Dịch COVID-19 vẫn diễn biến phức tạp tại nhiều tỉnh, thành phía Nam dẫn đến khả năng phải áp dụng các biện pháp giãn cách xã hội trong thời gian khá dài. Do đó, bên cạnh việc lưu thông hàng hóa thì các địa phương cần tạo điều kiện duy trì hoạt động sản xuất nông nghiệp để không bị đứt gãy nguồn cung trong thời gian tới. Đây là ý kiến của nhiều doanh nghiệp tại “Diễn đàn trực tuyến kết nối cung cầu sản phẩm trồng trọt trong điều kiện giãn cách phòng chống COVID-19” do Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tổ chức tại TP. Hồ Chí Minh chiều ngày 29/7.

Khoảng 640.000 tấn trái cây trong tháng 8 cần kết nối

Ông Lê Thanh Tùng - Cục phó Cục Trồng trọt cho biết, tháng 8 thu hoạch 700.000 ha lúa và 3,8 triệu tấn gạo ở các tỉnh phía Nam. Về rau, trong tháng 8 có khoảng 1,1 triệu tấn rau củ quả ở các tỉnh phía Nam, nhưng nhu cầu chỉ khoảng 500.000 tấn nên phần còn lại phải tìm phương án tiêu thụ, tập trung chủ yếu ở Tây Nguyên và đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL).

Hiện nay thu hoạch, tiêu thụ trái cây tương đối tốt nhưng bắt đầu có dấu hiệu chậm lại. Kể từ tháng 5 đến tháng 8, toàn bộ cây ăn trái phía Nam là trái vụ nên sản lượng không nhiều, nếu dư thừa chỉ là do ách tắc trong vận chuyển.

Về trái cây, có khoảng 640.000 tấn trong tháng 8 cần kết nối, tiêu thụ bao gồm: xoài, chuối, thanh long, sầu riêng, bưởi, cam, nhãn, dứa và mít.

Trong điều kiện dịch bệnh, lưu thông hạn chế việc tiêu thụ nông sản từ trong nước đến xuất khẩu cần có được kế hoạch cụ thể, phương án thu hoạch, lưu thông qua từ các vùng có dịch hoặc qua vùng có dịch.

Ông Huỳnh Quang Đức - Phó giám đốc Sở NN&PTNT tỉnh Bến Tre, cho biết hiện tỉnh này đang tồn 1.400 tấn nhãn, ngoài ra còn lượng khá lớn dưa hấu và rau màu. Do các tỉnh đồng loạt thắt chặt vận chuyển nên rất khó khăn trong vận chuyển và tiêu thụ hàng hóa. Đáng lo nhất là mặt hàng dừa 2 tháng nữa thu hoạch rộ, trong khi ngành này đòi hỏi lao động lâu năm kinh nghiệm nên khó tổ chức.

Đại diện của Bến Tre cho rằng cần có đánh giá lại về các mặt hàng thiết yếu, không chỉ tập trung vào người tiêu thụ nữa mà phải chú trọng đến cả khối sản xuất. “Không uống cà phê không sao nhưng người sản xuất cà phê có thể 'chết'”, ông Đức nói.

Ngoài ra, ông Trương Kiến Thọ, Phó Giám đốc Sở Sở NN&PTNT An Giang, tỉnh đang gặp khó khăn tiêu thụ quả chanh. Nguyên do là các thương lái thu mua chanh đều qua chợ đầu mối và bị ngưng trệ tại đó. Vấn đề thứ hai là lúa. Hiện tỉnh đã cố gắng thu hoạch 40% diện tích, nhưng còn 140.000 ha chưa thu hoạch, với sản lượng ước đạt 800.000 tấn. 

“Lúa đã vào mùa thu hoạch chính, nhưng một số kho như Tổng Công ty lương thực lại giảm sức mua. Điều này khiến thương lái tạm ngưng việc thu mua. Tỉnh An Giang rất lo vì hiện nay có khoảng hàng nghìn ha lúa cần thu hoạch mỗi ngày. Yêu cầu sản xuất trong mùa dịch cần đảm bảo 3 tại chỗ. Nhưng điều ấy lại khiến công nhân ngại làm, khiến nhà máy xay xát khó hoạt động và không thể dự trữ.” - ông Trương Kiến Thọ nói. 

