Theo đó, các hiệp hội đề nghị các bộ trưởng xem xét, tháo gỡ hai vướng mắc lớn về Dự thảo định mức chi phí tái chế (Fs) trong triển khai thực hiện đóng góp tái chế (EPR).

Các đơn vị chung nhận định, Dự thảo định mức chi phí tái chế Fs được Bộ Tài nguyên và Môi trường (TN&MT) trình Thủ tướng Chính phủ ngày 27/7 có nhiều định mức Fs cao bất hợp lý, gây khó khăn cho sản xuất - kinh doanh, cần điều chỉnh hợp lý.

Cụ thể, tại dự thảo, một số định mức Fs cao hơn cả mức Fs trung bình của 14 nước Tây Âu là các nước rất phát triển và có chi phí đắt đỏ, như Fs nhôm cao gấp 1,26 lần, Fs thủy tinh cao hơn 2,12 lần... Trong khi, chi phí tái chế của Việt Nam chỉ bằng 1/2-1/3 Tây Âu.

Với các vật liệu giá trị cao như bao bì kim loại, giấy carton... nhà tái chế chính thức đang có lãi lớn, việc các doanh nghiệp và người tiêu dùng phải nộp phí tái chế cao cho các vật liệu này để hỗ trợ tăng lãi cho nhà tái chế là rất bất hợp lý.

Thêm vào đó, chỉ riêng ba loại bao bì giấy, nhựa và kim loại, phí tái chế ước tính là 6.127 tỷ đồng mỗi năm. Cộng thêm nhiều nghìn tỷ đồng phí tái chế cho các loại bao bì, phương tiện giao thông, sản phẩm thải bỏ khác, đây là một khoản chi phí rất lớn, gây nhiều khó khăn cho sản xuất - kinh doanh và người tiêu dùng, đặc biệt trong giai đoạn khó khăn hiện nay.

Vì vậy, các hiệp hội đề xuất điều chỉnh định mức chi phí tái chế hợp lý hơn, căn cứ vào nghiên cứu của Liên minh Tái chế bao bì Việt Nam PRO, thực tiễn tái chế của Việt Nam và mức phí tái chế trung bình thị trường.

Với đề xuất này, ước tính phí tái chế 3 loại bao bì giấy, nhựa và kim loại là 3.146 tỷ đồng. Cộng thêm với phí tái chế các loại bao bì, sản phẩm thải bỏ khác, quỹ EPR sẽ có nhiều nghìn tỷ đồng để hỗ trợ các nhà tái chế. "Đây là cố gắng đóng góp rất lớn của các doanh nghiệp trong giai đoạn khó khăn hiện nay, hài hòa được cả hai mục tiêu bảo vệ môi trường và phát triển sản xuất - kinh doanh", văn bản của 14 hiệp hội doanh nghiệp nêu.

Bên cạnh đó, các doanh nghiệp kiến nghị thay đổi cách nộp đóng góp tái chế từ tạm ứng trước vào đầu năm 2024 sang quyết toán theo số lượng thực tế khi kết thúc năm (tức nộp vào tháng 4/2025), để doanh nghiệp vẫn thực hiện đầy đủ trách nhiệm với môi trường mà giảm được khó khăn, giống với cách nộp thuế thu nhập doanh nghiệp là nộp vào đầu kỳ sau.

Đồng thời, cơ quan quản lý cho phép các doanh nghiệp thực hiện kết hợp cả hình thức tự tái chế và nộp tiền hỗ trợ tái chế trong cùng năm cho cùng một loại bao bì, sản phẩm thải bỏ, thay vì bắt buộc chọn một trong hai hình thức. Áp dụng hệ số điều chỉnh Fs bằng 0 đối với phần bao bì đã sử dụng vật liệu tái chế ở Việt Nam và hệ số điều chỉnh Fs bằng 0,5 đối với các loại vật liệu thân thiện với môi trường.

Theo quy định của Luật Bảo vệ Môi trường, từ 1/1/2024, nhà sản xuất, nhập khẩu phải thực hiện EPR. Theo đó, doanh nghiệp được lựa chọn hình thức tổ chức tái chế sản phẩm, bao bì hoặc đóng góp tài chính vào quỹ bảo vệ môi trường Việt Nam để hỗ trợ tái chế. Chính phủ giao Bộ TN&MT ban hành định mức Fs cụ thể cho từng loại sản phẩm, bao bì với chu kỳ điều chỉnh 3 năm một lần.

Đến nay, Bộ TN&MT đã xây dựng dự thảo quyết định và trình Thủ tướng Chính phủ ban hành định mức chi phí tái chế hợp lý, hợp lệ đối với một đơn vị khối lượng sản phẩm, bao bì và chi phí quản lý hành chính phục vụ quản lý, giám sát, hỗ trợ thực hiện trách nhiệm thu gom, xử lý chất thải của nhà sản xuất, nhập khẩu.

Tuy nhiên, trong các cuộc họp lấy ý kiến về dự thảo vừa qua, các hiệp hội cho rằng, dự thảo đưa ra định mức chi phí tái chế Fs đang cao bất hợp lý.

Cần tính toán lại định mức phí tái chế

Theo thông tin trên Tạp chí điện tử Kinh tế Môi trường, ông Đậu Anh Tuấn, phó tổng thư ký VCCI, khẳng định các doanh nghiệp luôn ủng hộ Chính phủ trong việc bảo vệ môi trường cũng như thúc đẩy kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn, đồng thời cam kết thực hiện một cách tốt nhất trách nhiệm mở rộng của nhà sản xuất. "Vấn đề là cần tính toán định mức chi phí tái chế FS sao cho hợp lý, phù hợp với điều kiện thực tế tại Việt Nam", ông Tuấn nói.

Theo bà Chu Thị Vân Anh, Phó Chủ tịch Hiệp hội Bia - Rượu - Nước giải khát Việt Nam (VBA), cần lộ trình, phương thức triển khai yêu cầu nhà sản xuất có trách nhiệm trong việc thu gom, xử lý, tái chế sản phẩm cần phù hợp, giảm khó khăn cho doanh nghiệp. Trong hai năm đầu (2024 và 2025), tập trung vào hướng dẫn thi hành, chưa áp dụng hình thức xử phạt bởi khảo sát nhanh đối với ngành đồ uống trong tháng 4-2023 cho thấy 70% số doanh nghiệp cho biết gặp từ khá nhiều cho đến rất nhiều khó khăn với tỉ lệ tái chế bắt buộc hiện nay.

"Cũng cần cho phép các doanh nghiệp thực hiện kết hợp cả hình thức tự tái chế và đóng góp hỗ trợ tái chế cho một loại bao bì trong cùng năm thay vì bắt buộc chọn một trong hai hình thức" - bà Vân Anh kiến nghị.