Theo nhóm nghiên cứu của Viện Nghiên cứu kinh tế và chính sách (VEPR), năm 2017 có thể coi là năm thành công của nền kinh tế Việt Nam khi hoàn thành 13 chỉ tiêu kinh tế-xã hội do Quốc hội đề ra, trong đó tăng trưởng kinh tế GDP cả nước ước đạt 6,81%, cao hơn mục tiêu 6,7%.

Số liệu công bố của Tổng cục Thống kê cũng cho thấy, kinh tế Việt Nam tiếp tục tăng trưởng cao trong quý IV/2017 với mức tăng 7,65%. Đây là mức tăng trưởng cao nhất trong nhiều năm, cao hơn nhiều so với cùng kỳ các năm trước (năm 2015: 7,01%, 2016: 6,68%).  Trái với dự đoán lạm phát gia tăng trong quý cuối năm do điều chỉnh giá các mặt hàng như y tế, giáo dục, xăng dầu, lạm phát quý IV/2017 vẫn diễn biến ổn định. Điều này phản ánh chính sách tiền tệ linh hoạt và thận trọng của Ngân hàng Nhà nước cũng như nỗ lực của các cấp trong việc kiềm chế giá cả thị trường. 

Tại hội thảo, nhóm nghiên cứu của VEPR đưa ra nhận định năm 2018, kinh tế vĩ mô ổn định, cùng với những cải cách thể chế nhằm cải thiện môi trường đầu tư được Chính phủ quyết tâm theo đuổi được kỳ vọng sẽ tiếp tục phát huy hiệu quả, hỗ trợ tích cực hơn cho hoạt động kinh doanh trong năm 2018.

TS. Nguyễn Đức Thành cho rằng, động lực tăng trưởng kinh tế vẫn chưa đến từ việc tăng năng suất lao động. Năng suất lao động của Việt Nam còn ở mức thấp so với các nước trong khu vực, chỉ bằng 1/14 so với Singapore, 1/6 so với Malaysia và 1/3 so với Thái Lan. 

Bên cạnh đó, lợi thế về lao động giá rẻ sẽ ngày càng mất đi do tác động của cuộc cách mạng công nghiệp 4.0. Trong bối cảnh tài nguyên ngày càng cạn kiệt, sản xuất của ngành công nghiệp khai khoáng tiếp tục suy giảm, công nghiệp chế tạo chưa tạo ra được những đột phá mới, nông nghiệp vẫn đứng trước nhiều rủi ro lớn do tác động của thiên tai và biến đổi khí hậu, áp lực tăng trưởng cho năm 2018 thực sự là một thách thức lớn. 

Ngoài ra, Viện trưởng VEPR nhấn mạnh: Thâm hụt ngân sách và nợ công tăng cao vẫn tiếp tục là vấn đề nghiêm trọng cản trở nền kinh tế. Trong khi nguồn vốn chi đầu tư công vẫn còn hạn chế, chi thường xuyên vẫn ở mức cao tạo gánh nặng cho NSNN. Trong bối cảnh Việt Nam tốt nghiệp vốn vay ODA, các nhà tài trợ nước ngoài lần lượt rút dần và chỉ cho vay với mức lãi suất kém ưu đãi hơn, Việt Nam sẽ sử dụng nhiều hơn nội lực của chính mình làm động lực tăng trưởng. 

Thêm vào đó, việc phụ thuộc nhiều vào nền kinh tế thế giới và khu vực kinh tế có vốn đầu tư nước ngoài cũng tạo ra nhiều bất trắc tiềm ẩn cho nền kinh tế, đặc biệt là trong bối cảnh kinh tế thế giới năm 2018 có thể đối mặt với nhiều rủi ro bất định lớn liên quan đến địa chính trị và xu hướng bảo hộ thương mại của một số nước lớn cũng như sự thay đổi ngày càng nhanh của khoa học công nghệ trên thế giới, TS. Nguyễn Đức Thành lưu ý. 

Tại buổi tọa đàm, ông Trương Đình Tuyển, nguyên Bộ trưởng Bộ Thương mại (nay là Bộ Công Thương) cho rằng, tăng trưởng kinh tế cần bền vững hơn và dựa vào nội lực nhiều hơn. Bởi, thực tế nhiều năm qua, động lực tăng trưởng chính vẫn là khối doanh nghiệp đầu tư nước ngoài. Sản xuất công nghiệp của doanh nghiệp FDI hơn 50%, kim ngạch xuất khẩu của doanh nghiệp FDI chiếm tới 72%, giả sử có biến động sẽ khiến nền kinh tế Việt Nam gặp khó khăn. 

Năm 2018, mục tiêu tăng trưởng GDP đặt ra ở mức 6,7%, thấp hơn so với năm ngoái nhưng để đạt được mục tiêu này cần tiếp tục cải thiện môi trường kinh doanh, chấm dứt tình trạng “trên nóng dưới lạnh”, gia tăng các chi phí khiến doanh nghiệp phải rút khỏi thị trường. Đồng thời đẩy nhanh cải cách doanh nghiệp nhà nước.

Đầu năm 2018 đặt mục tiêu 6,7% là dễ hơn nhiều so với mức năm ngoái. Năm nay sẽ tiếp tục những kết quả tích cực năm ngoái nhưng vẫn nhiều áp lực. Cải cách doanh nghiệp nhà nước cần thúc đẩy nhiều hơn. Nợ xấu, nợ công vẫn phải kiểm soát thật tốt. Số doanh nghiệp tăng lên 13.000 trong năm ngoái sẽ phát huy, nhưng số doanh nghiệp giảm đi cũng nhiều, do đó cần tạo cho doanh nghiệp mới phát triển tốt, làm cho doanh nghiệp rút lui khỏi thị trường thì sớm quay trở lại, chuyên gia kinh tế Lưu Bích Hồ chia sẻ tại hội thảo.

Năm 2018 là năm bản lề, Việt Nam thực hiện các cam kết của 16 hiệp định thương mại tự do. Khi đó hàng loạt thuế suất sẽ giảm về 0%, nên thu ngân sách rất khó khăn. Các chuyên gia khuyến cáo, trong bối cảnh này, cần phải tái cơ cấu ngân sách, giảm chi thường xuyên, chi ngân sách dựa trên thực tế thu được và không thể tiếp tục đầu tư nhiều công trình dàn trải, kém hiệu quả./.

Phạm Phong