Việt Nam được công nhận là nền kinh tế thị trường: tác động tích cực đến tỷ giá, xuất khẩu và FDI 

Trong báo cáo mới nhất, Chứng khoán Ngân hàng BIDV (BSC) đánh giá, việc Mỹ công nhận Việt Nam là nền kinh tế thị trường sẽ có tác động tích cực trong dài hạn hơn là ngắn hạn. 

Cụ thể, hiện tại, do Mỹ vẫn coi Việt Nam là nền kinh tế phi thị trường, nên trong trường hợp Mỹ tổ chức điều tra chống bán phá giá với các mặt hàng xuất khẩu của Việt Nam, nước này sẽ sử dụng giá trị của một nước thứ 3 (được coi là nền kinh tế thị trường) để tính toán chi phí sản xuất của các doanh nghiệp Việt Nam thay vì sử dụng dữ liệu thực. Điều này khiến con số được tính toán ra có thể có biên độ phá giá lớn, khiến mức thuế chống bán phá giá Việt Nam phải chịu cao hơn. 

Nếu trong tháng 7 tới, Việt Nam được Mỹ công nhận là nền kinh tế thị trường, thì trong trường hợp bị điều tra, Mỹ sẽ lấy chính giá sản xuất của Việt Nam, phần nào phản ánh chính xác nền kinh tế trong nước hơn.

Do vậy việc Mỹ công nhận Việt Nam là nền kinh tế thị trường được kỳ vọng sẽ mang đến tác động tích cực đối với xuất khẩu. Hiện tại Mỹ là quốc gia xuất khẩu quan trọng nhất của Việt Nam với giá trị xuất khẩu năm 2023 đạt 97 tỷ USD, chiếm tỷ trọng xấp xỉ 30%. Khi Mỹ công nhận Việt Nam là nền kinh tế thị trường, rủi ro chịu thuế chống bán phá giá trong tương lai sẽ giảm xuống, giúp hàng hóa Việt Nam có cơ hội cạnh tranh công bằng hơn tại thị trường này.

Thứ hai là tác động tích cực đối với tỷ giá. Xuất khẩu tăng sau khi Mỹ công nhận Việt Nam là nền kinh tế thị trường sẽ góp phần làm tăng giá trị đồng nội tệ, đồng thời giúp Ngân hàng Nhà nước có thêm dư địa để sử dụng các biện pháp ổn định tỷ giá khi cần thiết.

Thứ ba là tác động tích cực đối với dòng vốn FDI. Đa phần các doanh nghiệp xuất khẩu của Việt Nam đều là doanh nghiệp FDI (tính đến tháng 12/2023, giá trị xuất khẩu của các doanh nghiệp FDI đạt 355 tỷ USD chiếm hơn 73% tổng giá trị xuất khẩu). Việc giảm thiểu rủi ro liên quan đến thuế chống bán phá giá sẽ tạo ra một sân chơi an toàn, lành mạnh hơn cho các doanh nghiệp. Bên cạnh xu hướng dịch chuyển sản xuất khỏi Trung Quốc, điều này cũng sẽ góp phần thu hút dòng vốn FDI vào Việt Nam hơn nữa, các chuyên gia từ BSC nhận định.

“Nếu thành công, ở tương lai gần, các gã khổng lồ đã và đang đầu tư ở Việt Nam có thể mở rộng khoản đầu tư của họ hơn nữa như: Intel, Cargill, Nike, AES, Murphy Oil, First Solar, Boing và Apple (Mỹ) hay Samsung (Hàn Quốc). Ở tương lai xa có thể là Châu Âu”.

3 nhóm doanh nghiệp hưởng lợi: Thủy sản, dệt may, tôn mạ

Nhóm phân tích BSC cũng chỉ ra rằng 3 doanh nghiệp được hưởng lợi nếu Việt Nam được công nhận là nền kinh tế thị trường bao gồm nhóm thủy sản, dệt may và tôn mạ. Cùng đó, 3 nhóm doanh nghiệp có triển vọng trung lập là gỗ, đá thạch anh và săm lốp.

Trong nhóm thủy sản, BSC gọi tên các cổ phiếu đáng chú ý bao gồm: (1) nhóm cá tra (VHC, ANV, IDI)  và (2) nhóm tôm (FMC, MPC); với triển vọng tăng sản lượng xuất khẩu vào Mỹ nhờ thuế bán phá kỳ vọng giảm giúp các doanh nghiệp dễ dàng xuất khẩu vào Mỹ hơn, tăng sức cạnh tranh với các thị trường đối thủ khác. 

Trong nhóm dệt may, BSC cho rằng trong khi các cổ phiếu nhóm may mặc (TNG, MSH) có thể chứng kiến tác động không nhiều, do thuế quan của ngành dệt may chủ yếu ảnh hưởng bởi các hiệp định FTA thì nhóm sợi (như cổ phiếu STK) lại có triển vọng chứng kiến tác động tích cực do hiện tại sợi PTY đang được áp mức thuế chống bán phá giá từ 2,67% - 22,82%.

Nhóm tôn mạ cũng được kỳ vọng sẽ chứng kiến tác động tích cực do một số sản phẩm VIệt Nam bị áp thuế chống bán phá giá và thuế chống trợ cấp do có nguồn gốc thép cuộn cán nóng xuất xứ từ Trung Quốc

Nhóm gỗ (PTB, ACG) được đánh giá triển vọng trung lập do đối với các sản phẩm gỗ tại Việt Nam, Mỹ chủ yếu đánh các loại thuế chống lẩn tránh nhằm phòng vệ đối với các sản phẩm Trung Quốc xuất sang Việt Nam và sau đó tái xuất sang Trung Quốc.

Tương tự, nhóm đá thạch anh (VCS) cũng được đánh giá triển vọng trung lập và khả năng không hưởng lợi quá nhiều do Mỹ chủ yếu đánh các loại thuế chống lẩn tránh nhằm phòng vệ đối với các sản phẩm Trung Quốc xuất sang Việt Nam và sau đó tái xuất sang Trung Quốc. 

Nhóm săm lốp cũng được đánh giá triển vọng trung lập, trong đó các doanh nghiệp lốp bán thép và lốp tải nhẹ (CSM) được nhận định có khả năng chịu tác động tích cực do hiện đang chịu mức thuế 6% khi xuất khẩu sang Mỹ trong khi các doanh nghiệp lốp tải nặng (DRC) không ảnh hưởng nhiều do không chịu thuế chống trợ cấp khi xuất khẩu sang Mỹ.