Hệ thống thuế Đông Á cần thích ứng xử lý rủi ro mới nổi về chuyển giá

Phát biểu tại Hội nghị Toàn thể PEMNA năm 2019, ông Ousmane Dione cho rằng, sự thành công của mô hình phát triển Đông Á chủ yếu dựa vào ba trụ cột: Định hướng đối ngoại (hội nhập vào nền kinh tế toàn cầu), đầu tư cho con người và quản trị kinh tế lành mạnh.

Về trụ cột thứ ba trong chiến lược phát triển của khu vực, Giám đốc Quốc gia WB nhấn mạnh để đạt được thành công như ngày nay, các nhà hoạch định chính sách của Đông Á đã nhận thức được rằng phát triển bền vững đòi hỏi phải quản trị kinh tế đáng tin cậy và có năng lực, bắt đầu bằng ổn định kinh tế vĩ mô và kỷ cương tài khóa trong dài hạn.

Quản trị kinh tế đáng tin cậy và có năng lực được phản ánh trong việc khu vực từng bước cải thiện điểm số về “hiệu quả quản trị nhà nước”. Giữa thập kỷ 1990, các quốc gia đang phát triển ở Đông Á có thứ hạng khá thấp so với các quốc gia thu nhập thấp và trung bình khác trên toàn cầu, nhưng đến năm 2016 đã có mười quốc gia cùng nhau đuổi kịp và vượt mức bình quân của các quốc gia thu nhập trung bình.

Tuy nhiên, ông Ousmane Dione cũng chỉ rõ ba thách thức mới nổi đối với mô hình tăng trưởng tại khu vực Đông Á: “Trong báo cáo chủ đạo gần đây của WB với tên gọi “Đông Á đang trỗi dậy: Chèo lái trong một thế giới thay đổi”, các chuyên gia kinh tế của chúng tôi đã trích dẫn ba thách thức đối với mô hình tăng trưởng của khu vực, đó là tăng trưởng năng suất chậm, rủi ro về tăng trưởng bao trùm, và thách thức về hiệu quả của chính phủ”.

Các thách thức trên cũng chứng tỏ tầng lớp trung lưu đang lớn mạnh nhanh chóng trong khu vực, có tiếng nói nhiều hơn và hiểu hơn về chất lượng dịch vụ công và kỳ vọng chính phủ thực hiện tốt hơn. Cùng với đó, sự mở rộng của chính sách bảo hộ thương mại ở các nền kinh tế lớn, bất định chính sách tiếp tục diễn ra ở châu Âu, nợ tăng lên ở các nước đang phát triển đang muốn đẩy mạnh đầu tư… đòi hỏi, Bộ Tài chính các quốc gia khu vực cần đóng vai trò tạo thuận lợi qua chính sách tài khóa hiệu quả và quản lý rủi ro tài khóa ở các quốc gia thu nhập trung bình. Các quốc gia cần xác định và điều chỉnh cách tiếp cận đã từng phù hợp trong quá khứ nếu muốn chèo lái hiệu quả trong môi trường toàn cầu mới.

Thích ứng và xử lý những rủi ro mới nổi

Ông Ousmane Dione khẳng định các chủ đề của PEMNA tại Hội nghị là đóng góp hữu ích để trang bị cho Bộ Tài chính nhằm chèo lái trong môi trường mới của khu vực và toàn cầu. Chẳng hạn, tăng cường thu để đảm bảo bền vững tài khóa là chủ đề hết sức phù hợp trong khu vực.

Theo nghiên cứu của WB cho thấy, huy động thu trong nước ở các quốc gia đang phát triển Đông Á hiện tương đối thấp so với các quốc gia thu nhập cao và trung bình ở những khu vực khác. Nhiều quốc gia Đông Á đang dựa vào thuế gián thu, như thuế giá trị gia tăng và tiêu thụ đặc biệt có tính lũy thoái cao, trong khi thuế trực thu (như thuế thu nhập cá nhân) chỉ chiếm tỉ trọng nhỏ so với những gì WB thấy ở các nền kinh tế tiên tiến.

“Hệ thống thuế của chúng ta cần thích ứng và xử lý những rủi ro mới nổi về chuyển giá và chuyển lợi nhuận giữa các quốc gia, cũng như sự bùng bổ của dịch vụ số hóa xuyên biên giới. Khi nhu cầu về dịch vụ tăng lên, chúng ta cần đảm bảo hệ thống thuế có đủ năng lực huy động đủ nguồn lực nhằm đảm bảo bền vững, duy trì được môi trường thuế hiệu quả và thân thiện với tăng trưởng”, ông Ousmane Dione khuyến nghị.

Cùng với đó, ông Ousmane Dione cũng cho rằng, tái cơ cấu ngân sách cũng là chủ đề quan trọng được PEMNA xử lý. Triển khai kế toán dồn tích phù hợp cho Cộng đồng hành nghề kho bạc (T-CoP) để thảo luận vì các nhà hoạch định chính sách cần hiểu chi phí thực tế của việc cung cấp hàng hóa và dịch vụ, từ đó, có thể ra quyết định có căn cứ giữa các phương án khác nhau.

Cuối cùng, các cán bộ quản lý tài chính công trong khu vực phải làm sao đảm bảo chi phí thực của hợp đồng nợ minh bạch và trả nợ bền vững, đảm bảo đầu tư phải đem lại lợi ích kinh tế cao nhất.