Theo phân tích của Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Đào Tùng, Giám đốc Học viện Tài chính, cùng Nhóm nghiên cứu Viện Kinh tế tài chính tại Diễn đàn Tiếp thị và Tiêu dùng Việt Nam 2025 do Viện Nghiên cứu Chiến lược Thương hiệu và Cạnh tranh (BCSI) tổ chức ngày 11/9 mới đây, 6 tháng đầu năm 2025, tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tiêu dùng tăng trên 9%, GDP tăng 7,52%. Du lịch, lưu trú, ăn uống phục hồi mạnh, trong khi thương mại điện tử và thanh toán số trở thành kênh giao dịch quen thuộc, phản ánh sự thay đổi rõ rệt trong hành vi tiêu dùng, nhất là giới trẻ.

TS. Võ Trí Thành nhận định, dù kinh tế tăng trưởng, người dân vẫn duy trì tâm lý chi tiêu thận trọng do niềm tin vào thu nhập và thị trường chưa vững sau đại dịch. Thêm vào đó, xu hướng tích lũy và “tiền phòng thủ” lên ngôi, khi nhiều người ưu tiên tiết kiệm. Ngoài ra, lối sống xanh, sạch, an toàn ngày càng phổ biến, tạo động lực mới cho xu hướng tiêu dùng.

Đồng tình với quan điểm trên, Tiến sĩ Trần Thị Hồng Minh, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Chính sách và Chiến lược nhấn mạnh thêm về tầm quan trọng của tiêu dùng bền vững và kinh tế xanh trong bối cảnh phát triển của Việt Nam. Theo bà Minh, việc thúc đẩy tiêu dùng bền vững không chỉ là một xu hướng mà còn là một yêu cầu tất yếu để Việt Nam có thể hội nhập sâu rộng và phát triển bền vững trong tương lai.

“Để đạt được mục tiêu tiêu dùng bền vững, không thể tách rời vai trò của bất kỳ chủ thể nào – dù là Chính phủ, doanh nghiệp hay người tiêu dùng. Do đó, cần phải có một sự kết nối và phối hợp chặt chẽ giữa các yếu tố 'tiếp thị', 'sản xuất' và 'tiêu dùng'. Nếu chỉ tập trung vào một khía cạnh riêng lẻ mà bỏ qua mối liên hệ với các chủ thể khác, mục tiêu cuối cùng là tiêu dùng bền vững sẽ khó đạt được”, Tiến sĩ Minh nhấn mạnh.

Theo báo cáo “Voice of the Consumer 2024” của PwC, có tới 94% người Việt cho biết đã cảm nhận được tác động tiêu cực từ biến đổi khí hậu trong đời sống hàng ngày. Chính sự trải nghiệm trực tiếp này đã thôi thúc người tiêu dùng trở nên nhạy cảm hơn với các sản phẩm thân thiện môi trường. Thống kê cho thấy 72% người Việt sẵn sàng chi trả cao hơn để sở hữu sản phẩm bền vững, trong đó khoảng 54% đồng ý trả thêm khoảng 10% giá trị cho sản phẩm làm từ nguyên liệu tái chế hoặc có chứng nhận xanh.

Chia sẻ với phóng viên bên lề sự kiện, ông Nguyễn Viết Thịnh, Tổng giám đốc CTCP Tư vấn Quản trị CGS Việt Nam nhận định, quá trình chuyển đổi xanh trong lĩnh vực bán lẻ và tiêu dùng tại Việt Nam đang diễn ra nhanh chóng, tạo ra nhiều cơ hội nhưng đồng thời cũng đặt ra những thách thức lớn cho cả doanh nghiệp và người tiêu dùng.

“Người tiêu dùng Việt Nam đã sẵn sàng chi trả cho sản phẩm xanh. Theo khảo sát, họ có thể chấp nhận bỏ thêm tới 10% chi phí nếu doanh nghiệp chứng minh được tính thân thiện với môi trường”, ông Thịnh nhấn mạnh. Không chỉ chú ý đến nguyên liệu đầu vào, khách hàng ngày nay còn quan tâm đến quy trình sản xuất, điều kiện lao động, việc sử dụng lao động trẻ em cũng như tác động của công nghệ đến môi trường. Đặc biệt, bao bì tái chế, bao bì xanh đã trở thành yếu tố quan trọng trong quyết định mua sắm. “Khi đứng trước hai sản phẩm cùng chất lượng và giá cả, người tiêu dùng chắc chắn sẽ ưu tiên lựa chọn sản phẩm thân thiện với môi trường”, ông nói.

Theo ông Thịnh, tốc độ chuyển đổi xanh trong ngành bán lẻ và dịch vụ tiêu dùng “đang diễn ra rất nhanh”. Ông ví dụ: “Tại một tọa đàm năm ngoái, một chuỗi bán lẻ mỹ phẩm cho biết nhóm sản phẩm phát triển bền vững tăng trưởng mạnh nhất, nhờ sáng kiến sử dụng nguyên liệu hữu cơ, vật liệu tái chế hay đổi vỏ sản phẩm để được ưu đãi giá. Khách hàng tiếp nhận những thay đổi này rất nhanh”.

Tuy vậy, đại diện CGS Việt Nam cũng thừa nhận hành trình xây dựng chuỗi cung ứng bền vững không hề dễ dàng. “Khó khăn lớn nhất vẫn là nhận thức của khách hàng. Chỉ một nhóm nhỏ tiên phong sẵn sàng chi thêm tiền cho sản phẩm xanh, trong khi phần đông chưa hiểu rõ lý do vì sao giá lại tăng, dù chỉ một chút. Bên cạnh đó, đã có những ưu đãi vay từ ngân hàng để chuyển đổi xanh, tuy nhiên mức độ còn hạn chế. Ngoài ra, Chính phủ đã có những bước đầu đưa ra các chính sách, quy trình vận hành, tuy nhiên tôi nghĩ để đưa vào vận hành vẫn cần thêm thời gian, trong khi doanh nghiệp đang rất cần những hỗ trợ đó để chuyển hoá thành thực tế, nâng cao cơ hội cạnh tranh và mang lại lợi ích cho khách hàng”.

Ông Thịnh cũng nhấn mạnh vai trò của truyền thông: “Doanh nghiệp cần giải thích rõ giá trị của phát triển bền vững, còn Nhà nước phải đẩy mạnh công tác truyền thông để nâng cao nhận thức cộng đồng”. Trong bối cảnh bán lẻ hiện nay, cả kênh truyền thống lẫn thương mại điện tử đều phải đồng bộ hóa. Thương mại điện tử có nhiều lợi thế khi giảm rác thải, điện, nước. Nhưng nó cũng tiêu tốn nhiều năng lượng cho hệ thống vận hành, vì thế cần sự cân bằng. “Dù vậy, tôi cho rằng đây vẫn là một giải pháp tích cực, đồng hành cùng doanh nghiệp trong quá trình chuyển đổi xanh”, ông Thịnh nhận định.