Khi Tổng thống Mỹ Donald Trump công bố chính sách thuế quan đối ứng vào tháng 4, giới chuyên gia dự đoán nền kinh tế toàn cầu sẽ gặp cú sốc vì Mỹ sẽ mua ít hàng hóa hơn, khiến xuất khẩu và việc làm tại nhiều quốc gia giảm sút.

Nhưng hiện tại, một số chuyên gia đã trở nên lạc quan hơn và nâng dự báo tăng trưởng kinh tế toàn cầu. Họ kỳ vọng làn sóng đầu tư AI của các công ty công nghệ Mỹ sẽ giúp bù đắp thiệt hại do thuế quan gây ra.

Trong tháng 10, Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) ước tính khối lượng thương mại hàng hóa toàn cầu sẽ tăng 2,4% trong năm nay - cao hơn đáng kể so với mức 0,9% vào tháng 8.

Cũng trong tháng 10, Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) đã nâng dự báo tăng trưởng kinh tế thế giới năm 2025 lên 3,2%. Sau khi ông Trump công bố thuế quan đối ứng, dự đoán của IMF là 2,8%.

Cả WTO và IMF đều cho biết một trong những lý do họ điều chỉnh dự báo là số tiền khổng lồ mà các hãng công nghệ đang rót vào AI.

Dự kiến, chỉ riêng 4 gã khổng lồ Amazon, Alphabet (Google), Meta (Facebook) và Microsoft sẽ chi gần 400 tỷ USD cho tài sản cố định trong năm nay, chủ yếu để phát triển AI.

AI giúp ích cho một số nền kinh tế

Mỹ hiện chiếm 25% nền kinh tế thế giới. Trong khi đó, các khoản đầu tư cho AI - bao gồm thiết bị, trung tâm dữ liệu, hoạt động nghiên cứu và phát triển và một số khoản khác - có thể đã đóng góp gần một nửa tốc độ tăng trưởng GDP của Mỹ trong nửa đầu năm 2025.

Tuy nhiên, ngoài hai cường quốc AI là Mỹ và Trung Quốc, làn sóng chi tiêu cho hạ tầng công nghệ chủ yếu chỉ đem lại lợi ích cho một số khu vực, theo Wall Street Journal.

Ví dụ điển hình là Đài Loan, trung tâm sản xuất chip AI tiên tiến nhất thế giới. Nhu cầu khổng lồ của Mỹ dành cho chip AI đã thúc đẩy tổ chức IMA Asia nâng dự báo tăng trưởng GDP của Đài Loan lên 7% trong năm nay - cao hơn đáng kể ước tính 4,4% đưa ra một quý trước đó.

IMA Asia lưu ý Đài Loan là trường hợp đặc biệt, bởi chi tiêu cho hạ tầng và nhà máy của hòn đảo này dự kiến sẽ tăng 30% trong năm nay. Nhưng dù chi tiêu cho AI giúp cải thiện số liệu vĩ mô, nhu cầu tiêu dùng của Đài Loan vẫn ở mức thấp và các ngành công nghiệp khác đang gặp khó khăn.

Ngoài ra, cơn sốt AI cũng giúp ích cho Hàn Quốc, quốc gia thống trị mảng sản xuất chip nhớ. Hà Lan cũng là một trong những nước được lợi, nhờ có công ty cung cấp thiết bị sản xuất chip ASML.

Ông Oriano Lizza, nhà giao dịch tại CMC Markets, cho biết châu Á chiếm gần 2/3 tăng trưởng thương mại toàn cầu liên quan AI trong nửa đầu năm 2025. Nhưng ông lưu ý: "Lợi ích chủ yếu tập trung trong các nền kinh tế sản xuất tiên tiến”.

Tác động trì hoãn của thuế quan

Tuy nhiên, dù AI đang thúc đẩy thương mại và nền kinh tế toàn cầu, lợi ích của nó lại được phân bổ không đồng đều. Trong khi đó, các ảnh hưởng tiêu cực của thuế quan đối với thế giới nhiều khả năng sẽ gia tăng.

Ông Mansoor Mohi-uddin, nhà kinh tế trưởng của Bank of Singapore, cảnh báo: “Bây giờ vẫn còn quá sớm để khẳng định thuế quan gây ít ảnh hưởng hơn dự kiến. Trên thực tế, ảnh hưởng của thuế quan chỉ đang bị trì hoãn”.

Trên đường tranh cử và trong những ngày đầu của nhiệm kỳ thứ hai, ông Trump đã đưa ra nhiều cảnh báo về thuế quan. Nhờ vậy mà giới doanh nghiệp đã có thời gian để chuẩn bị. Trước khi thuế quan có hiệu lực, các nhà xuất nhập khẩu đã cấp tốc chuyển hàng tới Mỹ.

Nhưng trong bối cảnh thuế quan đã có hiệu lực và lượng hàng tồn kho vơi bớt, các nhà kinh tế dự kiến doanh nghiệp sẽ bắt đầu chuyển phần chi phí thuế quan sang phía người tiêu dùng và giảm xuất khẩu sang Mỹ.

Dự báo của WTO phản ánh kịch bản đó. Mặc dù đã nâng triển vọng năm 2025, WTO lại hạ dự báo tốc độ tăng trưởng khối lượng thương mại hàng hóa toàn cầu năm 2026 xuống 0,5% từ mức 1,8% trước đó.

Những yếu tố lạc quan cho năm 2026

Tuy nhiên, có khả năng thuế quan sẽ không gây sức ép quá lớn đến nền kinh tế thế giới năm 2026. Chính sách của một số cường quốc có thể giúp bù đắp cho tác động bất lợi của thuế quan.

Giới chuyên gia kỳ vọng Đạo luật To lớn và Đẹp đẽ của Tổng thống Trump sẽ thúc đẩy nền kinh tế Mỹ trong ngắn hạn nhờ việc gia hạn các khoản cắt giảm thuế. Vì vậy, nhập khẩu của Mỹ có thể gia tăng.

Bên cạnh đó, nhà kinh tế Mohi-uddin chỉ ra rằng Đức đang phá vỡ truyền thống và bắt đầu đẩy mạnh chi tiêu. Và Nhật Bản gần đây đã thông qua gói kích thích 135 tỷ USD để kích thích kinh tế.

Những biện pháp hỗ trợ của chính phủ, cộng với sự suy yếu của đồng USD và các đợt cắt giảm lãi suất tiềm năng của Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed), có thể giúp nền kinh tế thế giới trụ vững trong năm 2026 - miễn là cơn sốt AI không nguội lạnh.