Huy động tối đa nguồn vốn từ khu vực tư nhân

Trình bày Báo cáo một số vấn đề lớn của dự án Luật, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế của Quốc hội Vũ Hồng Thanh cho biết, một số ý kiến đại biểu Quốc hội thống nhất với dự thảo Luật đã trình Quốc hội tại Kỳ họp thứ 8 về việc Kiểm toán Nhà nước chỉ kiểm toán tài sản công, tài chính công trong dự án PPP.

Một số ý kiến cho rằng, dự án PPP bản chất là dự án đầu tư công nên Kiểm toán Nhà nước phải kiểm toán toàn bộ dự án, kể cả phần vốn đầu tư tư nhân.

Thường trực Ủy ban Kinh tế nhận định, bản chất là dự án nhằm mục tiêu công nhưng có sự kết hợp công tư trong đầu tư vốn, quản trị dự án, đã trải qua quá trình lựa chọn nhà đầu tư thực hiện dự án theo quy định pháp luật. Do đó, cơ chế, chính sách pháp luật vừa phải bảo đảm chất lượng dịch vụ công, nhưng đồng thời phải tạo điều kiện thu hút, huy động tối đa nguồn vốn từ khu vực tư nhân đầu tư vào các dự án PPP.

Mặt khác, Hiến pháp và pháp luật về kiểm toán Nhà nước quy định Kiểm toán Nhà nước chỉ thực hiện kiểm toán tài chính công, tài sản công. Do đó, nếu quy định kiểm toán toàn bộ dự án, kể cả phần vốn đầu tư từ khu vực tư nhân sẽ vướng với quy định của Hiến pháp và Luật Kiểm toán Nhà nước.

Ngoài ra, theo khuyến nghị của Hiệp hội Kiểm toán tối cao quốc tế, đối với tài liệu liên quan của bên đối tác tư nhân, Kiểm toán Nhà nước chỉ được tiếp cận nếu các bên có thỏa thuận trong hợp đồng dự án PPP mà không đương nhiên có quyền tiếp cận như đối với tài liệu của bên đối tác là khu vực công.

Nếu không quy định phù hợp sẽ dẫn tới trường hợp xảy ra tranh chấp với nhà đầu tư tư nhân, đặc biệt nhà đầu tư nước ngoài, việc giải quyết tranh chấp rất phức tạp. Do đó, dự thảo Luật sẽ tiếp thu, sửa đổi bổ sung quy định về hoạt động kiểm toán Nhà nước thực hiện ở hai giai đoạn.

Cụ thể, trước khi ký kết hợp đồng, Kiểm toán Nhà nước thực hiện kiểm toán về quá trình chuẩn bị dự án, kết quả lựa chọn nhà đầu tư đối với dự án PPP có sử dụng tài chính công, tài sản công.

Sau khi ký kết hợp đồng, Kiểm toán Nhà nước thực hiện kiểm toán đối với việc sử dụng tài chính công, tài sản công trong dự án PPP. Theo đó, Kiểm toán Nhà nước thực hiện kiểm toán hoạt động (kiểm toán theo đầu ra) để đánh giá tính kinh tế, hiệu lực và hiệu quả của dự án PPP trên cơ sở các chỉ số đánh giá chất lượng dịch vụ đối với dự án PPP có sử dụng tài chính công, tài sản công.

Kiểm toán tài chính và kiểm toán tuân thủ đối với việc sử dụng vốn nhà nước bồi thường, giải phóng mặt bằng, hỗ trợ, tái định cư, hỗ trợ xây dựng công trình tạm (nếu có); hỗ trợ xây dựng công trình, hệ thống cơ sở hạ tầng khi tách thành một dự án thành phần; sử dụng tài sản công để thanh toán cho nhà đầu tư thực hiện dự án BT.

Bên cạnh vai trò của Kiểm toán Nhà nước, dự thảo Luật cũng xác định vai trò của kiểm toán độc lập trong dự án PPP; quy định về hoạt động kiểm tra, thanh tra chuyên ngành và giám sát của cơ quan quản lý nhà nước, phản biện của Mặt trận tổ quốc, giám sát của cộng đồng đối với hoạt động đầu tư theo phương thức PPP. Đây là những công cụ của Nhà nước nhằm kiểm soát, bảo đảm hiệu quả của dự án PPP.

Chủ nhiệm Ủy ban Đối ngoại của Quốc hội Nguyễn Văn Giàu cho rằng, cần làm rõ việc kiểm toán quá trình chuẩn bị dự án, kết quả lựa chọn nhà đầu tư đối với dự án PPP có sử dụng tài chính công, tài sản công. Đây là quy định mới, phải xem xét có phù hợp với thông lệ quốc tế không.

“Từ trước đến nay, cuối năm mới kiểm toán, giờ kiểm toán xong mới được ký hợp đồng. Đây là vấn đề phải giải thích và xem thực tiễn có thực thi được không?” Chủ nhiệm Nguyễn Văn Giàu băn khoăn.

Cùng chung quan điểm, Phó Chủ tịch Quốc hội Phùng Quốc Hiển nhấn mạnh, chỉ kiểm toán khi phát sinh vấn đề. Chẳng hạn trước khi thanh toán phải kiểm toán; nếu chưa có vấn đề gì mà đã kiểm toán hợp đồng thì cần xem xét lại.

Phát biểu tại phiên họp, Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân đề nghị làm rõ quy trình thủ tục giám sát cộng đồng, tránh ảnh hưởng đến việc kêu gọi thu hút đầu tư. Theo Chủ tịch Quốc hội, dự thảo Luật phải đưa ra những quy định phù hợp với thực tế, chứ không phải “đẻ” ra nhiều trình tự, thủ tục hồ sơ vượt quá năng lực, thẩm quyền.

“Chúng ta đang kêu gọi đầu tư theo hình thức đối tác công tư mà bao nhiêu thủ tục như vậy liệu có khả thi hay không? Chưa làm đã kiểm toán, làm xong lại kiểm toán lần 2 thì cần phải xem xét lại”, Chủ tịch Quốc hội chỉ rõ.