
Bất cập của hình thức đầu tư BT (Bài 3): Giật mình trước những sai phạm của Gamuda và Tasco
Hậu quả từ “miếng bánh BT” gây ra dường như đến sớm hơn dự kiến, những sai phạm dẫn tới thất thoát hàng trăm tỷ là điều không hiếm ở mô hình đầu tư dự án này.
Như chúng tôi đã thông tin, những năm trở lại đây, tại nhiều thành phố trên khắp cả nước rộ lên phong trào các doanh nghiệp thi nhau làm dự án BT, mục đích chủ yếu họ nhắm tới là quỹ đất đối ứng hoàn vốn mà chính quyền giao cho.
Một dự án thất thoát hàng trăm tỷ
Nhờ miếng bánh BT, nhiều doanh nghiệp đã lớn nhanh như thổi, có thể kể tới CTCP Xuất nhập khẩu tổng hợp Hà Nội (Geleximco), Công ty CP Him Lam, Công ty CP Đầu tư Địa ốc Đại Quang Minh hay mới đây nhất là Công ty cổ phần Tasco,...Nhưng ít ai ngờ, bên cạnh việc giúp các doanh nghiệp thành danh, miếng bánh BT lại đem đến những hệ lụy sớm hơn người ta mường tượng.

Dự án BT xây dựng tuyến đường từ đường Lê Đức Thọ đến Khu đô thị mới Xuân Phương.
Theo đó, Kiểm toán nhà nước đã chỉ ra hàng loạt sai phạm liên quan tới nhiều dự án BT. Cụ thể, dự án xây dựng tuyến đường từ đường Lê Đức Thọ đến khu đô thị mới Xuân Phương theo hình thức BT do Công ty Cổ phần Tasco là nhà đầu tư.
Ngày 4/2/2008, UBND TP Hà Nội có quyết định thông qua đề xuất dự án đầu tư xây dựng tuyến đường từ đường Lê Đức Thọ đến Khu đô thị mới Xuân Phương theo hình thức hợp đồng BT do Công ty Cổ phần Tasco là nhà đầu tư được giao lập dự án đầu tư xây dựng.
Dự án có điểm đầu là nút giao với đường Lê Đức Thọ và điểm cuối là nút giao với đường 70, đi qua các khu đô thị Mỹ Đình 1 - 2, khu đô thị mới Xuân Phương Tasco… thuộc phường Mỹ Đình, Phương Canh, Xuân Phương, quận Nam Từ Liêm. Tổng chiều dài tuyến đường là 3,51km, mặt cắt ngang 50m gồm 8 làn xe. Mức đầu tư của dự án là 1.543 tỷ đồng. Dự án được Tasco khởi công ngày 15/2/2009, tuy nhiên dự án bị giãn tiến độ nhiều năm đến tháng 4/2017 mới hoàn thành.
Theo Kiểm toán Nhà nước, dự án lựa chọn chủ đầu tư là Công ty Cổ phần Tasco thiếu năng lực tài chính; thiết kế dự toán không được cơ quan nhà nước có thẩm quyền thẩm định, phê duyệt là nguyên nhân gây thất thoát ngân sách lớn; thương thảo, kí hợp đồng chưa đảm bảo quy định.
Cũng theo Kiểm toán Nhà nước, việc giao đất chỉ định cho nhà đầu tư là trái với qui định của Luật Đất đai; việc không qui định cụ thể thời điểm giao đất dẫn đến có dự án được giao đất trước khi thực hiện dự án BT và dự án này cũng được giao đất đối ứng khi dự án BT chưa hoàn thiện. Việc tạm tính tiền sử dụng đất để xác định giá trị đối ứng khi giao đất cho dự án BT tại thời điểm thực hiện dự án BT dễ dẫn đến thất thoát ngân sách nhà nước.
