Sau hơn 10 năm thực hiện Nghị định số 103/2008/NĐ-CP, chế độ bảo hiểm bắt buộc TNDS của chủ xe cơ giới đã góp phần đảm bảo an toàn giao thông và tăng cường trật tự xã hội.

Về cơ sở pháp lý, bảo hiểm TNDS của chủ xe cơ giới là loại hình bảo hiểm bắt buộc theo quy định tại Khoản 2 Điều 8 Luật Kinh doanh bảo hiểm. Nghị định số 103/2008/NĐ-CP ngày 16/9/2008 của Chính phủ hướng dẫn thực hiện quy định trên.

Về tổ chức thực hiện, Nghị định quy định rõ trách nhiệm của các tổ chức, đơn vị có liên quan, bao gồm: Bộ Tài chính chủ trì, phối hợp với Bộ Công an, các bộ ngành có liên quan và UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương.

Theo báo cáo đánh giá của các bộ, ngành có liên quan, các DNBH, Hiệp hội Bảo hiểm Việt Nam, bảo hiểm bắt buộc TNDS của chủ xe cơ giới đã đạt được nhiều kết quả tích cực như số lượt xe cơ giới tham gia bảo hiểm bắt buộc TNDS lên đến trên 110,3 triệu (số lượt xe máy vào khoảng 93,5 triệu); đã giải quyết bồi thường bảo hiểm cho 593.658 vụ tai nạn giao thông, trung bình 9 triệu đồng/vụ (101.214 vụ tai nạn xe máy, trung bình 5 triệu đồng/vụ).

Các cơ quan chức năng đã tích cực, chủ động trong công tác tập huấn, tuyên truyền và hướng dẫn triển khai bảo hiểm bắt buộc TNDS của chủ xe cơ giới.

Tuy nhiên, kết quả thực hiện thời gian qua cũng cho thấy bảo hiểm bắt buộc TNDS của chủ xe cơ giới vẫn còn những tồn tại, vướng mắc cả về chính sách và công tác tổ chức, triển khai thực hiện.

Theo đó, một số quy định hiện hành về bảo hiểm bắt buộc TNDS của chủ xe cơ giới không còn phù hợp, đồng bộ với hệ thống văn bản pháp luật có liên quan.

Cụ thể, mức trách nhiệm bảo hiểm theo quy định hiện hành chưa theo kịp với biến động ngày càng tăng về giá dịch vụ khám, điều trị, chăm sóc y tế và chi phí sửa chữa, thay thế tài sản bị thiệt hại trong các vụ tai nạn do xe cơ giới gây ra.

Phí bảo hiểm mặc dù đã được quy định trên cơ sở rủi ro liên quan phương tiện (đến loại xe, mục đích sử dụng xe) nhưng chưa căn cứ vào rủi ro liên quan chủ xe, lái xe (lịch sử tai nạn, vi phạm giao thông), do đó chưa phát huy tối đa vai trò công cụ kinh tế trong bảo đảm trật tự an toàn giao thông.

Một số quy định hiện hành về mẫu Giấy CNBH, thời hạn bảo hiểm, hồ sơ bồi thường không còn phù hợp, chưa tạo điều kiện thuận lợi cho DNBH và chủ xe, lái xe trong việc triển khai thực hiện.

Bên cạnh đó, hỗ trợ nhân đạo từ Quỹ bảo hiểm xe cơ giới chưa phát huy được vai trò của chính sách, chưa theo kịp xu thế phát triển trên thế giới.

Tỉ lệ tham gia bảo hiểm của xe máy vẫn còn thấp, đạt khoảng và 30% đối với xe máy (trong tổng số gần 60 triệu xe máy) so với tỉ lệ tham gia lên đến 90% đối với ô tô (trong tổng số trên 3 triệu ô tô).

Thời gian gần đây, từ ngày 15/5/2020 đến ngày 14/6/2020, cảnh sát giao thông tổng kiểm soát, được phép dừng tất cả các xe để kiểm tra giấy tờ, trong đó có Giấy chứng nhận bảo hiểm bắt buộc TNDS của chủ xe cơ giới. Trước vấn đề đó, báo chí đăng nhiều bài phản ánh tình trạng bán bảo hiểm bắt buộc TNDS xe máy không tuân thủ đúng quy định pháp luật (đại lý giảm giá, chiết khấu 30% cho khách hàng, thời hạn bảo hiểm xe máy 2 năm, công ty bảo hiểm từ chối bồi thường đối với bảo hiểm “vỉa hè”, bảo hiểm xe máy bán với giá 20.000 đồng/năm); bên cạnh đó, hồ sơ bồi thường bảo hiểm còn có những khó khăn.

Về các vấn đề này, Bộ Tài chính cho rằng theo quy định của pháp luật kinh doanh bảo hiểm, doanh nghiệp bảo hiểm (DNBH) được quyền chủ động bán sản phẩm bảo hiểm dưới các hình thức trực tiếp; thông qua đại lý bảo hiểm, môi giới bảo hiểm; thông qua đấu thầu; thông qua giao dịch điện tử; các hình thức khác phù hợp với quy định pháp luật.

Trong đó, để làm đại lý, cá nhân phải đáp ứng đầy đủ các điều kiện theo quy định, bao gồm có chứng chỉ đào tạo đại lý bảo hiểm và phải ký hợp đồng đại lý với DNBH.

Việc người dân có thể mua bảo hiểm từ công ty tới vỉa hè là phụ thuộc vào hình thức bán sản phẩm bảo hiểm của từng DNBH, Bộ Tài chính chỉ rõ.

Theo quy định hiện hành, DNBH được chủ động xây dựng, triển khai các sản phẩm bảo hiểm tự nguyện phù hợp với quy định pháp luật kinh doanh bảo hiểm và quy định pháp luật có liên quan.

