Thị trường sẽ minh bạch hơn

“NHNN đề xuất thí điểm sàn giao dịch vàng, sẽ báo cáo Chính phủ trong tháng 10” - đây là thông tin được đưa ra tại buổi toạ đàm do NHNN tổ chức vào chiều ngày 15/10.

Phó Thống đốc Phạm Tiến Dũng cho biết việc nghiên cứu và xem xét thành lập sàn giao dịch vàng là chính sách đồng bộ, nhằm hoàn thiện thể chế và hạ tầng thị trường.

Mục tiêu là khơi thông nguồn vàng trong dân, minh bạch hóa giao dịch, hạn chế tình trạng mua bán tự do ngoài kiểm soát, đồng thời tăng cường vai trò quản lý nhà nước đối với thị trường vàng.

Đánh giá về đề xuất này, trao đổi với chúng tôi, PGS. TS Nguyễn Hữu Huân cho rằng khi lập sàn vàng, mọi hoạt động giao dịch đều được công khai, minh bạch. Cụ thể, với cơ chế đấu giá trên sàn, thị trường trở nên minh bạch hơn nhiều so với hiện tại khi hầu hết các cửa hàng vàng là đối tượng ấn định giá, hạn chế được tình trạng lũng đoạn giá, kiểm soát giá của “nhà cái” trên thị trường.

Thời điểm hiện tại, hoạt động mua - bán vàng phần lớn được thực hiện giữa người dân và các cửa hàng vàng. Giá mua vào - bán ra do các cửa hàng quyết định dựa theo nhiều yếu tố như giá thế giới, tỷ giá, chi phí gia công,….

Do các cửa hàng làm đối tượng trung gian nên giá mua vào - bán ra thường có một khoảng chênh lệch. Và, khoảng chênh lệch này thường được các cửa hàng vàng nới rộng lên tới vài triệu đồng/lượng, khi thị trường thế giới có biến động lớn. Điều này đã đẩy rủi ro sang người mua vàng.

Nói cách khác, ngay tại thời điểm vàng trao tay, người dân đã lỗ luôn khoản chênh lệch giữa giá mua vào - bán ra. Điển hình như thời điểm hiện tại, khi giá vàng thế giới liên tục phá đỉnh lịch sử, khoảng chênh lệch giá vàng miếng mua vào - bán ra chênh khoảng 2 triệu đồng/lượng. Vàng nhẫn cũng ghi nhận mức chênh lệch tương tự.

Sàn giao dịch vàng có thể kéo thị trường trong nước gần hơn với thế giới?

Đây là câu hỏi mà nhiều đặt ra khi cùng lúc Việt Nam đang nới dần quy định về nhập khẩu vàng và đề xuất lập sàn giao dịch vàng được đưa ra.

Theo lộ trình, cấu trúc sàn giao dịch vàng được chia làm ba giai đoạn. Giai đoạn một là giao dịch vàng nguyên liệu nhập khẩu. Trong giai đoạn này, thành phần tham gia là các ngân hàng, tổ chức cung cấp dịch vụ sàn giao dịch, thành viên giao dịch.

Giai đoạn 2 và 3, thành viên giao dịch trên sàn sẽ được mở rộng thêm khi sản phẩm giao dịch có thêm vàng (giai đoạn 2) và các loại vàng đang lưu thông trong nước, chứng chỉ vàng, công cụ phải sinh (giai đoạn 3).

Ngay sau khi đề xuất đưa ra, chỉ trong thời gian ngắn, một số ngân hàng đã có động thái chuẩn bị sẵn sàng cho sàn giao dịch này. Điển hình như mới đây, Ngân hàng TMCP Kỹ Thương Việt Nam (Techcombank - Mã: TCB) đã đăng tuyển vị trí Chuyên viên giao dịch vàng cấp cao (Senior Gold Trader) tại Hà Nội.

Theo thông tin tuyển dụng, chuyên viên giao dịch vàng cấp cao của Techcombank sẽ chịu trách nhiệm phân tích thị trường, nhận diện cơ hội kinh doanh, quản trị danh mục và triển khai các giao dịch vàng trên thị trường chuyên nghiệp (pro-market).

