Sáng 1/8, trong khuôn khổ sự kiện GM Việt Nam 2025 do SSI Digital và Kyros Ventures tổ chức, ông Terence Kwok, nhà sáng lập Humanity Protocol, đã có một bài phát biểu quan trọng về tương lai của dữ liệu và danh tính trong kỷ nguyên số.

Mở đầu, ông đặt thẳng vấn đề vào mô hình hiện tại: "Khi chúng ta xem xét về danh tính, chúng ta nhìn vào các công ty internet truyền thống nơi chúng ta có tài khoản, như Facebook, Google và Twitter. Tất cả đều là những thị trường tập trung kiểm soát và sở hữu toàn bộ dữ liệu của bạn”.

Theo ông Kwok, mô hình này đang bộc lộ những yếu kém chết người, đặc biệt khi trí tuệ nhân tạo (AI) ngày càng phát triển. Ông khẳng định: "Vấn đề là trong thế giới trí tuệ nhân tạo sắp tới, danh tính số sẽ bị phá vỡ. Nó vốn đã bị phá vỡ đáng kể”.

Vấn đề đầu tiên và dễ nhận thấy nhất là sự bùng nổ của các tài khoản tự động (bot). Ông Terence Kwok chỉ ra một con số đáng kinh ngạc: "Hơn 50% lưu lượng truy cập internet hiện nay là do bot thực hiện”. 

Tình trạng này dẫn đến những hệ lụy trực tiếp cho các doanh nghiệp và người dùng. Nội dung trên mạng xã hội tràn ngập sự giả mạo, trong khi ngân sách quảng cáo bị thất thoát vào "gian lận nhấp chuột (click fraud), vì về cơ bản bất kỳ ai đang tiêu thụ những đồng đô la quảng cáo này đều không phải là người thật”.

Sự tiến bộ của AI đang đẩy vấn đề này lên một mức độ nguy hiểm hơn. Ông Kwok chia sẻ một câu chuyện thực tế: "Tôi thực sự vừa trò chuyện với một người bạn hôm trước; anh kể gần đây đã có người tạo ra một video deepfake về nhân viên của mình đang thực hiện cuộc gọi Zoom với anh, cố gắng thuyết phục anh chuyển tiền”.

Ông Kwok tin rằng đây sẽ là những vấn đề ngày càng lớn hơn khi các công cụ AI trở nên dễ tiếp cận.

Để giải quyết vấn đề gốc rễ này, Humanity Protocol đã được xây dựng như một "blockchain tập trung vào dữ liệu và danh tính". Giải pháp bắt đầu từ một câu hỏi cơ bản nhưng ngày càng trở nên quan trọng: Làm thế nào để chứng minh một thực thể trên không gian mạng là một con người thực sự?

"Có lẽ vài năm trước, việc nghĩ đến Proof of Personhood (Bằng chứng Nhân vị) hay Proof of Humanity (Bằng chứng Nhân tính) có vẻ hơi điên rồ, nhưng ngày nay, nó đang trở nên cực kỳ quan trọng”, ông Kwok nhấn mạnh.

Để làm được điều này, Humanity Protocol tận dụng công nghệ sinh trắc học, cụ thể là quét lòng bàn tay. Lý do lựa chọn phương pháp này, theo ông, là vì "nó ít xâm lấn hơn nhiều, tiện lợi hơn nhiều, và quan trọng nhất, nó thực sự mở ra các trường hợp sử dụng khác, như thanh toán, bán vé, kiểm soát truy cập,…”.

Hiện tại, dự án đã có hơn một triệu người xác minh thành công danh tính con người thông qua ứng dụng.

Tuy nhiên, việc xác minh một người là con người chỉ là bước khởi đầu. Cốt lõi trong kinh doanh của ông Terence Kwok là tầm nhìn về việc xây dựng một hệ thống cho phép xác minh mọi thuộc tính dữ liệu khác, qua đó thách thức mô hình kinh doanh của các gã khổng lồ công nghệ.

Ông phân tích: "Nếu bạn nghĩ về một công ty như Facebook, có giá trị vốn hóa thị trường khoảng 2.000 tỷ USD, phần lớn là do nó sở hữu rất nhiều dữ liệu về mọi người. Nó sở hữu các mối quan hệ xã hội của bạn, các biểu đồ xã hội của bạn; nó biết bạn đã học ở đâu, bạn bè của bạn là ai,…”.

Thách thức của mô hình cũ là dữ liệu này ngày càng dễ bị làm giả. Humanity Protocol không chỉ giải quyết vấn đề giả mạo, mà còn đề xuất một cơ chế mới nơi người dùng có toàn quyền kiểm soát dữ liệu của mình.

Bằng cách sử dụng Zero-Knowledge Proofs (Bằng chứng không kiến thức), người dùng có thể chứng minh các thuộc tính về bản thân mà không cần tiết lộ thông tin gốc.

"Ý tưởng là cuối cùng, người dùng hoàn toàn kiểm soát tất cả dữ liệu của riêng họ, hoàn toàn kiểm soát người họ muốn chia sẻ dữ liệu này, khi nào và ở đâu”, ông Kwok giải thích. Các thuộc tính có thể được xác minh bao gồm: tình trạng khách hàng thân thiết của hãng hàng không, bằng cấp đại học, lịch sử làm việc, quốc tịch, độ tuổi, và thậm chí là hồ sơ y tế.

Hệ thống này được vận hành thông qua các "Identity Validators" (Trình xác thực danh tính) – những thực thể đáng tin cậy như ngân hàng, trường đại học, chuỗi khách sạn – sẽ xác minh và cấp các "Verifiable Credentials" (Thông tin xác thực có thể kiểm chứng) cho người dùng.

Điều này mở ra hàng loạt ứng dụng thực tiễn cho các nhà đầu tư và đơn vị kinh doanh.

Chẳng hạn, KYC có thể tái sử dụng. Doanh nghiệp có thể tin tưởng vào một thông tin xác thực KYC đã được cấp một lần, giúp người dùng "sẽ không phải làm lại nữa" trên các nền tảng khác nhau, tiết kiệm chi phí và thời gian.

Marketing mục tiêu chính xác. Các doanh nghiệp có thể tiếp cận đúng đối tượng khách hàng dựa trên các thuộc tính đã được xác minh (ví dụ khách hàng trung thành của một thương hiệu), với sự cho phép của người dùng.

Cuối cùng, giải pháp này có thể giúp phòng chống gian lận, xác minh danh tính người xin việc hoặc người nộp đơn bảo hiểm một cách dễ dàng và đáng tin cậy.