Hiện các đô thị lớn ở Việt Nam như TPHCM, Hà Nội... đã dần hình thành hoạt động kinh tế ban đêm, trong đó TPHCM nhộn nhịp nhất với nhiều hoạt động như phố đi bộ, phố ẩm thực, chợ đêm..., mới nhất là sự bùng nổ của hệ thống cửa hàng tiện lợi.

Mang đến nhiều lợi ích

TS. Lê Đăng Doanh, nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương (CIEM) cho rằng, ở các nước phát triển, việc sinh hoạt ban đêm rất quan trọng. Đây là thời gian để họ trao đổi, gặp gỡ và vui chơi giải trí sau giờ làm, từ đó các dịch vụ kinh doanh vào ban đêm phát triển rất mạnh mẽ. Vì vậy, họ chỉ kiểm tra, giám sát chứ không có giờ giới nghiêm cho hoạt động kinh doanh, buôn bán.

Gần đây, Trung Quốc đã có những chính sách phát triển kinh tế ban đêm là một nỗ lực để tiếp cận thói quen đó.

Đối với Việt Nam, rất nhiều khách du lịch đến Hà Nội than phiền rằng cuộc sống về đêm ở đây khá buồn tẻ. Ban đêm là lúc họ tận hưởng các dịch vụ ăn uống, vui chơi giải trí trong khi ban ngày phải di chuyển quá nhiều thì chúng ta lại chưa nhiều sản phẩm, dịch vụ du lịch trong thời gian này.

Do đó, việc phát triển các dịch vụ ăn uống, giải trí, mua sắm, nghỉ dưỡng là xu hướng mà tất cả các nền kinh tế giàu có và phát triển đều đi theo.

“Tôi hoan nghênh quyết định của Thủ tướng là nghiên cứu vấn đề này và mong các cơ quan có trách nhiệm có giải pháp để phát triển kinh tế ban đêm. Thay vì cấm đoán thì nên hướng dẫn và quy hoạch, thực hiện để các dịch vụ kinh doanh, mua sắm ban đêm hoạt động lành mạnh thu hút được lượng khách du lịch trong nước và nước ngoài”, ông Doanh nói.

Trên thực tế, tỉ lệ khách du lịch quốc tế quay lại Việt Nam vẫn đang ở mức rất thấp và bình quân chi tiêu của khách du lịch đến Việt Nam vẫn thấp hơn nhiều quốc gia.

Nhìn nhận yếu tố tích cực từ kinh tế ban đêm, TS. Võ Trí Thành, nguyên Phó Viện trưởng Viện CIEM nhấn mạnh: Đối với Việt Nam hiện nay có các yếu tố như: dân số trẻ, thu nhập của tầng lớp trung lưu liên tục tăng, tầng lớp trung lưu mới nổi rất rõ, du lịch nội địa và du lịch quốc tế tăng trưởng mạnh... Điều này cho thấy nhu cầu về các dịch vụ ban đêm được hiện hữu rất rõ ràng.

Theo ông Nguyễn Quốc Kỳ, Tổng Giám đốc Vietravel Du lịch: Việt Nam đang bỏ trống một khoảng lớn về dịch vụ ban đêm. Các sản phẩm du lịch hiện nay cũng đang tập trung chủ yếu vào khung thời gian từ 7h sáng đến 5h chiều.

Đây là sản phẩm tạo ra thu nhập cứng trong khi sản phẩm thu được nhiều tiền nhất là từ 6h tối đến 2h sáng lại không được phát triển nên du khách về đêm không có chỗ tiêu tiền, lang thang về ngủ sớm. Như vậy rất phí.

Việc không có sản phẩm ban đêm tạo ra tình trạng du lịch Việt Nam không có cách gì giữ khách. Do đó cũng không tạo ra nguồn thu cho người dân địa phương cũng như ngân sách Nhà nước.

“Theo khảo sát, doanh thu sản phẩm dịch vụ du lịch ban ngày chỉ chiếm 30%, trong khi 70% còn lại nằm ở khung giờ đêm. Trong du lịch về đêm, chợ đêm và phố đi bộ đang được xem là sản phẩm phù hợp với môi trường, địa phương và thói quen mua sắm của du khách. Tuy nhiên, một số nơi phát triển, thiếu quy hoạch hợp lý nên chưa tạo được sức hút”, ông Kỳ cho biết.