Tắc nghẽn lưu thông

Bà Phạm Thị Ngọc Hà - Tổng Giám đốc Công ty TNHH San Hà Foods- cho biết, nghịch lý ở chỗ sản phẩm ở nông trại thì dư thừa, mà không cách nào đưa đến tay người tiêu dùng. Trong khi đó, cây trồng, vật nuôi có giới hạn nuôi trồng, không thể kéo dài mãi. Chuỗi cung ứng hàng hóa đến tay người tiêu dùng là việc rất bức thiết. Đâu đó ách tắc là do người tiêu dùng không biết đi đâu mua. Do đó, bà Hà mong muốn đặt những điểm test nhanh trên các tuyến vận tải. Còn về hệ thống siêu thị, các bộ, ngành đưa ra giải pháp là chia nhỏ ra các điểm do Hội Phụ nữ, Đoàn Thanh niên... đứng ra hỗ trợ ở các khu cách ly. Như thế sẽ giảm tải việc xếp hàng ở siêu thị. Các hộ nông dân cũng nên chia nhỏ các kiện hàng để nhanh chóng đến tay người tiêu dùng. 

Phát biểu tại Diễn đàn, ông Phạm Anh Tuấn- Thứ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông nhận định, mấu chốt lớn nhất hiện nay là bị đứt gãy chuỗi cung ứng, cả tiêu thị trong nước và quốc tế. Đây là hệ quả của các quy định chống dịch và các địa phương triển khai quá tay. Chúng ta chống dịch nhưng chưa tính đến yếu tố hậu cần cho người dân.

Trước mắt, cần giải quyết vấn đề về hàng thiết yếu. Bộ Công Thương đã đề xuất Chính phủ ban hành Danh mục hàng hóa “cấm lưu thông” thay vì quy định Danh mục “hàng hóa thiết yếu” nhằm tạo điều kiện thông thoáng cho vận chuyển hàng hóa. Hiện văn bản đã gửi Thủ tướng xem xét, phê duyệt. 

Về xét nghiệm, đặc biệt với đội ngũ lái xe, Sở Y tế các tỉnh có thể tư vấn thêm, hoàn toàn có thể điều chỉnh về thời hạn, nhất là với những người tuân thủ “một cung đường, hai điểm đến”. “Các tỉnh phải nghiên cứu để đưa ra được quy định phù hợp, tránh tình trạng suốt ngày chỉ đi xét nghiệm để đáp ứng yêu cầu. Ngoài ra, doanh nghiệp cũng phải chủ động kiến nghị với lãnh đạo địa phương để có cơ chế linh hoạt để hoạt động. Với các đối tượng ưu tiên trong sản xuất nông nghiệp nhưng chưa kịp tiêm, cần đẩy mạnh xét nghiệm và tuân thủ 5K”, ông Tuấn nói.

Ngoài ra, các tỉnh cần chủ động tạo ra “vùng xanh” cho tiêu thụ nông sản của chính địa phương mình, như cách làm của Bắc Giang cho xe nằm trong vùng thu hoạch, ra đến cửa ngõ sẽ có xe trung chuyển vận chuyển đi tiêu thụ. Đồng thời, cần tạo điều kiện cho lực lượng shipper hoạt động. “Càng siết chặt giãn cách, càng phải tạo điều kiện cho shipper làm việc, kèm theo đó là quản lý chặt để ngăn chặn dịch”, ông Phạm Anh Tuấn nhấn mạnh. 

Giải đáp một phần những kiến nghị trên, ông Trần Thanh Nam, thứ trưởng Bộ NN&PTNT, cho biết vừa có văn bản gửi các tỉnh về việc coi vật tư nông nghiệp (phân bón, giống cây trồng vật nuôi, thức ăn chăn nuôi…) là mặt hàng thiết yếu. Ngày 30/7, đoàn công tác 970 của Bộ NN&PTNT sẽ gửi thêm công văn nữa cho các tỉnh để sớm đưa lưu thông các loại hàng hóa này trở lại bình thường.

“Nhưng chủ động vẫn là sở nông nghiệp tại địa phương, sở có giấy giới thiệu, xác nhận cho đi thì các trạm ưu tiên cho đi. Nếu liệt kê từng mặt hàng thì nhiều quá. Nếu có giấy giới thiệu của sở nông nghiệp thì cho qua sẽ nhanh hơn”, ông Nam đề xuất với các địa phương.

