Sự gia nhập của các ‘ông lớn’ khiến ngành chuối Việt Nam có những bước phát triển nhảy vọt

Với sự gia nhập của những tên tuổi lớn như HAGL, Thaco hay Tập đoàn Cao su Việt Nam; ngành sản xuất chuối đã có những bước tiến vượt bậc trong khoảng 3 năm trở lại đây.  

Theo thống kê của Cục Hải quan Việt Nam, tính chung 8 tháng đầu năm 2025, chuối đứng thứ ba trong nhóm trái cây xuất khẩu của Việt Nam, chỉ sau sầu riêng và thanh long, với kim ngạch 280 triệu USD, tăng hơn 9% so với cùng kỳ năm trước. Riêng tháng 8, chuối mang về cho Việt Nam 23,5 triệu USD, tăng 18% so với tháng 8/2024.

Về diện tích, hiện chuối chiếm hơn 19% tổng diện tích cây ăn trái của Việt Nam, tương đương khoảng 155.000 ha trồng chuối với sản lượng gần 2,5 triệu tấn một năm. Vùng trồng chuối của Việt Nam phân bố chủ yếu ở Tây Nguyên, Đông Nam Bộ và miền Tây. Bên cạnh đó, phần lớn sản lượng chuối của Việt Nam được xuất khẩu dưới dạng quả tươi, chủ yếu sang Trung Quốc, Hàn Quốc, Nhật Bản và một số nước Trung Đông.

Còn theo chia sẻ của ông Đặng Phúc Nguyên – Tổng Thư ký Hiệp hội Rau quả Việt Nam (VINAFRUIT) với truyền thông vào tháng 8/2025, có 3 nguyên nhân chính khiến quả chuối Việt Nam có sức cạnh tranh tại nhiều thị trường khu vực châu Á, trong đó có thị trường Nhật Bản.  

Thứ nhất, chất lượng và giá cả cạnh tranh so với quả chuối trong khu vực trong đó có chuối của Philippines. Thứ hai, chúng ta có lợi thế về logistics trong việc vận chuyển. Thứ ba, giống chuối của Việt Nam có khả năng kháng bệnh héo rũ Panama, loại bệnh nguy hiểm đang đe dọa nhiều vùng trồng chuối trên thế giới. 

Cũng theo ông Đặng Phúc Nguyên, không chỉ thị trường Nhật Bản, xuất khẩu chuối của Việt Nam sang thị trường Trung Quốc cũng tăng trưởng rất tốt. Trong 9 tháng đầu năm 2025, tại thị trường Trung Quốc, chuối Việt Nam vượt về lượng so với Philippines (568.000 tấn so với 416.000 tấn), nhờ giá cạnh tranh.

Năm 2024, chuối mang về cho Việt Nam 378 triệu USD từ xuất khẩu, tương ứng khoảng 2.400 USD/ha và nằm trong Top 9 nước xuất khẩu chuối lớn nhất thế giới. Theo đó, ông Phạm Quốc Liêm – Chủ tịch kiêm Tổng Giám đốc của Unifarm kỳ vọng ngành hàng chuối Việt Nam có thể vươn lên đạt giá trị xuất khẩu 4 tỷ USD trong thời gian tới, cao hơn gần 10 lần hiện nay.

Người đứng đầu Unifarm cũng cho rằng để phát triển bền vững, ngành chuối cần đa dạng hóa thị trường xuất khẩu: “Hiện Trung Quốc chiếm tới 70% tổng lượng chuối xuất khẩu của Việt Nam, nên việc mở rộng sang Nhật Bản, Hàn Quốc, Trung Đông, châu Âu… là cần thiết để doanh nghiệp có thể giảm thiểu rủi ro phụ thuộc.".

Hoàng Anh Gia Lai và Thaco đang dắt tay nhau chễm chệ ngôi đầu

Trong khoảng 5 năm gần đây, ông Đoàn Nguyễn Đức – Chủ tịch Tập đoàn Hoàng Anh Gia Lai (HAGL) thường xuyên marketing về sầu riêng và ‘heo ăn chuối’, nhưng thật ra trái cây chủ lực của doanh nghiệp lại là chuối.

Chia sẻ trong Roadshow vào cuối tháng 11/2025, HAGL cho biết công ty đang có 7.000ha chuối, 2.000ha sầu riêng, 3.000ha cà phê, 1.000 ha dâu tằm và cụm chuồng trại heo với công suất nuôi 500.000 con.  