Cụ thể, tại Dự án Xây dựng tuyến đường từ đường Lê Đức Thọ đến Khu đô thị mới Xuân Phương: Do giá trị hợp đồng BT tạm xác định theo tổng mức đầu tư được duyệt thường cao hơn thực tế thực hiện, thời gian thi công các dự án BT dài và tiền sử dụng đất tạm tính chưa sát đúng nên giá trị tiền sử dụng đất nhà đầu tư phải nộp ngân sách nhà nước khi được giao đất đối ứng tại thời điểm thực hiện dự án thường thấp hơn giá trị khi quyết toán công trình BT.
Kiểm toán cũng cho hay, việc xác định giá đất theo phương pháp thặng dư tại Thông tư số 145/2007/TT-BTC ngày 06/12/2007 của Bộ Tài chính và số 36/2014/TT-BTNMT ngày 30/6/2014 của Bộ TN&MT cho phép tính chi phí dự phòng trong chi phí phát triển còn bất hợp lý, không sát hoặc phụ thuộc yếu tố chủ quan dẫn đến giá đất thấp, không sát giá thị trường làm thất thoát lớn tài sản, ngân sách nhà nước. Đây là lỗ hổng lớn nhất làm thất thoát tài sản, ngân sách nhà nước.
“Dự án Khu đô thị mới Xuân Phương mặc dù hợp đồng BT ký thống nhất tiền sử dụng đất đối ứng với giá trị dự án BT theo nguyên tắc ngang giá, cùng thời điểm ký kết hợp đồng BT và giá không đổi, nên không có yếu tố dự phòng, nhưng do áp dụng phương pháp thặng dư quy định tại Thông tư số 145/2007/TT-BTC và Thông tư số 36/2014/TT-BTNMT nên vẫn xác định phí phát triển bao gồm cả dự phòng 323,2 tỷ đồng làm giảm tiền sử dụng đất phải nộp tương ứng 323,2 tỷ đồng”, Kiểm toán Nhà nước chỉ rõ.
Đồng thời, tại báo cáo tổng hợp kết quả kiểm toán trên, cơ quan này khiến nghị xử lý tài chính với dự án này lên tới 391,6 tỷ đồng.
Trước đó, Thanh tra Chính phủ cũng có kết luận chỉ ra nhiều sai phạm tại dự án trên. “Đối với dự án đường Lê Đức Thọ - Khu đô thị mới Xuân Phương, UBND thành phố Hà Nội đã không thực hiện đúng quy trình lựa chọn nhà đầu tư; thẩm định đánh giá năng lực nhà đầu tư không chính xác, thiếu chặt chẽ; lựa chọn kí hợp đồng với nhà đầu tư không đảm bảo năng lực theo yêu cầu”, kết luận Thanh tra Chính phủ nêu.
"Con voi chui lọt lỗ kim"
Không chỉ đem đến cảm hứng cho các doanh nghiệp trong nước, dự án BT cũng thu hút nhiều doanh nghiệp nước ngoài vào cuộc. Có thể kể tới trường hợp của Gamuda City. Gamuda City (quận Hoàng Mai, Hà Nội) do Tập đoàn Gamuda Berhad, Malaysia đầu tư, bao gồm 4 hạng mục chính: Công viên Yên Sở, Nhà máy xử lý nước thải Yên Sở, Khu đô thị Gamuda Gardens và Gamuda Lakes.

