Ngân hàng trung ương Italy đang nắm giữ kho dự trữ vàng quốc gia lớn thứ ba thế giới, chỉ sau Mỹ và Đức. Theo một số tính toán, gần 2.452 tấn vàng của Italy có giá trị khoảng 300 tỷ USD, tương đương 13% GDP năm 2024 của nước này.

Số vàng khổng lồ là minh chứng cho thấy nền kinh tế lớn thứ ba khối đồng tiền chung châu Âu đã nỗ lực xây dựng lại kho dự trữ sau khi bị Đức Quốc xã tịch thu 120 tấn vàng trong Chiến tranh thế giới thứ hai.

Đồng thời, đây còn là bằng chứng cho thấy chính sách nhất quán của Italy trong hàng chục năm qua, khi nước này nhiều lần phản đối ý tưởng bán vàng để vượt qua khủng hoảng và giải quyết vấn đề nợ công.

Tình yêu lâu năm với vàng

Tình yêu của đất nước Italy với vàng đã có từ hàng nghìn năm trước, khi người Etruscan thành thạo kỹ thuật nung chảy hạt vàng trước cả khi nền văn minh La Mã cổ đại hình thành.

Dưới thời Julius Caesar, đồng tiền vàng aureus đã trở thành nền tảng tiền tệ của Đế chế La Mã. Nhiều thế kỷ sau, đồng fiorino đã tạo ra sức ảnh hưởng lớn ở châu Âu thời trung cổ, chẳng khác gì đồng USD ngày nay.

Chính sách vàng hiện tại của Italy được định hình bởi kinh nghiệm từ thời chiến, khi Đức Quốc xã chiếm đoạt 120 tấn vàng dự trữ của nước này. Đến cuối Thế chiến hai, số vàng chỉ còn lại vỏn vẹn 20 tấn.

Trong “phép màu kinh tế” thời hậu chiến, Italy đã trở thành một nền kinh tế tập trung vào xuất khẩu. Nhờ đó, dòng ngoại tệ ồ ạt chảy vào nước này, đặc biệt là đồng bạc xanh.

Theo website của ngân hàng trung ương Italy, một phần ngoại tệ thu từ hoạt động xuất khẩu đã được chuyển đổi thành vàng. Và đến năm 1960, dự trữ vàng của Italy đã tăng lên 1.400 tấn.

Đồ quý phải gắng sức bảo vệ

Những cú sốc dầu mỏ vào thập niên 1970 đã gây thêm bất ổn cho nền kinh tế toàn cầu. Và tại Italy, điều đó đồng nghĩa với bất ổn xã hội và những thay đổi liên tục trong chính phủ, khiến nhà đầu tư coi là rủi ro.

Chia sẻ với Reuters, ông Stefano Caselli, Hiệu trưởng Trường Quản lý SDA Bocconi tại Milan, nói: “Bất ổn chính sách tiền tệ cực độ đã khiến các ngân hàng trung ương phương Tây mua vàng, biểu tượng tối thượng của ổn định tài chính”.

Để bù đắp cho những lỗ hổng ngân sách khi dòng vốn tháo chạy, Italy đã sử dụng 41.300 thỏi vàng từ kho dự trữ làm tài sản thế chấp cho khoản vay 2 tỷ USD từ ngân hàng trung ương Đức vào năm 1976.

Tuy nhiên, khác với Anh hay Tây Ban Nha, Italy luôn từ chối bán vàng trong thời kỳ khủng hoảng tài chính. Kể cả trong cuộc khủng hoảng toàn cầu năm 2008, Italy cũng kiên quyết từ chối làm điều đó.

“Vàng giống như món đồ quý của gia đình, giống như chiếc đồng hồ quý của ông nội, đó là biện pháp cuối cùng mà Italy sẽ dùng trong thời kỳ khủng hoảng...”, ông Salvatore Rossi, cựu Phó Thống đốc ngân hàng trung ương Italy, viết trong cuốn sách “Oro” năm 2018. Oro trong tiếng Ý có nghĩa là vàng.

Trong bối cảnh vàng vẫn được nhiều quốc gia phương Tây coi là phương án cuối cùng có thể dùng đến, các ngân hàng trung ương trên toàn thế giới đang một lần nữa tích trữ vàng trong bối cảnh trật tự toàn cầu được định hình lại.

“Quyết định giữ lại vàng của Italy trong quá khứ vẫn còn đúng cho đến ngày nay. Bởi vì chúng ta đang quay trở lại thời kỳ đó”, ông Caselli nói.

Vàng chiếm gần 75% dự trữ ngoại hối của Italy vào năm ngoái, cao hơn tỷ lệ 66,5% của khu vực đồng euro, theo dữ liệu từ Hội đồng Vàng Thế giới.

Khoảng 871.713 đồng tiền vàng nặng khoảng 4,1 tấn đang nằm trong các kho chứa của ngân hàng trung ương Italy. Khoảng 1.100 tấn vàng khác được lưu trữ trong tầng hầm bên dưới trụ sở của cơ quan này. Một phần tương tự đang được cất giữ tại Mỹ, trong khi một lượng nhỏ hơn được lưu giữ tại Anh và Thuỵ Sỹ.

Nhiều chuyên gia vẫn đang kêu gọi Italy bán vàng để giảm bớt khối nợ công hơn 3.000 tỷ euro (tương đương 3.490 tỷ USD) nhưng chưa ai thành công.

“Bán đến nửa số vàng cũng không giải quyết được vấn đề nợ nần của chính phủ Italy”, ông Giacomo Chiorino, trưởng bộ phận phân tích thị trường tại Banca Patrimoni Sella, lưu ý.

Một số khác cho rằng bán bớt vàng có thể mở khoá nguồn tài trợ cho các dịch vụ công thiết yếu, mang lại lợi ích cho người dân thay vì nằm im trong kho. Song, ngân hàng trung ương Italy không hề có ý định bán vàng.

Chia sẻ thêm về vấn đề này, Hiệu trưởng Caselli nói: “Vào thời điểm thế giới đang tái cấu trúc, giá trị thị trường đạt mức cao chưa từng có và các tài sản số như stablecoin và tiền ảo ngày càng phổ biến, các ngân hàng trung ương đang nắm giữ tài sản nóng nhất. Họ đã đúng khi không bán”.