Nhằm tìm ra những sáng kiến, giải pháp tháo gỡ khó khăn, tăng cường liên kết, thúc đẩy doanh nghiệp tham gia chuỗi giá trị nông sản toàn cầu, ngày 8/10, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn và Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) phối hợp tổ chức diễn đàn “Doanh nghiệp Việt Nam: Liên kết để tham gia chuỗi giá trị nông sản toàn cầu”.

Theo Báo cáo từ Bộ NN&PTNT, đến nay cả nước đã có 1.478 mô hình chuỗi liên kết sản xuất tiêu thụ nông sản với 1.462 sản phẩm, chủ yếu là các loại rau củ quả, lúa gạo, cà phê, hồ tiêu, điều, chè, thịt gà, thịt lợn, cá tra… Việt Nam hiện đã và đang xây dựng các chuỗi liên kết 3 trục nông sản trụ cột của tái cơ cấu ngành nông nghiệp là: cá tra, lâm sản và lúa gạo.

Đặc biệt, nông nghiệp đang thu hút ngày một nhiều các tập đoàn, doah nghiệp tham gia. Hiện, tổng số doanh nghiệp nông lâm thuỷ sản là 9.235 doanh nghiệp (vốn bình quân là 17,8 tỷ đồng).

Trong đó, có 1.082 doanh nghiệp tham gia liên kết chuỗi (chiếm gần 12% tổng số doanh nghiệp). Đầu tư vào phát triển và liên kết chuỗi nông nghiệp có sự tham gia của các tập đoàn, doanh nghiệp lớn như: Vingroup, T&T, Nafoods, Vinamilk, TH, Dabaco, Masan, Lavifood, Đồng Giao…

Đánh giá về tình hình phát triển nông nghiệp hiện nay, TS. Nguyễn Quốc Toản, Cục trưởng Cục Chế biến và Phát triển thị trường nông sản, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (Bộ NN&PTNT), cho biết hiện, nông sản Việt Nam đang xuất khẩu sang 185 nước và vùng lãnh thổ, đứng thứ 2 khu vực Đông Nam Á, đứng thứ 15 thế giới. Việt Nam đã tham gia và ký kết 16 Hiệp định thương mại tự do thế hệ mới, qua đó tạo thêm nhiều cơ hội cho xuất khẩu nông sản. Các mặt hàng nông lâm thủy sản của Việt Nam đều có lợi thế, cơ hội để đẩy mạnh xuất khẩu nhờ ưu đãi thuế quan từ các nhóm nước như: Nhật Bản, Malaysia, Singapore, Brunei, Australia, New Zealand…

Tuy vậy, bên cạnh những lợi thế và thuận lợi đang có, ngành nông sản Việt Nam hiện đang phải đối mặt với nhiều khó khăn thách thức, đó là hoạt động sơ chế, chế biến, kênh tiêu thụ sản phẩm, tiêu dùng nông sản Việt Nam vẫn chủ yếu theo phương thức truyền thống nên chủng loại sản phẩm chưa đa dạng, thiếu nhãn mác để nhận diện sản phẩm.

Ngoài ra, các mặt hàng nông sản chủ lực của Việt Nam có sức cạnh tranh kém, chưa có thương hiệu trên thị trường quốc tế, chủ yếu xuất khẩu dưới dạng thô nên giá trị gia tăng không nhiều và thường có giá trị xuất khẩu không cao; chất lượng sản phẩm nông nghiệp còn thấp và an toàn thực phẩm chưa được kiểm soát triệt để, giá cả bấp bênh, sản xuất kém hiệu quả, thiếu ổn định bền vững.

Việc hỗ trợ kết nối hình thành chuỗi liên kết sản xuất - phân phối các sản phẩm nông nghiệp chủ lực vẫn còn gặp nhiều khó khăn do người sản xuất chưa bảo đảm các tiêu chuẩn về mẫu mã, bao bì sản phẩm, giấy chứng nhận và chất lượng cho nên khó đáp ứng nhu cầu thu mua của các nhà phân phối. Việc kết nối các khâu của chuỗi, giữa cơ sở sản xuất với cơ sở kinh doanh còn lỏng lẽo, chưa ký kết được những hợp đồng ổn định lâu dài, hay có kế hoạch và chiến lược sản xuất kinh doanh phù hợp.

Do đó, đưa ra giải pháp cho vấn đề này, ông Hà Công Tuấn, Thứ trưởng thường trực Bộ NN&PTNT cho rằng, sự liên kết giữa các doanh nghiệp là vô cùng quan trọng. Chính doanh nghiệp là lực lượng thâm nhập thương trường quốc tế, hiểu được quy định quốc tế, từ đó quay trở lại hướng dẫn người dân sản xuất, chế biến, đóng gói và giúp bao tiêu sản phẩm.

Theo Thứ trưởng Tuấn, cần đẩy mạnh và đa dạng hơn nữa sự liên kết, hợp tác, đặc biệt là cần hướng tới sản xuất nông sản an toàn, truy xuất nguồn gốc và có giá trị gia tăng cao hơn.

Đồng quan điểm, ông Nguyễn Văn Trung, Cục Kinh tế hợp tác và Phát triển nông thôn, Bộ NN&PTNT, để có thể hội nhập và đủ sức cạnh tranh với thị trường thế giới thì tham gia chuỗi giá trị toàn cầu là “lối thoát” duy nhất cho nông sản Việt.

Ông Trung đưa ra một số khuyến nghị để làm tăng giá trị của nông sản Việt như: cần tuyên truyền nâng cao nhận thức, làm thay đổi thói quen của các hợp tác xã, tổ hợp tác, người sản xuất trong việc sản xuất phải gắn với nhu cầu của thị trường; sản xuất các sản phẩm an toàn, đáp ứng các tiêu chuẩn, quy chuẩn về an toàn thực phẩm và bảo vệ môi trường để ký kết các hợp đồng tiêu thụ sản phẩm một cách bền vững.

Hỗ trợ nông dân kiến thức về sản xuất theo các tiêu chuẩn quy định (Vietgap, Globalgap, Organic… nhằm sản xuất ra các sản phẩm đạt tiêu chuẩn an toàn thực phẩm. Đồng thời, để nâng cao năng lực cạnh tranh, doanh nghiệp Việt cần đầu tư vào công nghệ, từ khâu sản xuất đến chế biến, đóng gói và tiêu thụ sản phẩm, đảm bảo toàn bộ quy trình được kiểm soát đúng quy chuẩn…