Trong đó, Công viên Yên Sở là dự án 100% vốn đầu tư nước ngoài. Ba hạng mục còn lại là Nhà máy xử lý nước thải Yên Sở, Khu đô thị Gamuda Gardens và Gamuda Lakes được xây dựng dưới hình thức đổi đất lấy hạ tầng.
Với tổng vốn đầu tư dự kiến lên tới 5 tỷ USD, Gamuda City thời kỳ đó được xem là một trong những dự án đình đám nhất Hà Nội. Dự án được UBND TP. Hà Nội cấp giấy phép triển khai Công viên Yên Sở theo phương thức BT (đổi đất lấy hạ tầng) vào tháng 12/2007, do Gamuda Land Việt Nam, thuộc tập đoàn Gamuda Berhad làm chủ đầu tư.
Theo đó, Công ty Gamuda Land Việt Nam sẽ xây dựng 2 hạng mục là Nhà máy xử lý nước thải Yên Sở và Công viên Yên Sở. Đổi lại, khi xây dựng 2 hạng mục trên, Gamuda Land sẽ được triển khai xây dựng và kinh doanh Khu đô thị Gamuda City ngay bên cạnh công viên với quy mô gần 500ha.
Liên quan đến quá trình thực hiện dự án, Kiểm toán Nhà nước đã chỉ ra hàng loạt gian dối, sai phạm trong quá trình Gamuda thực hiện dự án BT ở Yên Sở.
Theo Kiểm toán Nhà nước, tại các dự án được thực hiện theo hình thức BT, các sai phạm chủ yếu tập trung ở việc: Giao dự án, chỉ định nhà đầu tư đàm phán trực tiếp hợp đồng dự án không đúng quy định; ký hợp đồng trước khi được cấp giấy chứng nhận đầu tư; hợp đồng BT chưa quy định cụ thể việc thanh toán khi nhà đầu tư nhận được tiền hoàn trả, cơ cấu vốn đầu tư trong hợp đồng không đảm bảo quy định; xác định giá trị hợp đồng còn sai sót; có dự án không lập phương án tài chính; công tác lập dự án, đền bù GPMB, thiết kế - dự toán, nghiệm thu, thanh toán khối lượng hoàn thành còn nhiều sai sót; góp vốn chủ sở hữu không đạt yêu cầu…
Đáng chú ý, trong báo cáo trên, Kiểm toán Nhà nước cho biết, đối với dự án đầu tư xây dựng Nhà máy xử lý nước thải Yên Sở, nhà đầu tư đã tính chi phí lãi vay không phù hợp với quy định 24,4 triệu USD (tương đương 534,6 tỷ đồng).
Cũng tại dự án này, việc nghiệm thu, thanh toán khối lượng hoàn thành còn nhiều sai sót. Chi phí đầu tư thực tế so với nghiệm thu giảm 147,7 triệu USD tương đương 3.235 tỷ đồng.
Còn theo báo cáo về việc kiểm toán việc xây dựng Nhà máy nước thải Yên Sở, Kiểm toán Nhà nước kiến nghị Tập đoàn Gamuda Berhad giảm giá trị quyết toán dự án thành hơn 61,9 triệu USD, trong đó yêu cầu nộp trả UBND TP. Hà Nội hơn 22,1 triệu USD, tương đương 484,2 tỷ đồng quy đổi theo tỷ giá ngày 31/12/2015.
Đồng thời kiến nghị giảm số tiền được UBND TP. Hà Nội thanh toán so với giá trị quyết toán nhà đầu tư lập 39,8 triệu USD, tương đương hơn 872 tỷ đồng.
Đối với UBND TP. Hà Nội, Kiểm toán Nhà nước đề nghị UBND thành phố yêu cầu Gamuda Berhad nộp trả ngân sách nhà nước số tiền chênh lệch giữa giá trị quyết toán hợp đồng BT với số tiền sử dụng đất phải nộp lên tới hơn 22,1 triệu USD, tương đương 484,2 tỷ đồng như đã nói ở trên.
"Hoặc thu hồi diện tích đất có giá trị tiền sử dụng đất tương ứng, hoặc cả 2 hình thức. Đồng thời, chỉ đạo các cơ quan liên quan có trách nhiệm đôn đốc thu nộp số tiền trên tránh thất thoát ngân sách, tài sản công”, Kiểm toán Nhà nước kiến nghị.
Tại báo cáo trên, Kiểm toán Nhà nước cũng đề nghị UBND TP. Hà Nội chỉ đạo các cơ quan chức năng kiểm tra, kết luận theo quy định các nội dung kiến nghị xử lý tài chính khác số tiền hơn 86,8 triệu USD để quyết toán và thanh lý hợp đồng với nhà đầu tư theo đúng quy định, tránh thất thoát ngân sách, tài sản công.
Đồng thời, cơ quan kiểm toán yêu cầu nhà đầu tư nộp trả ngân sách đối với giá trị các trường hợp UBND TP. Hà Nội không chấp nhận quyết toán cho dự án, trong đó lưu ý, giá trị 6,77 triệu USD của 5 hồ Yên Sở không có trong quyết định đầu tư, thi công trước khi có phê duyệt dự án Nhà máy xử lý nước thải Yên Sở.
Kiểm toán Nhà nước cũng kiến nghị chỉ đạo Cục thuế Hà Nội thực hiện thanh tra về việc kê khai nộp thuế của Công ty TNHH Gamuda Land Việt Nam và đối với dự án Nhà máy xử lý nước thải Yên Sở do việc kê khai thuế chưa đảm bảo quy định.
Nhóm PV
Tin liên quan

