Nhà khoa học hạt nhân hàng đầu Iran Fakhrizadeh bị ám sát trong ngày 27/11 trong cuộc tấn công nhiều hướng liên quan đến ít nhất một vụ nổ và hỏa hoạn nhỏ do một số kẻ tấn công thực hiện ở thành phố Absard, quận Damavand, tỉnh Tehran, hãng thông tấn Iran Fars đưa tin.

 

Ông Fakhrizadeh là người đứng đầu Tổ chức Nghiên cứu và Đổi mới Phòng thủ (SPND) của Bộ Quốc phòng Iran.

 

Hãng tin Fars cũng cho hay, 3-4 người đã thiệt mạng trong vụ nổ súng, tất cả đều được cho là các phần tử khủng bố.

 

Ngay sau khi vụ ám sát xảy ra, lãnh đạo Cộng hòa Hồi giáo Iran lập tức cáo buộc Israel đứng đằng sau vụ ám sát.

 

 

Ông Fakhrizadeh được cho là người đóng vai trò chủ chốt trong các công trình nghiên cứu chế tạo vũ khí hạt nhân của Iran. Nhưng Iran vẫn luôn bác bỏ thông tin nói ông Fakhrizadeh tham gia bất cứ hoạt động nào liên quan vũ khí hạt nhân.

 

Du vậy một số nguồn tin nói Fakhrizadeh là chìa khóa cho tham vọng hạt nhân của Iran. Chẳng hạn, các quan chức Israel nói với các hãng truyền thông ở Israel rằng Iran sẽ khó tiếp tục chương trình hạt nhân mà không có ông ta.

 

Giới tình báo phương Tây hầu hết đều cho rằng ông Fakhrizadeh là người phụ trách cái mà cơ quan giám sát nguyên tử Liên Hiệp Quốc và cơ quan tình báo Mỹ gọi là chương trình điều phối vũ khí hạt nhân đã dừng lại năm 2003.

 

Giới quan sát phương Tây cho rằng, ông Fakhrizadeh đóng vai trò chủ chốt trong công trình nghiên cứu chế tạo phương tiện để lắp ráp đầu đạn hạt nhân phía sau vỏ bọc một chương trình làm giàu uranium phục vụ mục đích dân sinh.

 

Ông Fakhrizadeh sinh năm 1958 tại Qom, ông gia nhập Lực lượng Vệ binh Cách mạng sau khi nhà vua Mohammad Reza Pahlavi bị lật đổ vào năm 1979. Ngay cả khi là một nhà khoa học, ông được cho là đã giữ cấp bậc cao cấp trong RGC với tư cách là một lữ đoàn trưởng.

Ông Fakhrizadeh luôn được bảo vệ an ninh cẩn mật và chưa bao giờ các nhà điều tra hạt nhân của Liên Hiệp Quốc có thể tiếp cận.

 

Ông Fakhrizadeh cũng hiếm khi, nếu không muốn nói là chưa từng xuất hiện trước công chúng. Do đó rất ít người bên ngoài Iran biết chắc diện mạo ông này như thế nào, đừng nói tới chuyện đã gặp.

 

Dấu hiệu đáng chú ý hiếm hoi tiết lộ "thân phận" đặc biệt của ông Fakhrizadeh là khi ông là nhà khoa học Iran duy nhất được nêu tên trong "bản đánh giá cuối cùng" năm 2015 của Cơ quan Năng lượng nguyên tử quốc tế (IAEA).

 

Đó là phần liên quan tới những câu hỏi mở về chương trình hạt nhân của Iran và việc nước này có định phát triển bom hạt nhân không.

 

Một bản báo cáo năm 2011 của IAEA mô tả ông Fakhrizadeh như là "giám đốc điều hành" của chương trình AMAD Plan, một dự án khoa học của Iran bị nghi ngờ đã phát triển công nghệ cần thiết để chế tạo bom nguyên tử.

 

Israel cũng từng cáo buộc chương trình AMAD Pland là chương trình phát triển vũ khí hạt nhân được che đậy của Iran.

 

Trong một phần trình bày về những cáo buộc kho vũ khí hạt nhân của Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu phát trên truyền hình tháng 4-2018, ông Netanyahu mô tả ông Fakhrizadeh là nhân vật lĩnh xướng những hoạt động mà theo ông là phát triển vũ khí hạt nhân bí mật dưới vỏ bọc một chương trình dân sinh.

 

"Hãy nhớ cái tên đó, Fakhrizadeh", ông Netanyahu nói, nói ông Fakhrizadeh là người đứng đầu kế hoạch AMAD.

 

Cũng theo ông Netanyahu sau khi AMAD dừng lại năm 2003, ông Fakhrizadeh vẫn tiếp tục làm việc cho một cơ quan thuộc Bộ Quốc phòng Iran trong các "dự án đặc biệt".

 

Năm 2018, đài truyền hình Kan của Israel phát cuộc phỏng vấn của cựu Thủ tướng Ehud Olmert, trong đó ông Olmert hé lộ việc Fakhrizadeh có thể là mục tiêu bị tấn công.