Tại một hội thảo mới đây Hiệp hội Doanh nghiệp Vĩnh Long, Hiệp hội Doanh nghiệp hàng Việt Nam chất lượng cao TP HCM phối hợp cùng UEH Mekong tổ chức, các chuyên gia đã có nhiều chia sẻ và cập nhật cho doanh nghiệp vừa và nhỏ (SMEs) về các quy định thuế mới dịp kinh doanh cuối năm.

Áp lực từ những thay đổi chính sách thuế 2025-2026 

Hộ kinh doanh lên doanh nghiệp, startup và SMEs đều có một tâm trạng chung là lo lắng trước những thay đổi về thuế, hóa đơn điện tử, bảo hiểm, tiêu chuẩn môi trường... sẽ có hiệu trong thời gian tới.

Năm 2025 xuất hiện loạt thay đổi quan trọng như: miễn thuế thu nhập doanh nghiệp ba năm cho doanh nghiệp nhỏ và vừa, giảm thuế GTGT từ 10% xuống 8% từ 1/7/2025, chủ hộ kinh doanh phải tham gia BHYT bắt buộc và đặc biệt, từ 2026 thuế môn bài bị bãi bỏ hoàn toàn.

Điểm đáng chú ý là từ năm 2026, tất cả hộ kinh doanh sẽ phải kê khai thuế chi tiết giống doanh nghiệp, do đó cần bắt đầu làm quen sổ sách và hóa đơn điện tử ngay từ 2025.

Ở một góc độ nào đó, đây là một thách thức cho các hộ kinh doanh tuy nhiên tại sự kiện, bà Nguyễn Thị Cẩm Chi, Giám đốc khối Phát triển bền vững, MCG Management Consulting, cho rằng cũng đây là “cơ hội vàng” khi chuyển đổi lên doanh nghiệp trong năm 2025, vì toàn bộ lợi nhuận ba năm đầu “được giữ lại để tái đầu tư phát triển”. Trong khi đó Chính phủ miễn lệ phí đăng ký, miễn thuế môn bài, áp dụng chế độ kế toán đơn giản và hỗ trợ tư vấn.

Các chuyên gia trong hội thảo đề nghị doanh nghiệp quay lại với nội lực: Nếu tài chính vững, tuân thủ tốt, doanh nghiệp sẽ biến sức ép thành lợi thế trong huy động vốn, kết nối đối tác và đi ra thị trường quốc tế. Dưới đây là bốn trụ cột bền vững bền vững cho doanh nghiệp làm ăn từ năm 2026.

Tuân thủ hóa đơn điện tử: Tránh rủi ro phạt nặng 

Giai đoạn 2025–2026 là “năm bản lề” về chính sách về thuế, hóa đơn, bảo hiểm... Với nhiều cơ sở kinh doanh, đây là áp lực rõ rệt nếu so với các quy định cũ. Tuy nhiên, chuyên gia cũng nhấn mạnh hồ sơ thuế cần rõ ràng không chỉ để “tránh phạt”, mà là điều kiện để ngân hàng, nhà đầu tư, đối tác quốc tế tin tưởng.

Bởi, một bộ sổ sách sạch giúp doanh nghiệp tiếp cận được các gói hỗ trợ lãi suất cho dự án chuyển đổi xanh. Thứ hai, chứng minh được chi phí đầu tư cho tiêu chuẩn, chứng nhận, hệ thống ESG là hợp lý, phục vụ chiến lược xuất khẩu. Thứ ba, hồ sơ sạch mới đáp ứng yêu cầu về minh bạch tài chính khi tham gia chuỗi cung ứng của các tập đoàn lớn. 

Bà Chi gợi ý chủ doanh nghiệp có thể thay đổi góc nhìn khiến việc chuyển đổi nhẹ nhàng hơn: “Minh bạch là cách để chính mình đọc được ‘sức khỏe’ doanh nghiệp mình. Bởi muốn đi xa, nhất là đi ra thị trường quốc tế, không thể chỉ dựa vào cảm giác và cuốn sổ tay nhỏ trong túi”.

