Các nguồn tin và số liệu của công ty phân tích Refinitiv Eikon cho thấy Nga đang tăng cường cung cấp khí đốt và naphtha (hỗn hợp hydrocarbon lỏng dễ cháy) cho châu Phi và Trung Đông trong bối cảnh nước này đang gặp khó khăn với việc bán nhiên liệu tại châu Âu, trong khi đó châu Á sẵn sàng mua lượng lớn dầu thô của Nga.

Động thái trên có thể làm gia tăng sự tranh giành khách hàng châu Á giữa Nga và các nhà xuất khẩu nhiên liệu lớn như Saudi Arabia và Mỹ, ba nhà cung cấp hàng đầu cho châu Á.

Liên minh châu Âu (EU) đã giảm dần nhập khẩu dầu thô và nhiên liệu của Nga kể từ tháng 3/2022 và đã nhất trí về một lệnh cấm vận toàn diện, sẽ có hiệu lực vào cuối năm 2022.  

Các khách hàng châu Á đã tăng cường mua dầu thô Nga, dù cho châu Á không phải là khách hàng thường xuyên của nhiên liệu Nga vì châu Á lọc dầu nhiều hơn nhu cầu và là nước xuất khẩu nhiên liệu ròng. Điều đó khiến việc tìm kiếm các đối tác mới châu Phi và Trung Đông là điều tối quan trọng đối với Nga để bảo vệ thị phần toàn cầu và ngăn chặn sự sụt giảm sâu hơn của xuất khẩu và sản lượng dầu.

Nga đã xuất khẩu hơn 2,5 triệu thùng dầu thô/ngày và khoảng 2 triệu thùng nhiên liệu/ngày sang châu Âu trước khi các lệnh trừng phạt áp lên lĩnh vực tài chính Nga, khiến hoạt động giao dịch khó khăn hơn.

Các công ty dầu mỏ của Nga gần đây đã tăng cường cung cấp xăng và naphtha cho châu Phi và Trung Đông từ biển Baltic. Trước các lệnh trừng phạt, hầu hết nguồn cung của Nga cho các khu vực này đến từ các cảng ở Biển Đen.

Theo dữ liệu của Refinitiv, ít nhất năm chuyến hàng chở khoảng 230.000 tấn xăng và naphtha đã được vận chuyển trong tháng 5-6/2022 từ cảng Ust-Luga của Baltic đến Oman và đến trung tâm dầu khí Fujairah của Các tiểu vương quốc Arab thống nhất (UAE). Nguồn cung cấp napta và xăng từ các cảng của Nga đến Oman và UAE đã đạt gần 550.000 tấn trong năm nay so với con số 0 trong cả năm 2021.

Dữ liệu của Refinitiv Eikon cho thấy Nigeria và Morocco là những điểm nhập khẩu xăng và naphtha chính ở châu Phi của Nga trong những tháng gần đây, trong khi một số hàng hóa cũng được cung cấp cho Senegal, Sudan, Bờ Biển Ngà và Togo.

Mặc dù chi phí vận chuyển cao hơn, việc cung cấp các sản phẩm dầu của Nga sang châu Phi và Trung Đông giúp các công ty thương mại bảo toàn lợi nhuận do các lựa chọn bán lại các sản phẩm dầu ở châu Âu bị hạn chế do các lệnh trừng phạt.

Việc thay đổi thị trường xuất khẩu của Nga đã dẫn đến sự chênh lệch chưa từng thấy tại thị trường trong nước. Theo số liệu của hãng tin Reuters, giá dầu diesel dùng cho mùa Hè hiện được giao dịch với mức giá cao hơn 30-40% so với giá xăng, trong khi xăng thường đắt hơn dầu diesel.