Trong 9 tháng đầu năm 2025, chuối của HAGL đạt sản lượng 365.000 tấn, cao hơn 100 nghìn tấn so với năm 2023 và gần bằng cả năm 2024. Chuối đã đóng góp hơn 1.000 tỷ đồng lợi nhuận với tỷ suất lợi nhuận trên/doanh thu là 50%. Thị trường tiêu thụ chuối của HAGL rất ổn định, với nhiều phân khúc khách hàng. Hiện Nhật Bản chiếm 40% sản lượng chuối xuất tươi của HAGL, còn lại Hàn Quốc, Trung Quốc và Việt Nam. 

Tại thị trường trong nước, HAGL có ký kết hợp tác với chuỗi siêu thị như Kingfoodmart (2024) và Lotte Mart (2025) để bán nông sản tươi như chuối, sầu riêng đông lạnh, thịt heo….

“Chuối Việt Nam đã vượt Philippines để trở thành nguồn cung lớn nhất tại Trung Quốc. Tại Nhật Bản, Hàn Quốc, chuối Việt Nam đang dần khẳng định vị thế, đặc biệt là hai dòng chuối Laba và chuối Cavendish. Tại châu Âu, Mỹ, Trung Đông… tiềm năng lớn sẽ nằm ở chế biến sâu, như chuối sấy, chuối đông lạnh.”, đại diện HAGL cho biết.

Theo kế hoạch phát triển đến 2030, Tập đoàn này đã đề ra mục tiêu tăng vùng trồng từ 15.300ha năm 2025 lên 30.000ha năm 2030 để trở thành doanh nghiệp thuộc nhóm dẫn đầu Việt Nam; trong đó có 7.600ha chuối, 3.250ha sầu riêng, 10.000ha cà phê, 2.600ha dâu tăng và 850ha cây trồng khác.

Đứng thứ hai về diện tích trồng chuối không ai khác chính là Thaco. Sau khi M&A với HAGL Agrico, Thaco Agri có diện tích trồng chuối rộng lớn không thua gì HAGL.

Trong sự kiện Ký kết hợp tác chiến lược giữa Thaco và Fresh Del Monte, Chủ tịch Trần Bá Dương cho biết hiện công ty đang có 5.800ha trồng chuối, dự kiến năm 2026 sẽ có 16.000ha chuối với sản lượng khoảng 512.000 tấn chuối tương đương 26.000 container; phấn đấu vào 2027 sẽ có 20.000ha trồng chuối.

Theo Biên bản ký kết, năm 2026, Thaco tối thiểu sẽ cung cấp cho Fresh Del Monte 71.500 tấn chuối – chiếm 15% sản lượng của công ty. Fresh Del Monte sẽ thu mua rất thận trọng, nhưng có thể lên tới là 240.000 tấn/năm. 

“Nếu Thaco có khả năng triển khai ổn định về chất lượng và sản lượng, đúng với tiêu chuẩn của Fresh Del Monte, đối tác sẽ hướng tới  240.000 tấn/năm, khoảng 40 cont/ngày và chúng tôi phải dành ra 4.000 ha để trồng cho Fresh Del Monte.

Chúng tôi cũng trao đổi kỹ, để Thaco chỉ tập trung cho sản xuất trồng trọt còn thương hiệu và phân phối bán hàng là trách nhiệm của đối tác. Chúng tôi sẵn sàng làm một nông trường chỉ tập trung sản xuất chuối cho Fresh Del Monte và các công ty khác cũng được như thế.”, Chủ tịch Thaco tiết lộ. 

Trong 2 - 3 năm vừa qua, Thaco có trồng chuối để bán cho nhiều đối tác nhưng hợp tác chỉ mang tính ngắn hạn, chưa có hợp tác mang tính chiến lược lâu dài.

Sở dĩ Fresh Del Monte tìm đến với Thaco là bởi Tập đoàn này cần sản lượng chuối lớn để bán tại thị trường châu Á cùng một số thị trường khác và nếu từ Việt Nam xuất đi sẽ tốt hơn là từ Nam Mỹ, nhất là ở khía cạnh chi phí vận chuyển. Tập đoàn này đã phát triển vùng trồng và thu mua ở Phillpines từ 50 - 70 năm trước.

Ông cho biết thêm, hiện nhiều doanh nghiệp Việt Nam tham gia trồng chuối nhưng với quy mô chỉ có vài trăm hecta, nghìn hecta, phân tán, khó quản lý về dịch bệnh, không hiệu quả.

“Hiện Philippines là nguồn cung chính về chuối và dứa cho thị trường châu Á và Trung Đông suốt 50 - 70 năm qua. Xét về địa lý, Việt Nam và Campuchia có vị trí chiến lược để phục vụ thị trường châu Á và Trung Đông.  

