Lý do được đưa ra theo Bộ Tài Chính sẽ giúp phần nào giảm giá mặt bằng thép xây dựng, vốn tăng 40-50% so với đầu năm 2020, và thúc đẩy doanh nghiệp giảm chi phí, trong bối cảnh giá nguyên liệu tăng cao. 

Doanh nghiệp nào đang dẫn đầu về xuất khẩu phôi? 

Hiệp hội Thép Việt Nam (VSA) cho biết trong 5 tháng đầu 2021, Hòa Phát xuất khẩu 560.000 tấn phôi thép, toàn bộ là phôi vuông. Formosa bán 128.300 tấn phôi vuông. Đây là loại sản phẩm mà Bộ Tài chính đang đề xuất nâng thuế xuất khẩu. 

Do nguồn cung đang thiếu trầm trọng nên Hòa Phát đã duy trì sản lượng xuất khẩu phôi thép ở mức cao trong 4 tháng đầu năm để nhận về lợi ích từ giá bán và biên lợi nhuận tốt của sản phẩm mang lại. 

Nhưng sản lượng xuất hàng phôi thép ra ngoài của Hòa Phát đã giảm mạnh trong 2 tháng gần nhất và chỉ chiếm tỷ trọng khoảng 8% tổng sản lượng tiêu thụ toàn công ty. Tỷ lệ này nhỏ hơn đáng kể so với mức 23,2% thời điểm tháng 1/2021 và 26% của trung bình năm 2020, theo số liệu từ sàn  Chứng khoán VNDirect. 

VNDirect vẫn tin rằng nếu thuế xuất khẩu phôi thép tăng lên, thì tác động Hòa Phát sẽ không nhiều, Hòa Phát chỉ chịu một chút biến động về lợi nhuận. 

Trong tình huống xấu thì Hòa Phát sẽ tiếp tục xuất khẩu khoảng 100.000 tấn phôi thép/tháng đến cuối năm 2021 và chịu hoàn toàn 5% chi phí thuế xuất khẩu. Từ đó kéo theo lợi nhuận trước thuế của tập đoàn sẽ giảm khoảng 435 tỷ đồng, tương đương 1,3% lợi nhuận ước tính của doanh nghiệp. 

Nếu gia tăng đánh thuế xuất khẩu phôi vuông lên 5% sẽ dẫn đến viễn cảnh các doanh nghiệp xuất khẩu (Formosa, Hòa Phát, Posco Yamato Vina và TungHo) chuyển sang tiêu thụ ở trong nước và giá phôi thép sẽ hạ nhiệt trong thời gian sắp tới. 

VSA: Nguy cơ phá sản có thể đến với một số doanh nghiệp 

Cơ quan này đã có văn bản  trả lời Bộ Tài chính góp ý dự thảo Nghị định sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 57/2020/NĐ-CP ngày 25/5/2020. Trong đó đề nghị Bộ Tài chính không điều chỉnh tăng thuế xuất khẩu đối với mặt hàng phôi thép (mã HS 7206, 7207) và không giảm thuế nhập khẩu MFN đối với các mặt hàng thép thành phẩm (mã HSC 7213, 7214, 7215, 7216 và 7210). 

Nguyên nhân được nêu ra là bởi đợt dịch Covid-19 lần thứ 4 bùng phát trở lại cuối tháng 4/2021 đến thời điểm hiện tại, nhiều địa phương trên cả nước thực hiện giãn cách xã hội theo chỉ thị 15,16 của Chính phủ.

Vì vậy, công tác xây dựng cơ bản từ công nghiệp đến dân dụng đều ngưng trệ, tình hình tiêu thụ thép trong nước đã giảm mạnh. Nên việc các loại thuế trên là không phù hợp với thực tế. 

VSA đưa ra dẫn chứng cụ thể là doanh số bán hàng thép thành phẩm trong nước tháng 6/2021 đã giảm 20% so với tháng 5 và chỉ tăng 1% so với cùng kỳ 2020, nếu loại trừ tăng trưởng của thép cuộn cán nóng thì bán hàng nội địa giảm lần lượt 28% và 22%.

Tổng kết nửa đầu năm 2021, tăng trưởng của ngành thép (bán hàng thép thành phẩm trong nước tăng 18% trong khi xuất khẩu tăng trưởng 66% (nếu loại trừ tăng trưởng của thép cuộn cán nóng).

Thị trường trong nước vốn đã khó khăn do đó xuất khẩu thép chính là "cửa" sinh tồn của nhiều doanh nghiệp thép. Qua đó tiếp tục duy trì sản xuất kinh doanh, đảm bảo công ăn việc làm cho lao động của nhà máy, giữ vững phát triển kinh tế, mang lại nguồn thu cho doanh nghiệp và đất nước.

Vấn đề tiếp theo mà VSA lập luận đó chính là việc tăng thuế có thể gây khó khăn cho ngành thép nội địa. 

Đầu tiên, 10 năm trở lại đây, xu hướng bảo hộ ngành thép gia tăng trên toàn thế giới ngay tại các quốc gia phát triển như Mỹ, EU, Nhật Bản..để bảo vệ ngành sản xuất thép trong nước. 

Chưa với các hiệp định FTA (thương mại tự do) đã được ký kết thì áp lực với ngành sản xuất trong nước để cạnh tranh đang không hề nhỏ. Đặc biệt, hiệp định với các khối như CPTTP hay RCEP có các cường quốc sản xuất thép như Trung Quốc, Nhật Bản.. do đó việc điều chỉnh thuế như đề xuất của Bộ Tài chính sẽ làm gia tăng khó khăn bất lợi với thép nội địa. 

Thậm chí, VSA còn dự đoán một số nhà sản xuất thép có thể phá sản nếu chính sách mới được áp dụng trong bối cảnh giá thép thế giới đã quay đầu giảm liên tục từ cuối tháng 5/2021. Tại thị trường trong nước, giá thép thành phẩm giảm liên tiếp từ nhiều ngày qua. So với các nước khác trong khu vực và thế giới thì giá thép của Việt Nam thấp hơn hẳn. Tương lai gần giá thép trong nước vẫn sẽ bị ảnh hưởng bởi giá thị trường thế giới.

H.S

Xem thêm: Nhiều doanh nghiệp thép, chứng khoán, phân bón hoàn thành kế hoạch năm chỉ trong 6 tháng