Trường hợp có bằng chứng chứng minh doanh nghiệp bảo hiểm cho phép đại lý giảm giá các sản phẩm bảo hiểm bắt buộc trách nhiệm dân sự của chủ xe cơ giới, doanh nghiệp bảo hiểm sẽ bị xem xét, xử phạt vi phạm hành chính theo quy định tại Điều 33 Nghị định số 103/2008/NĐ-CP ngày 16/9/2008 của Chính phủ.

Sẽ ứng dụng thương mại điện tử trong việc bán bảo hiểm, cấp Giấy CNBH

 Hiện nay, Bộ Tài chính đang trình Chính phủ dự thảo Nghị định thay thế Nghị định số 103/2008/NĐ-CP, theo đó đề xuất sửa đổi, bổ sung quy định về hồ sơ bồi thường bảo hiểm theo hướng giảm nhẹ gánh nặng thủ tục cho chủ xe, lái xe, tăng tính chủ động và trách nhiệm của các DNBH trong việc thu thập hồ sơ bồi thường, rút ngắn thời gian tạm ứng bồi thường; mở rộng phạm vi và mức chi hỗ trợ bồi thường nhân đạo từ Quỹ bảo hiểm xe cơ giới….

Bộ Tài chính cũng cho biết, ngay khi nhận được phản ánh của một số cơ quan báo chí, Bộ Tài chính đã có văn bản (Công văn số 189/QLBH-PNT ngày 20/5/2020) yêu cầu các DNBH chủ động kiểm tra, rà soát việc triển khai bảo hiểm bắt buộc TNDS của chủ xe cơ giới trong toàn hệ thống, đảm bảo thực hiện đúng theo quy định pháp luật. Trường hợp phát hiện các hành vi vi phạm tiến hành chấn chỉnh, xử lý kịp thời.

Trường hợp các DNBH vi phạm, tùy theo mức độ, Cục QLBH sẽ xem xét, xử phạt vi phạm hành chính theo quy định.

Bộ Tài chính sẽ giám sát theo dõi, cập nhật tình hình triển khai bán bảo hiểm TNDS của chủ xe cơ giới để kịp thời có các công văn hướng dẫn, chỉ đạo các DNBH.

Đồng thời, Bộ Tài chính sẽ sớm phối hợp với Bộ Công an, Hiệp hội Bảo hiểm Việt Nam, UBQG về An toàn giao thông và các cơ quan báo chí  thành lập các đoàn kiểm tra liên ngành để kiểm tra tình hình triển khai bán bảo hiểm TNDS của chủ xe cơ giới, kịp thời phát hiện, xử phạt vi phạm hành chính các DNBH vi phạm quy định.

Để giải quyết cơ bản, căn cơ mang tính lâu dài, hạn chế tối đa việc bán bảo hiểm như báo chí đã phản ánh thời gian qua, hiện nay Bộ Tài chính đã phối hợp với Bộ Công an, Bộ Giao thông vận tải, Bộ Tư pháp, UBQG về An toàn giao thông, Hiệp hội Bảo hiểm Việt Nam, UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương và các DNBH xây dựng Nghị định thay thế Nghị định số 103/2008/NĐ-CP nhằm hoàn thiện chế độ bảo hiểm bắt buộc TNDS của chủ xe cơ giới theo hướng ứng dụng thương mại điện tử trong việc bán bảo hiểm, cấp Giấy CNBH điện tử; tạo điều kiện cho DNBH chủ động thiết kế, xây dựng mẫu Giấy CNBH nhưng vẫn đảm bảo công tác kiểm tra, kiểm soát việc thực hiện chế độ bảo hiểm bắt buộc. 

Mức phí bảo hiểm tương ứng với rủi ro của xe cơ giới (bao gồm xe máy), chủ xe và người lái xe; tăng mức trách nhiệm bảo hiểm cơ bản đảm bảo chi phí thực tế về giá dịch vụ khám, điều trị, chăm sóc y tế và chi phí khắc phục thiệt hại đối với tài sản.

 Quy định linh hoạt thời hạn bảo hiểm theo hướng tối thiểu là 1 năm và tối đa là 3 năm đối với xe máy và tối thiểu là 1 năm và tối đa tương ứng với thời hạn kiểm định an toàn kỹ thuật và bảo vệ môi trường của ô tô.

Mở rộng phạm vi và rút ngắn thời gian tạm ứng bồi thường nhằm kịp thời đảm bảo nạn nhân và gia đình có nguồn kinh phí điều trị y tế.

Cụ thể hóa hồ sơ bồi thường bảo hiểm theo hướng đơn giản hóa, tăng trách nhiệm và tính chủ động của DNBH nhưng vẫn đảm bảo phòng, chống gian lận bảo hiểm; mở rộng phạm vi và nâng mức hỗ trợ nhân đạo; xây dựng cơ sở dữ liệu bảo hiểm phục vụ mục tiêu quản lý, giám sát chặt chẽ việc thực hiện chế độ bảo hiểm bắt buộc TNDS của chủ xe cơ giới (bao gồm xe máy).

Bộ Tài chính đang trong quá trình nghiên cứu, xây dựng dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung Luật Kinh doanh bảo hiểm năm 2021.

 Bộ Tài chính sẽ nghiên cứu, đánh giá tác động và tiếp tục xin ý kiến rộng rãi của tất cả các bên liên quan, các đối tượng chịu tác động của chính sách để có cơ sở để xuất hoàn thiện chế độ bảo hiểm TNDS của chủ xe cơ giới, bao gồm quy định bảo hiểm TNDS bắt buộc đối với xe máy.