So với Philippines, Việt Nam có điều kiện khí hậu ổn định hơn, địa hình cũng khác biệt hơn. Ngoài ra, Việt Nam còn có thế mạnh về nguồn nước và quỹ đất. Chúng tôi tin rằng trong những năm tới, sản lượng cung ứng chuối của Việt Nam sẽ tăng mạnh, còn Philippines sẽ giảm.

Fresh Del Monte cũng chưa từng thấy mô hình trồng chuối như của Thaco. Đây là mô hình mang tính kỹ thuật chuyên sâu, sản xuất quy mô lớn, không phải mô hình các hộ nông dân nhỏ lẻ. Vì vậy, chúng tôi tin rằng Việt Nam sẽ được định vị lại trên bản đồ ngành chuối toàn cầu.”, ông Mohammed Abbas - Phó Tổng Giám đốc thường trực Tập đoàn Fresh Del Monte bày tỏ.

Sự trỗi dậy của Tập đoàn Cao su Việt Nam

Trong những doanh nghiệp đứng phía sau HAGL và Thaco, thì Tập đoàn Công nghiệp Cao su Việt Nam là gương mặt mới, khác với những cái tên kỳ cựu trong lĩnh vực trồng – xuất khẩu chuối như Unifarm, Huy Long An hay KDI Holdings với dự án KD Green Farm .

Kể từ năm 2018, Tập đoàn Công nghiệp Cao su Việt Nam đã khuyến khích các công ty thành viên chuyển đổi cây trồng sang trái cây, trong đó có chuối. Theo đó, Công ty cổ phần Nông nghiệp U&I (Unifarm) cùng Công ty TNHH MTV Cao su Dầu Tiếng có hai dự án hợp tác trồng chuối với diện tích gần 1.200ha tại Dầu Tiếng – Bình Dương (cũ). Unifarm đóng vai trò tư vấn – phát triển, còn Cao su Dầu Tiếng đóng vai trò nhà đầu tư.

Vào tháng 5/2020, 80ha chuối của Công ty TNHH TM-DV Union Trading được triển khai trồng xen trong lô cao su ở thị xã Bình Long. Chia sẻ với truyền thông đầu năm 2022, ông Lê Văn Vui – Tổng Giám đốc Công ty Cao su Bình Long cho biết, diện tích chuối trồng xen cao su của công ty hiện lên đến 180ha. Tất cả đều được ký hợp đồng liên kết tiêu thụ với Union Trading để xuất khẩu sang Hàn Quốc.

Union Trading là một trong những nhà cung ứng chuối cho Dole với vùng trộng rộng 500ha – trong đó có 150ha trồng chuối già Nam Mỹ ở Bình Phước.

“Mô hình trồng chuối xen cao su đem lại lợi nhuận từ 3,5-4 triệu đồng/ha. Nếu trồng tốt có thể đạt 5 triệu đồng/ha. Còn nếu trồng chuối chuyên canh, lợi nhuận cố định hàng năm còn cao hơn”, ông nêu cụ thể.

Trong ĐHĐCĐ năm 2025, Ban lãnh đạo Tập đoàn Công nghiệp Cao su Việt Nam nói rằng đang có khoảng 1.400ha trồng chuối.  

Phần mình, ngoài vai trò là nhà tư vấn – phát triển, Unifarm còn là công ty sản xuất chuối lớn tại Việt Nam. Unifarm còn hợp tác sản xuất sầu riêng tại Thái Lan.

Giới thiệu trên website, Unifarm cho biết chuối đang là cây trồng chủ lực. Hiện công ty có 1.000ha trang trại trực thuộc và 500ha với HTX, trang trại và nông hộ liên kết; năng suất 40 tấn/ha/mùa vụ, mỗi năm có hai lần thu hoạch. Nổi bật trong đó là khu Nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao An Thái do công ty làm chủ đầu tư có diện tích 500ha tại xã An Thái, huyện Phú Giáo, Bình Dương

Về thị trường: Unifarm có tiêu thụ trong nước lẫn xuất khẩu, thị trường xuất khẩu chình là Hàn Quốc, Nhật Bản, Trung Quốc, Singapore và Trung Đông. Giữa tháng 7/2017, Tập đoàn Dole chọn Unifarm là đối tác độc quyền tại Việt Nam. Unifarm là nhà cung ứng các sản phẩm cho Dole để xuất khẩu đến các thị trường khác.

Unifarm hiện đang thử nghiệm mô hình trồng chuối hữu cơ trong nhà kính với diện tích 20ha. Trong đó, cây trồng không sử dụng phân bón hóa học và thuốc bảo vệ thực vật, thay vào đó, Unifarm sử dụng các chế phẩm sinh học. Trong năm 2024, Unifarm ghi nhận mức tăng trưởng trên 50%.