ lâu.

“Bạn sẽ kiếm nhiều tiền hơn với một đồng USD yếu hơn”, ông chủ Nhà Trắng phát biểu vào tháng 7. “Khi đồng USD duy trì sức mạnh, bạn không thể đi du lịch, không thể bán máy kéo, không thể bán xe tải, không thể bán bất cứ thứ gì”.

Ông Trump nói lực cản đến từ Trung Quốc và Nhật Bản nhưng cho đến nay chưa thực hiện bước đi nào để giải quyết vấn đề, Wall Street Journal lưu ý.

“Tất cả những gì họ muốn là một đồng tiền yếu”, ông Trump nhấn mạnh, sau đó nói thêm rằng chính sách thuế quan ban hành trong năm nay sẽ phát huy tác dụng tốt hơn nếu tỷ giá hối đoái cân bằng trở lại.

Hiện tại, các nhà lãnh đạo Trung Quốc đang đạt được mức tỷ giá nhân dân tệ như họ mong muốn. Khi thặng dư thương mại hàng năm của Trung Quốc vượt 1.000 tỷ USD, đồng nội tệ của nước này đang giao dịch trên mức 7 nhân dân tệ đổi 1 USD.

Mức tỷ giá hiện tại mạnh hơn một chút so với mốc 7,3 nhân dân tệ đổi 1 USD vào đầu năm nhưng vẫn yếu hơn 7% so với 5 năm trước.

Trong thị trường tự do, các quốc gia liên tục có thặng dư thương mại lớn với Mỹ sẽ kiếm được nhiều USD hơn mức mà họ cần để mua hàng hoá nhập khẩu.

Giống như trên thị trường ngũ cốc, khi nguồn cung trở nên dư thừa sau một vụ mùa bội thu, giá USD sẽ giảm so với đồng nội tệ của các nước cho đến khi cán cân thương mại được khôi phục và lượng USD dư thừa giảm dần.

Trên thực tế, Bắc Kinh đang cho phép đồng nội tệ biến động trong một biên độ hẹp. Chính phủ và các cơ quan liên quan mua lại một phần USD dư thừa và đưa tiền vào các tài sản dựa trên đồng bạc xanh như trái phiếu kho bạc Mỹ, đảm bảo đồng nhân dân tệ vẫn yếu.

Điều đó có nghĩa là công nhân Trung Quốc đang được trả lương thấp hơn nếu tính theo đồng USD nhưng hàng hoá họ sản xuất ra có tính cạnh tranh cao hơn.

“Chính sách thương mại của Trung Quốc về cơ bản được thiết lập để tối đa hoá thị phần xuất khẩu toàn cầu”, ông Logan Wright, trưởng bộ phận nghiên cứu thị trường Trung Quốc tại Rhodium Group, đánh giá.

Trung Quốc nắm giữ khoảng 3.350 tỷ USD dự trữ ngoại hối chính thức tính đến tháng 11, nhưng chuyên gia Brad Setser thuộc Hội đồng Quan hệ Đối ngoại ước tính vào năm 2023 rằng tổng tài sản nước ngoài của Trung Quốc đạt gần 6.000 tỷ USD khi bao gồm cả các tổ chức báo cáo trực tiếp cho chính quyền trung ương.

Gần đây, ông Setser ước tính rằng đồng nhân dân tệ có thể đang được định giá thấp hơn 30% so với đồng USD. Nhà phân tích Teresa Alves của Goldman Sachs cũng có nhận định tương tự. Theo bà Alves, đồng nhân dân tệ có thể tăng giá trong năm 2026 và Goldman Sachs sẽ theo dõi diễn biến thực tế.

Hồi giữa tháng 12, Chủ tịch Ngân hàng Trung ương châu Âu Christine Lagarde cũng từng nói: “Rõ ràng, tình hình hiện tại của đồng nhân dân tệ là một vấn đề mà chúng tôi đang theo dõi sát sao”.

Lý do người Trung Quốc muốn thay đổi

Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình từ lâu đã coi sức mạnh của ngành sản xuất là nền tảng cho vị thế cường quốc của quốc gia này. Song, một số chuyên gia Trung Quốc cho rằng sự vĩ đại thực sự nằm ở việc sở hữu một đồng tiền mạnh như đồng USD ngày nay hoặc đồng bảng Anh năm xưa.

Gần đây, nhiều nhà kinh tế có ảnh hưởng cho rằng nâng giá đồng nhân dân tệ sẽ thúc đẩy mạnh mẽ tiêu dùng nội địa và giúp Trung Quốc thoát khỏi tình trạng trì trệ về kinh tế.

Chẳng hạn, ông Liu Shijin, cố vấn kinh tế lâu năm của chính phủ, cho biết trong một bài phát biểu vào đầu tháng 12 rằng Anh và Mỹ cũng bắt đầu là các cường quốc sản xuất với đồng tiền yếu nhưng cuối cùng cũng phát triển qua giai đoạn đó.

Ông Liu tỏ ra ghen tị khi ông Trump có thể khiến thế giới rung chuyển vì thuế quan. Theo vị chuyên gia, thế giới đứng ngồi không yên là vì sức mua của người tiêu dùng Mỹ quá khổng lồ.

Cố vấn của chính phủ Trung Quốc cho rằng Bắc Kinh xứng đáng nằm quyền chi phối, vì dân số đông có thể giúp nước này tạo ra một thị trường tiêu dùng đủ sức “vượt xa Mỹ”.

“Chúng ta nên đặt mục tiêu cân bằng giữa nhập khẩu và xuất khẩu và thúc đẩy một đồng tiền mạnh, có thể sử dụng trên toàn cầu”, ông Liu nói.

“Người tiêu dùng Trung Quốc có thể sử dụng cùng một lượng nhân dân tệ để mua nhiều hàng hoá quốc tế chất lượng cao, giá cả phải chăng hơn, từ đó hiện thực hoá mục tiêu trở thành một quốc gia tiêu dùng hùng mạnh”, ông tiếp tục.

Trước ông Liu, cựu quan chức Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc Sheng Songcheng cũng có quan điểm tương tự. Vào tháng 11, ông Sheng cho rằng tỷ giá hối đoái phù hợp để cân bằng sức mua của người tiêu dùng Trung Quốc và người tiêu dùng Mỹ có thể là 5 hoặc thậm chí 4 nhân dân tệ đổi 1 USD.

Các quan điểm tương tự như vậy đang lan rộng trong giới chuyên gia kinh tế Trung Quốc nhưng chưa trở thành học thuyết chính thức. Tại Bắc Kinh, nhiều người vẫn không muốn cho phép đồng nhân dân tệ tăng giá quá nhanh.

Trung Quốc vẫn còn nhớ Hiệp định Plaza năm 1985, khi Mỹ và các đồng minh châu Âu khiến đồng yen Nhật tăng gấp đôi chỉ trong vài năm và thổi phồng bong bóng trong nền kinh tế, khiến Nhật Bản phải gánh chịu hậu quả trong hàng thập kỷ.