Hơn nữa, Cơ quan thuế và các bên liên quan đã chuẩn bị khá kỹ cho lần chuyển đổi này. Từ giữa năm 2025, tất cả doanh nghiệp làm phần mềm tài chính – kế toán đã liên thông với Tổng cục Thuế.

Sự liên kết này có tác động hai chiều: nếu doanh nghiệp muốn xuất hóa đơn đúng thời điểm, thì có thể xuất trong các phần mềm ngay và luôn; ngược lại nếu doanh nghiệp nào có ý định trốn thuế, không xuất hóa đơn, cơ quan thuế hoàn toàn có thể truy xuất vào dữ liệu của doanh nghiệp và biết ngay. 

Nhiều SMEs đã rất lo lắng vì trước đây, khi đi bán hàng trong hội chợ vào dịp Tết, doanh nghiệp khó xuất được hóa đơn ngay trong ngày cho khách hàng mà phải đợi một đến hai ngày sau. Nếu Nhà nước xử phạt sẽ rất khó khăn cho doanh nghiệp. Với Nghị định 310, nếu doanh nghiệp xuất hóa đơn không đúng thời điểm hoặc không xuất hóa đơn sẽ bị phát cao nhất từ 70 triệu đến 80 triệu đồng.

“Cũng không thể vì lo lắng mà chúng ta lại không bán hàng Tết. Chỉ là bây giờ, bán hàng phải gắn câu chuyện tài chính và vận hành, doanh nghiệp chuẩn bị càng sớm càng tốt. Giải pháp là có thể chuẩn bị công cụ có phần mềm và có wifi trước, để xuất hóa đơn ngay trong hội chợ cho khách hàng.

Người làm chủ và kinh doanh và cả nhân viên phải thay đổi tư duy, vì mỗi hoạt động của nhân viên không chỉ đóng góp vào tăng doanh thu mà còn giúp doanh nghiệp tuân thủ luật. Người chủ bây giờ không chỉ chăm vào bán hàng mà phải biết đã bán được bao nhiêu và sẽ bị đánh thuế như thế nào”, đại diện MCG Management Consulting khuyến nghị.

Kiểm soát "chi phí ẩn" và lãng phí nguyên liệu

Bước vào mùa Tết, giá nguyên liệu biến động, chi phí vận chuyển, nhân công, khuyến mãi đều tăng. Nhiều chủ quán ăn, cửa hàng F&B than phiền rằng “đóng thuế xong là hết lãi”. Tại hội thảo, chuyên gia lại cho rằng đó chỉ là một phần câu chuyện. Khi cùng doanh nghiệp rà soát, bà thường phát hiện tỷ lệ hao hụt, hư hỏng, chế biến dư thừa ở mức hai con số – đủ “ăn hết” lợi nhuận trước thuế.

Bà Chi đề nghị doanh nghiệp tự soi lại quy trình của mình. Trong đó, các câu hỏi mà chủ doanh nghiệp cần trả lời để cắt giảm “chi phí ẩn”: có bao nhiêu mẻ hàng phải bỏ vì đóng gói sai, bảo quản kém?; có đang nấu, rang, đóng gói dư “cho chắc ăn”, rồi nằm chết trong kho?; nhân viên được đào tạo bài bản đang làm những việc rất đơn giản, không phát huy hết năng lực?...

Sắp tới, SMEs nên thực hiện ba bước để rà soát lại năm 2025, chuẩn bị đón mùa Tết 2026 và năm mới mà không hoảng loạn.

Đầu tiên, doanh nghiệp nên à lại báo cáo tài chính 2025, đánh dấu những khoản chi có thể tiết giảm. Thứ hai, lập kịch bản chi phí cho Tết 2026: giá nguyên liệu tăng bao nhiêu thì chấp nhận được, mức hao hụt tối đa là bao nhiêu, khi nào phải điều chỉnh giá bán. Thứ ba, ghi nhận đầy đủ chi phí hư hỏng, hao hụt bằng biên bản, hình ảnh… để vừa kiểm soát nội bộ, vừa có cơ sở tính chi phí hợp lý khi quyết toán thuế.