Nông sản Hải Dương thoát cảnh “giải cứu” nhờ sàn thương mại điện tử
Ngày 2/3, Tổng Công ty Viettel Post đã chính thức khởi động chiến dịch ứng dụng công nghệ số giúp nông sản Việt thoát cảnh “giải cứu” không chỉ trong mùa dịch.
Tin cùng chuyên mục
Xem theo ngày

Hàng loạt doanh nghiệp tín nhiệm mức AAA vỡ nợ, thị trường trái phiếu Trung Quốc khủng hoảng nặng

Tổng giám đốc FORD Việt Nam đừng né tránh trách nhiệm về ý thức chủ quyền

Đau đầu chuyện xử lý tài sản bị `đọng` tại các Tổng công ty phải cổ phần hoá

Chậm trễ cổ phần hoá, Tổng công ty Giấy VN còn liên tục vướng kiện tụng

Bất cập của hình thức đầu tư BT (Bài 4): “Biến hình” như Lã Vọng?

Nhà hàng Việt bị `bóc phốt` trên mạng xã hội: Những ông bà chủ đã làm gì?
Tin nổi bật

Sea Group chưa bao giờ báo lãi, nhưng giá cổ phiếu vẫn cao ngất ngưởng. Chuyên gia của Bloomberg nhận định đây là một "bong bóng công nghệ" khổng lồ.
Đọc thêm
-
Phó Chủ tịch Nike bị mất chức sau nghi vấn tuồn giày cho con trai ra chợ đen bán kiếm lời
Quốc tế - 13 giờ trướcTheo Bloomberg, bê bối chấn động này liên quan đến lãnh đạo cấp cao của Nike là Ann Hebert vốn giữ chức Phó Chủ tịch và Tổng Giám đốc Nike khu vực Bắc Mỹ mới đây đã từ chức và rời công ty vào ngày thứ Hai ngày 1/3. -
Tai nạn giao thông bất ngờ gia tăng, Bộ GTVT ra chỉ đạo `nóng`
Đời sống đô thị - 13 giờ trướcViệc tai nạn giao thông (TNGT) có xu hướng gia tăng và diễn biến phức tạp trong khoảng 2 tháng trở lại đây khiến Bộ Giao thông Vận tải (GTVT) phải có chỉ đạo khẩn đến các đơn vị trực thuộc. -
Ông trùm thời trang trực tuyến Nhật Bản tuyển người cùng du hành Mặt trăng trên tàu SpaceX
Quốc tế - 16 giờ trướcÔng trùm thời trang trực tuyến, trị giá 1,9 tỷ đô la Mỹ đang tìm kiếm 8 người để tham gia cùng ông trong nhiệm vụ mặt trăng riêng tư đầu tiên trên tàu SpaceX của Elon Musk. -
Người Đài Loan kêu gọi ăn 'dứa tự do' sau lệnh cấm nhập khẩu của Trung Quốc
Quốc tế - 16 giờ trướcDứa Đài Loan đã trở thành nạn nhân mới nhất của mối quan hệ hai bờ eo biển, sau khi chính quyền Trung Quốc bất ngờ cấm nhập khẩu loại quả này. -
Những ưu điểm của COVIVAC so với các loại vắc xin COVID-19 khác tại Việt Nam?
Dân sinh - 15 giờ trướcCOVIVAC là vắc-xin COVID-19 thứ hai do Việt Nam nghiên cứu và phát triển với công nghệ sản xuất tương tự cúm mùa. Do đã làm chủ công nghệ và xuất khẩu đi thế giới nên COVIVAC có giá dự kiến chỉ 60.000 đồng.
-
Hai người tử vong ở Hàn Quốc sau khi tiêm vaccine AstraZeneca
Quốc tế - 15 giờ trướcTruyền thông Hàn Quốc đưa tin 2 công dân của quốc gia này đã tử vong sau khi tiêm vaccine AstraZeneca. -
Samsung xem xét 4 địa điểm mới ở Mỹ để đặt nhà máy chip trị giá 17 tỷ USD
Chuyển động - 15 giờ trướcSamsung Electronics đang xem xét hai địa điểm ở Arizona và một địa điểm khác ở New York cùng với Austin, Texas, cho một nhà máy chip mới trị giá 17 tỷ đô la, theo tài liệu nộp cho các quan chức bang Texas. -
Chờ kết quả kiểm định từ Hàn Quốc trước khi tiêm vắc xin COVID-19 cho người dân
Dân sinh - hôm quaTrước khi tiến hành tiêm vắc xin COVID-19 cho người dân, Bộ Y tế đang chờ kết quả kiểm định trong nước và từ Hàn Quốc. -
Bộ Tài chính tìm phương án truy thuế trực tuyến của Google, Facebook và các sàn thương mại điện tử
Thuế - 15 giờ trướcBộ Tài chính đang đề xuất cho phép các nhà cung cấp dịch vụ nước ngoài như Facebook, Youtube... đăng ký giao dịch điện tử và đăng ký thuế lần đầu thực hiện thông qua Cổng thông tin điện tử Tổng cục Thuế. -
VinFast và ProLogium hợp tác sản xuất pin thể rắn cho ô tô điện ở Việt Nam
Chuyển động - 18 giờ trướcNgày 3/3/2021, Công ty TNHH Sản xuất và Kinh doanh VinFast và ProLogium sẽ thành lập liên doanh sản xuất pin thể rắn cho xe ôtô điện tại Việt Nam.