Ông Phạm Anh Tuấn, thứ trưởng Bộ Thông tin và truyền thông, cho rằng khái niệm hàng thiết yếu kê ra không biết bao nhiêu mới đủ. Nên Bộ Thông tin và truyền thông đã phối hợp với Bộ Công thương thống nhất có văn bản báo Chính phủ ban hành danh mục hàng hóa cấm vận chuyển, còn lại là hàng hóa được lưu thông bình thường. “Hiện văn bản đề xuất này đã được gửi tới Thủ tướng chờ ký”, ông Tuấn cho biết.

Đề nghị bỏ “luồng xanh” để lưu thông tự do

Không chỉ các doanh nghiệp các tỉnh phía Nam chịu ảnh hưởng từ dịch Covid – 19 thời điểm này, tại Hà Nội và các tỉnh phía Bắc cũng không nằm ngoài vòng ảnh hưởng của làn sóng đại dịch. 

Ông Tạ Văn Tường - Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Hà Nội cho biết, khó khăn lớn nhất là lưu thông sản phẩm trong thời điểm giãn cách. Thương lái không thể đi từ xã tới xã, thậm chí có thương lái đi mua mà không về được. Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Hà Nội đã đề nghị Sở Giao thông Vận tải tạo điều kiện, nhưng chưa được vì số lượng quá lớn. 

Sở Giao thông Vận tại Hà Nội hiện đã cấp khoảng 1.000 giấy để lưu thông trên "luồng xanh". Cho đến trưa ngày 29/7 vừa qua, nhiều doanh nghiệp vẫn chưa đăng ký được. Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Hà Nội kiến nghị bỏ giấy chứng nhận phương tiện, bỏ "luồng xanh", để doanh nghiệp lưu thông tự do và chỉ kiểm soát dịch bệnh, đảm bảo nguyên tắc 5K.

Không chỉ khó khăn trong lưu thông vận chuyển nông sản, nhân công trong sản xuất, khai thác và thu mua cũng đang thiếu hụt. Những khó khăn trong khâu sản xuất đẩy cao chi phí tạo giá thành sản phẩm cao

Ông Lê Duy Minh Chủ tịch Hiệp hội Trang trại và Doanh nghiệp Nông nghiệp Việt Nam cho biết, các doanh nghiệp trong hiệp hội gặp nhiều khó khăn về kho bãi, vận chuyển, người lao động, thu mua hàng hóa... Các trang trại sản xuất hàng hóa lớn, cần nhân công chuyên nghiệp, cung ứng cho các hợp tác xã, siêu thị. Việc cách ly khiến trang trại thiếu hụt nhân công. Một số thiết bị nông nghiệp thiết yếu để đóng gói hàng hóa xuất khẩu cũng thiếu hụt linh kiện, các vấn đề này cần có giải pháp để đảm bảo sản xuất.

Mới đây nhất, Văn phòng UBND thành phố Hà Nội ngày ban hành Công văn số 7921/VP-KT, truyền đạt chỉ đạo của Phó Chủ tịch UBND thành phố Nguyễn Mạnh Quyền về chủ động rà soát kế hoạch sản xuất và cụ thể hóa danh mục vật tư nông nghiệp trong điều kiện dịch Covid-19.

Cụ thể, rà soát tình hình, kế hoạch sản xuất các loại nông sản trên địa bàn; có phương án cụ thể, phù hợp đối với các loại cây trồng, vật nuôi, thủy sản bảo đảm thúc đẩy sản xuất.

Đối với các loại nông sản vào vụ thu hoạch, cần thiết huy động các lực lượng tham gia thu hoạch, vận chuyển, tiêu thụ, tuyệt đối không để đứt gãy các chuỗi cung ứng nông sản, hàng hóa nhằm bảo đảm ổn định nguồn cung lương thực, thực phẩm cho người dân và phục vụ xuất khẩu.

Thường xuyên rà soát, cập nhật danh mục các mặt hàng vật tư nông nghiệp phục vụ sản xuất chăn nuôi, nuôi trồng thủy sản, trồng trọt, lâm nghiệp và chế biến nông sản, phòng, chống dịch bệnh động vật, kiểm dịch động vật, kiểm soát giết mổ, kiểm tra vệ sinh thú y, an toàn thực phẩm; đồng thời cần linh hoạt để tạo điều kiện thuận lợi nhất cho người dân và phương tiện vận chuyển các loại vật tư nông nghiệp phục vụ sản xuất và chế biến nông sản…

Hoa Trần (t/h)

Xem thêm: Bộ Nông nghiệp thay đổi tư duy, bỏ "giải cứu", mà “ra quân tổng lực” tiêu thụ nông sản