Ngoài ra, vị trí này còn phối hợp điều phối hoạt động kinh doanh vàng bán buôn, bán lẻ trong toàn hệ thống, đồng thời tham gia phát triển các sản phẩm liên quan đến vàng.

Tuy nhiên, trong thời gian thí điểm chưa thực hiện liên thông sàn giao dịch vàng trong nước với các sàn giao dịch vàng quốc tế. Đây là điểm khiến chuyên gia, Hiệp hội Kinh doanh vàng lăn tăn về tính hiệu quả của sàn giao dịch vàng trong việc kéo vàng trong nước và thế giới gần nhau.

Ông Huân cho rằng nếu chưa liên thông sàn giao dịch trong nước và thế giới thì giá vàng ở hai thị trường khó lòng kéo sát gần với nhau.

“Lộ trình ba giai đoạn mà NHNN đề xuất phù hợp với điều kiện hiện tại. Tuy nhiên, tôi cho rằng thời gian đầu mức độ chênh lệch giữa giá vàng trong nước và thế giới sẽ vẫn còn hiện tại nhiều người mua chứ ít người bán. Cho dù có lập sàn vàng thì tính thanh khoản cũng sẽ thấp vì lệnh mua thì nhiều trong khi lệnh bán thì ít", ông Huân nhận định.

Để giải quyết vấn đề này, ông cho rằng cần có nhà tạo lập thị trường (market maker). Ví dụ, NHNN đứng ra làm vai trò nhà tạo lập thị trường. Nếu có quá nhiều người mua thì NHNN sẽ cung cấp vàng ra thị trường. Nhưng thực tế bối cảnh hiện tại, ông nhận định điều này khó khả thi khi ngoại tệ "không quá dư giả”.

Ông nói thêm, nguồn cung vàng thời gian tới còn phụ thuộc nhiều vào hạn ngạch nhập khẩu vàng nguyên liệu mà NHNN sẽ cung cấp cho các ngân hàng và doanh nghiệp đủ điều kiện.

“Liệu lượng nhập khẩu vàng có đáp ứng đủ cho nhu cầu trong nước không? Nếu có, lúc đó vàng trong nước mới sát với vàng thế giới”, ông Huân nói.

Đây cũng là mối lo ngại từ Hiệp hội Kinh doanh vàng Việt Nam khi tại toạ đàm do NHNN tổ chức ngày hôm qua, Phó Chủ tịch hiệp hội ông Nguyễn Thế Hùng cho rằng nếu chỉ giao dịch vàng vật chất trong nước mà không liên thông quốc tế, thì rất khó thu hẹp chênh lệch giá vàng trong nước và giá vàng thế giới, theo Vietnamnet.

Để quản lý hiệu quả, ông Hùng đề xuất NHNN nên thành lập Sở giao dịch vàng quốc gia để quản lý trực tiếp. Ông cũng khẳng định Việt Nam có đủ năng lực công nghệ và chuyên gia để áp dụng các chuẩn quốc tế vào hệ thống này.

Phó Chủ tịch Hiệp hội kinh doanh vàng kiến nghị, trước mắt không nên để nhà đầu tư tư nhân tham gia giao dịch. Trước mắt, nên giới hạn thành viên là các tổ chức tín dụng, các doanh nghiệp được NHNN cấp giấy phép xuất nhập khẩu vàng, đóng vai trò là những nhà tạo lập thị trường.

"Như vậy, nguồn vàng nhập khẩu sẽ được phân phối lại cho các doanh nghiệp sản xuất, góp phần thu hẹp khoảng cách giá vàng trong nước và quốc tế", ông nói.

Đại diện ngân hàng ACB cũng lo ngại về tính thanh khoản của thị trường. Tại toạ đàm, đại diện ngân hàng này cho rằng thanh khoản thị trường sẽ có thời điểm lệch pha, thị trường giao dịch một chiều và không có nguồn cung (không khớp lệnh) do phụ thuộc vào hạn mức nhập khẩu được cấp của thành viên.