Cuộc tấn công của hàng giả qua thương mại điện tử

Trong vài năm gần đây, việc chuyển phát hàng hóa rất phát triển do loại hình kinh doanh, buôn bán qua Internet đang có tốc độ tăng trưởng mạnh mẽ. Tuy nhiên, đi kèm với sự phát triển đó lại có nhiều mánh lới của các gian thương bày ra để tiêu thụ hàng giả, hàng nhái, hàng kém chất lượng.

Trước đây khi Internet chưa phát triển, gian thương tiêu thụ hàng lậu, hàng nhái, vi phạm sở hữu trí tuệ nếu bị bắt gặp ở đường thì có thể xử lý vi phạm ngay, rất dễ. Nhưng do làm gắt gao vài năm gần đây, nên các đối tượng đã luồn lách và chuyển sang buôn bán trên mạng Internet nhiều hơn qua các website, trang thương mại điện tử, mạng xã hội như Facebook, Zalo… trong và ngoài nước. Do tính chất đặc thù của thương mại điện tử (TMĐT), như người mua và người bán không gặp mặt và chỉ liên lạc trên môi trường mạng, các công cụ tìm kiếm thuận tiện cho phép người mua tìm kiếm dễ dàng, hàng giả, hàng xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ đã xuất hiện ngày càng nhiều trên thị trường trực tuyến.

Theo số liệu của Tổng cục Quản lý thị trường, năm 2018 vừa qua, riêng Cục QLTT TP. Hồ Chí Minh đã xử phạt gần 350 vụ có liên quan đến TMĐT, số tiền xử phạt hơn 7 tỷ đồng. Cách đây 2 tháng, QLTT Nam Từ Liêm (Hà Nội) đã thu giữ một cơ sở bán các đồ kích dục trị giá hơn 2 tỷ đồng. Những cơ sở này đã đặt hàng từ webside nước ngoài rồi về bán trên trang cá nhân. Đây chỉ là số ít trong hàng trăm, hàng nghìn các vụ việc khác mà các cơ quan chức năng không thể kiểm soát hết.

Còn theo số liệu của Bộ Công Thương cho biết, chỉ trong vòng 4 năm, từ năm 2014 đến năm 2018, lực lượng quản lý thị trường toàn quốc đã xử lý hơn 1 triệu vụ vi phạm, tổng số tiền xử phạt và nộp ngân sách 92 nghìn tỷ đồng. Riêng năm 2018, cơ quan chức năng  xử lý 232.000 vụ và nộp ngân sách 490 tỷ đồng.

Đánh giá về vấn đề này, ông Trần Hữu Linh, Tổng Cục trưởng Tổng cục Quản lý thị trường (Bộ Công Thương) cho biết, hiện nay TMĐT trở thành kênh tiêu thụ hiệu quả hàng giả, hàng gian, hàng cấm của nhiều đối tượng, làm mất lòng tin của người tiêu dùng.

Thống kê của Tổng cục QLTT chỉ ra, đa số các trường hợp vi phạm chủ yếu là không đăng ký và tập trung vào các cá nhân kinh doanh nhỏ lẻ với thủ đoạn tinh vi. Hầu hết các trang web đăng hình ảnh hàng hóa thật với mức giá rất rẻ để thu hút người tiêu dùng, nhất là trong lĩnh vực mỹ phẩm, rượu, thực phẩm chức năng...

Ông Linh cho rằng, hiện nay, các công ty chuyển phát đang trở thành công cụ để tiêu thụ hàng lậu, hàng giả, hàng nhái. Bởi việc thanh toán sau khi mua hàng hiện nay vẫn là thanh toán trung gian theo kiểu giao hàng gửi tiền, hoặc là qua các công ty vận chuyển gửi tiền

"Điều đáng nói ở đây là hàng hóa luân chuyển đến các công ty chuyển phát hầu hết không có hóa đơn chứng từ và hàng hóa được thanh toán qua trung gian, các công ty chuyển phát đã vô tình trở thành vận chuyển hàng giả, hàng gian... gây nhiều khó khăn cho lực lượng quản lý thị trường", ông Linh nhận định.

Ngoài ra, đặc điểm của kinh doanh trên internet là hàng hóa được khởi tạo trưng bán rất nhanh và gỡ đi cũng nhanh, người bán hàng trên mạng có thể là học sinh, sinh viên, thậm chí các cán bộ công chức nhà nước cũng bán, số lượng nhiều không kể xiết. Điều này khiến cơ quan chức năng không thể kiểm soát được hết. Trong khi đó, hiện nước ta chưa có công cụ để có thể kiểm soát hoạt động, quản lý sàn TMĐT một cách có hiệu quả.

Từ đó, ông Linh kiến nghị, cần chế tài xử lý mạnh hơn. Cùng với đó, cần xây dựng một Nghị định quản lý mới có chương riêng về xử lý vi phạm hành chính trong TMĐT phải mạnh hơn xử lý vi phạm ngoài đời thực, dừng cấp tên miền, gắn trách nhiệm của các sàn TMĐT và nhất là sự phối hợp giữa Bộ Công Thương với các cơ quan tài chính, thuế... Riêng lực lượng quản lý thị trường sẽ đẩy mạnh tập huấn nâng cao trình độ đấu tranh với hàng giả, hàng gian, liên kết giữa các DN sàn TMĐT và người tiêu dùng để nhận biết các sàn thương mại uy tín...

Đối với bản thân các doanh nghiệp, ông Linh cho rằng, cần phải nâng cao ý thức, trách nhiệm của mình, không e ngại khi tố cáo các vi phạm, bên cạnh đó, chủ động  cam kết bán hàng hóa đảm bảo chất lượng, nguồn gốc, xuất xứ rõ ràng và không tiếp tay cho các đối tượng lợi dụng thương mại điện tử để kinh doanh hàng giả, hàng nhái.