Ẩn chứa nhiều yếu tố chưa tích cực

Bên cạnh việc nhấn mạnh các yếu tố tích cực, các chuyên gia cũng cho rằng, kinh tế ban đêm ẩn chứa nhiều yếu tố chưa tích cực.

Theo TS. Võ Trí Thành, đầu tiên phải kể đến sự ảnh hưởng đối với những người dân sống ở khu vực có nhịp sống về đêm sôi động, họ cần sự nghỉ ngơi yên tĩnh. Ngoài ra, những vấn đề an toàn, an ninh hay vệ sinh môi trường bởi những hành động xả rác hay thiếu ý thức cũng cần được quản lý chặt chẽ.

Cần nghiên cứu để đưa ra những trải nghiệm độc đáo

Dẫn giải kinh nghiệm của Hàn Quốc về phát triển kinh tế ban đêm với những chính sách điều tiết rất tốt (vừa chú trọng đến việc cân bằng giữa lợi ích và mặt trái của kinh tế ban đêm, vừa đảm bảo an ninh, an toàn và hạn chế những tác động không tích cực với xã hội nhưng vẫn hỗ trợ, khuyến khích được kinh doanh), TS. Võ Trí Thành cho rằng, với nhịp sống sôi động về đêm hiện nay, cần có những quy hoạch chính sách sát sao, bài bản từ chợ đêm, dịch vụ ăn uống, văn hoá, vui chơi giải trí…

“Cần lưu ý đến đây là câu chuyện được dẫn dắt bởi thị trường nên phải làm sao phải phù hợp với nhu cầu của thị trường ấy và phải thúc đẩy nó phát triển lành mạnh”, ông Thành nói.

Đứng ở góc độ một doanh nghiệp tư nhân, ông Phạm Mạnh Hà, Tổng giám đốc Lux Group nhấn mạnh: “Chúng tôi muốn có nhiều trải nghiệm, đặc biệt là trải nghiệm về đêm hơn cho khách để làm sao thu hút được khách du lịch đến Việt Nam nhiều hơn và khi đến rồi thì họ phải chi tiêu nhiều hơn. Theo tôi chúng ta không nên bắt chước Trung Quốc. Mỗi quốc gia có một nền kinh tế phát triển khác nhau và lượng khách du lịch đến khác nhau. Cho nên mỗi quốc gia nên có sự nghiên cứu ra những trải nghiệm độc đáo cho du khách”.

Bên cạnh đó, nên có những sản phẩm, dịch vụ du lịch về đêm phong phú và những trải nghiệm mới, thú vị. Kể cả ban ngày cũng nên có nhiều hoạt động hơn, môi trường cần sạch hơn, con người nên thân thiện hơn và đặc biệt là nên chú trọng khai thác văn hóa ẩm thực.

Ngoài ra cũng cần chú trọng đến sản phẩm du lịch mang đậm bản sắc văn hóa bản địa để khuyến khích du khách trải nghiệm nhiều hơn và chi tiêu nhiều hơn. Hơn nữa việc khuyến khích phát triển các sản phẩm văn hóa bản địa còn giúp dòng tiền đến tay người dân bản địa nhiều hơn thay vì chỉ chảy vào túi của một số nhà tài phiệt.

Doanh nghiệp chỉ cần tài trợ bằng cơ chế, chính sách

Ông Huỳnh Văn Sơn, Chủ tịch HĐQT Công ty du lịch Ngôi Sao Biển, chủ đầu tư chuỗi chợ đêm ở Phú Quốc, Đà Nẵng cho rằng, chủ trương phát triển nền kinh tế ban đêm của Trung Quốc đáng để Việt Nam học hỏi. Nhưng Việt Nam nên làm theo cách của mình, tối ưu hóa hơn.

Quan trọng khi xác định muốn phát triển kinh tế về đêm, địa phương cần phải xác định khu vực, địa bàn, từ đó Nhà nước xác định cơ chế, chính sách hỗ trợ như thế nào, sau đó mới kêu gọi các doanh nghiệp tham gia đầu tư.

Gần đây, TPHCM đang có kế hoạch phát triển phố chuyên doanh ẩm thực về đêm, đó cũng là hướng ra để phát triển nền kinh tế về đêm, đặc biệt trong thu hút khách du lịch.

Trên cơ sở xác định tuyến đường, khu vực quy hoạch, doanh nghiệp tham gia đầu tư kèm những chính sách ưu đãi tiền thuê mặt bằng... Những chính sách này phải đi trước một bước để công bố minh bạch doanh nghiệp tham gia nhanh.