Trong cuộc hội đàm với Ngoại trưởng Canada Anita Anand ngày 18/10 tại Bắc Kinh, Ngoại trưởng Trung Quốc Vương Nghị khẳng định Bắc Kinh sẵn sàng khởi động lại đối thoại ở mọi cấp độ với Canada, đồng thời xây dựng lại lòng tin nhằm đưa quan hệ song phương trở lại quỹ đạo ổn định và phát triển bền vững.

Ông Vương Nghị tuyên bố Trung Quốc và Canada có nhiều tiềm năng hợp tác và hoàn toàn có thể trở thành đối tác toàn diện. Ông gọi chuyến thăm của Ngoại trưởng Canada là một khởi đầu mới cho quan hệ giữa hai nước.

Chuyến công du Trung Quốc của bà Anand là chặng dừng cuối trong hành trình công du Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương, diễn ra sau khi Thủ tướng Canada Mark Carney có các cuộc làm việc với Tổng thống Mỹ Donald Trump và Thủ tướng Trung Quốc Lý Cường trong tháng 9/2025.

Ngoại trưởng Anita Anand cũng thể hiện rõ thiện chí từ phía Canada khi cho biết Thủ tướng Mark Carney đánh giá cao hợp tác với Bắc Kinh và cam kết thúc đẩy quá trình điều chỉnh quan hệ song phương. Bà nhấn mạnh rằng quan hệ giữa hai nước đang có những bước tiến tích cực và bày tỏ kỳ vọng hai bên sẽ sớm nâng tầm đối tác chiến lược.

Trên mạng xã hội, Bộ Ngoại giao Canada cho biết hai bên đã thảo luận nhiều lĩnh vực hợp tác cụ thể như nông nghiệp, xe điện và cơ hội mở rộng hợp tác thương mại.

Những toan tính thực dụng trong bối cảnh căng thẳng với Mỹ

Các động thái ngoại giao mới nhất diễn ra trong bối cảnh cả Trung Quốc và Canada đều đang chịu áp lực từ chính quyền Tổng thống Trump. Trước đó, Washington đã áp thuế đối với hàng trăm mặt hàng từ Trung Quốc và Canada, đồng thời có những động thái khiến cả đồng minh lâu năm và đối thủ chiến lược đều phải dè chừng.

Với Canada, nhiệm kỳ thứ hai của ông Trump đang tạo ra nhiều thách thức chưa từng có. Washington đã mua cổ phần trong hai công ty khoáng sản quan trọng của Canada, khiến Ottawa lo ngại về vấn đề an ninh quốc gia. Thêm vào đó, Tổng thống Trump liên tục gọi Canada là “bang thứ 51 của Mỹ”, gây ra tranh cãi trong nội bộ chính trường Canada.

Tình hình này buộc Thủ tướng Carney phải điều chỉnh chính sách đối ngoại. Ông Carney đã tìm cách tháo gỡ căng thẳng thương mại với Mỹ bằng cách dỡ bỏ một phần các biện pháp trả đũa, sau khi Washington chấp thuận miễn trừ một số khoản thuế. Mặt khác, chính phủ Canada cũng bắt đầu tiến lại gần Trung Quốc như một phần trong chiến lược đa dạng hóa đối tác.

Giới phân tích đánh giá đây là bước đi thực dụng. Theo bà Jia Wang, chuyên gia tại Đại học Alberta, chuyến đi của Ngoại trưởng Anand là tiền đề cho cuộc gặp giữa ông Carney và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình. Dù chưa có dấu hiệu cụ thể của việc nâng cấp quan hệ nhưng hai bên đang tái thiết lại kênh đối thoại và tìm kiếm cơ hội hợp tác cụ thể.

Ông Thomas Liu, chuyên gia tại Viện Hòa bình và Ngoại giao ở Toronto, nhận định chính phủ Canada đang phản ứng đúng với mong muốn của phần lớn người dân, đó là giảm phụ thuộc vào Mỹ và mở rộng cơ hội hợp tác thương mại.

Những vết rạn chưa thể xoá mờ

Mặc dù hai bên đang thể hiện thiện chí, các khác biệt chiến lược vẫn hiện hữu. Từ năm 2018, khi Giám đốc tài chính Huawei Meng Wanzhou bị bắt giữ ở Vancouver theo yêu cầu dẫn độ từ Mỹ, quan hệ giữa hai nước gần như đóng băng.

Trong những năm sau đó, Canada nhiều lần cáo buộc Trung Quốc can thiệp chính trị, hoạt động gián điệp và tấn công mạng. Đỉnh điểm là năm 2022, khi Chủ tịch Tập Cận Bình chỉ trích Thủ tướng Justin Trudeau vì rò rỉ nội dung hội đàm riêng ra báo chí.

Dưới thời Thủ tướng Donald Trump hiện nay, quan hệ lại tiếp tục căng thẳng sau khi Canada điều tàu chiến qua eo biển Đài Loan và áp thuế cao lên xe điện, thép và nhôm Trung Quốc. Bắc Kinh đã trả đũa bằng thuế 100% lên nhiều mặt hàng nông sản Canada và điều tra chống bán phá giá dầu hạt cải.

Theo Giáo sư Josef Gregory Mahoney của Đại học Sư phạm Hoa Đông, Trung Quốc sẽ vẫn giữ thái độ dè chừng trước khả năng Canada đang thay đổi chiến lược vì lợi ích riêng. Tuy nhiên, ông nhận định hiện tại là thời điểm thuận lợi để hai bên bình thường hóa quan hệ, trong bối cảnh cả hai đều đối mặt với thách thức từ Washington.