“Trước khi nói ‘thuế’, chủ doanh nghiệp hãy đo lường xem lãng phí hay các ‘chi phí ẩn’ đang ăn hết bao nhiêu phần trăm lợi nhuận, để tránh trường hợp lợi nhuận trên giấy bị đè chết bởi nợ nần thực tế’”, bà nói.

Từ góc độ tài chính, bà Cẩm Chi cảnh báo rủi ro nếu doanh nghiệp chỉ nhìn thấy doanh thu mà quên bài toán vốn. Đừng thấy ‘người ta ăn khoai mình cũng vác mai’ đi đào bất chấp, thấy công ty A đổ tiền vào khuyến mãi trên các kênh online thì công ty cũng làm theo.

Trên đời này không có gì là miễn phí. Bán sản phẩm qua chuỗi hiện đại, siêu thị, minimart thường đi kèm thời gian thanh toán 30–90 ngày, cộng chi phí khuyến mãi, trưng bày. Nếu đẩy mạnh online, thương mại điện tử cần ngân sách quảng cáo, phí sàn, chiết khấu cho KOL, influencer.

“Càng bán nhiều kênh, vốn càng bị dàn trải. Nếu không tính kỹ, doanh nghiệp rất dễ rơi vào cảnh ‘hết hàng vì hết tiền’, phải đứng nhìn cơ hội trôi qua”, bà nếu cụ thể.

Theo bà, chiến lược đa kênh trong giai đoạn 2026 cần đi kèm ba nguyên tắc. Thứ nhất, phân bổ rõ ngân sách cho từng kênh, ví dụ: bao nhiêu phần trăm ngân sách cho chợ truyền thống, cửa hàng riêng, siêu thị và các kênh online.

Tiếp theo, tính toán vòng quay vốn của từng kênh: thời gian từ lúc nhập hàng đến khi thu được tiền, kênh nào quay vòng nhanh thì ưu tiên đẩy hàng Tết.

Cuối cùng, công ty cần đặt mục tiêu khác nhau cho từng kênh: có kênh tối ưu doanh số, có kênh ưu tiên thử sản phẩm mới, kể câu chuyện “xanh”, chuẩn bị cho xuất khẩu.

Bà nhấn mạnh, khi doanh nghiệp muốn nâng chuẩn sản phẩm để nhắm tới thị trường quốc tế, cần chọn những kênh bán hàng hỗ trợ tốt cho việc chứng minh nguồn gốc, truy xuất, dữ liệu bán. Kênh hiện đại, thương mại điện tử và các chương trình dùng thử có tổ chức sẽ là “sân tập” tốt trước khi bước ra thị trường ngoài nước.

Cẩn trọng với dòng tiền khi mở rộng kênh bán 

Ở trụ cột cuối, bà Cẩm Chi trở lại câu chuyện “giữ tiền”. Theo bà, nhiều chủ doanh nghiệp vẫn đang “đoán dòng tiền bằng cách nhìn số dư tài khoản”, trong khi dòng tiền chuẩn bị cho mùa Tết và cho các bước đầu tư tiêu chuẩn 2026 cần được dự báo chi tiết.  

Bà đề nghị ba việc rất cụ thể. Lập ngân sách 12 tháng cho năm 2026 bao gồm các khoản mục như doanh thu kỳ vọng, chi phí chính, lợi nhuận mục tiêu; xác định rõ phần dành cho đầu tư chuẩn hóa (máy móc, chứng nhận, hệ thống truy xuất, đào tạo).

Lập bảng dòng tiền 13 tuần: ông bà chủ cần lập theo tuần, từ tuần đầu tháng 1 đến sau Tết; nêu rõ tuần nào nhập hàng, tuần nào chi lương, tuần nào thanh toán cho nhà cung cấp, tuần nào tiền từ siêu thị, sàn online đổ về ‘túi’ doanh nghiệp.

Đồng thời, cần chuẩn bị sẵn phương án đòn bẩy tài chính: nếu thấy chắc chắn mùa Tết có thể bán gấp 2–3 lần bình thường, doanh nghiệp nên tính toán vay vốn lưu động trong khả năng trả nợ, thay vì bỏ lỡ cơ hội vì thiếu tiền nhập hàng…