Rào cản của doanh nghiệp tư nhân trong việc tiếp cận nguồn vốn vay

Theo Nghị định 55/2015/NĐ-CP và dự thảo sửa đổi nghị định này về chính sách tín dụng phục vụ phát triển nông nghiệp nông thôn vốn được nhiều chuyên gia đánh giá sẽ mang lại nhiều  thuận lợi, ưu đãi cho người dân, DN tiếp cận được nguồn vốn phục vụ sản xuất kinh doanh  trong lĩnh vực nông nghiệp. Tuy nhiên, nhiều DN cho rằng việc tiếp cận được nguồn chính sách hỗ trợ, thu hút đầu tư vào nông nghiệp theo Nghị định này vẫn còn nhiều rào cản.

Nhìn nhận về vấn đề này bà Vũ Thị Vân Phượng, Chủ tịch HĐQT, Công ty cổ phần VietRAP đầu tư thương mại cho rằng: Nguyên nhân chính khiến các DN trong lĩnh vực nông nghiệp vẫn gặp khó trong việc vay vốn ngân hàng là do sản xuất nông nghiệp luôn chứa đựng nhiều rủi ro như thiên tai, dịch bệnh và chịu nhiều tác động của biến đổi khí hậu. Trong khi đó, thị trường cho sản phẩm lại không ổn định, hoạt động bảo hiểm nông nghiệp chưa được triển khai rộng rãi. Mà nguồn vốn DN cần để đầu tư cho nông nghiệp bền vững lại rất lớn. Cùng với đó, DN nước ngoài, các đối thủ cạnh tranh trên thị trường nông sản đang có lợi thế rất lớn về cả công nghệ, cơ chế chính sách hỗ trợ phát triển nông nghiệp. Còn tại Việt Nam nhiều doanh nghiệp nhỏ đang đầu tư vào nông nghiệp vẫn lấn cấn với câu hỏi làm sao tiếp cận được tín dụng ngân hàng.

Bà Phượng đưa ra ví dụ: Trong lĩnh vực trồng trọt công nghệ cao (CNC) như đầu tư xây dựng nhà màng, nhà lưới..., tính theo giá thành đầu tư hiện nay (công nghệ của Việt nam) tối thiểu phải cần từ 200-250 triệu/1.000 m2; tương đương 1 ha khoảng 2-2,5 tỷ đồng thậm chí còn cao hơn, trong đó chưa tính đến chi phí vận hành và chi phí đầu tư cho canh tác, doanh nghiệp không có tài sản gì để thế chấp ngoài diện tích đất dự định đầu tư sản xuất nông nghiệp CNC.

Tuy nhiên những tài sản này (nhà màng, nhà lưới...) trên đất nông nghiệp không được ngân hàng chấp nhận chưa kể việc đất doanh nghiệp đang sản xuất chủ yếu là đất đi thuê, không phải sở hữu nên càng không thể thế chấp được. Việc các công trình sản xuất nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao như: nhà kính, nhà lưới... chưa được cấp có thẩm quyền cấp giấy chứng nhận quyền sở hữu tài sản trên đất nông nghiệp gây khó khăn cho DN trong việc làm thủ tục đăng ký giao dịch, bảo đảm thế chấp cho khoản vay tại ngân hàng.

Điển hình như tại công ty cổ phần VietRAP đầu tư thương mại, việc thuê đất của dân, đầu tư trồng dược liệu tại vùng cao, vốn đầu tư cho cây tam thất, thất diệp nhất chi hoa là các loại biệt dược với chi phí giống, kỹ thuật, thiết bị... khoảng 5 tỷ/ha với quy mô 10 ha, nhưng tiếp cận vốn vay vẫn là không có tài sản đảm bảo, dù cân nhắc đến tài sản đầu tư trên đất nhưng ngân hàng không dám giải ngân do chu kỳ thu hoạch của sản phẩm này quá dài, từ 5-7 năm sau trồng mới được thu hoạch. Trong khoảng thời gian đó, các yếu tố rủi ro cho DN về thị trường tiêu thụ sản phẩm, hàng hóa, thiên tai, dịch bệnh... cũng chính là nỗi lo mà các ngân hàng rụt rè về khả năng trả nợ của DN. Do đó, theo bà Phượng hiện nay DN vẫn phải tự chủ động nguồn vốn đầu tư, đây chính là một thiệt thòi rất lớn cho các DN thuộc lĩnh vực nông nghiệp.

Đưa ra giải pháp cho các DN thuộc lĩnh vực nông nghiệp tiếp cận vốn vay hiệu quả bà Phượng cho rằng: Với một DN cần phải tiếp cận vốn ngân hàng thì điều kiện cốt lõi nhất là DN đó càng minh bạch càng tốt trong hoạt động kinh doanh của mình. Điều kiện thứ hai là DN đang hoạt động và có tăng trưởng trong ngành của mình. Thứ ba là DN cần chuẩn bị và làm quen với điều kiện ngân hàng về sự đồng nhất, chuẩn chỉnh của số liệu tài chính. Mặc dù, trong thời gian gần đây nhiều ngân hàng cũng đang nhận ra tiềm năng của phân khúc này và họ bắt đầu có cách tiếp cận mở hơn cho nhóm DN nhỏ và vừa, đặc biệt doanh nghiệp đầu tư cho lĩnh vực nông nghiệp. mặc dù gần đây các ngân hàng đã nhìn thấy tiềm năng của khu vực này. Nhưng ngân hàng vẫn chưa tin doanh nghiệp. Do vậy, ngân hàng cần sát với DN hơn, hiểu tỉ mỉ ngành nghề này hơn, để có các chương trình dành riêng cho các DN nhỏ, siêu nhỏ.

Bên cạnh đó, bà Phượng vẫn cho rằng, DN không thể thay đổi, không thể mạnh lên nếu không có sự hỗ trợ, hậu thuẫn của cơ chế, chính sách. Bởi DN cần chính sách phù hợp đi cùng, thúc đẩy các thay đổi nhanh hơn.

Còn dưới góc độ chuyên gia kinh tế, TS. Võ Trí Thành, Viện trưởng Viện Nghiên cứu chiến lược thương hiệu và cạnh tranh khuyên DN phải chủ động, nhất là thay đổi để bán được hàng trong thời 4.0, trong thời xu hướng tiêu dùng xanh, sạch, nhân văn lên ngôi, trong thời mà thế giới và Việt Nam đều đang chưa biết cuộc cách mạng công nghiệp sẽ đi đến đâu, nên không ngại thử nghiệm, không ngại sai lầm.