Các chuyên gia cho rằng, Tổng sản phẩm trong nước (GDP) 6 tháng đầu năm 2021 tăng 5,64% mặc dù dịch COVID-19 bùng phát tại một số địa phương trên cả nước cho thấy sự chỉ đạo, điều hành quyết liệt của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ; sự chung sức, đồng lòng của hệ thống chính trị, cộng đồng doanh nghiệp, nhân dân cả nước và lực lượng tuyến đầu chống dịch để kiểm soát dịch bệnh, thực hiện các nhiệm vụ và giải pháp phát triển kinh tế – xã hội.

Kim ngạch xuất khẩu một số ngành nông, thủy sản 6 tháng đầu năm 2021 so với cùng kỳ năm 2020 tăng cao, trong đó: Thủy sản đạt 4.054 triệu USD, tăng 12,5%;  rau, quả đạt 2,1 tỷ USD, tăng 17,7%; hạt điều đạt 1.652 triệu USD, tăng 11,1%; cao su đạt 1,1 tỷ USD, tăng 80%; hạt tiêu đạt 499 triệu USD, tăng 40,5%; ;… . Tổng kim ngạch xuất khẩu hàng nông, lâm sản 6 tháng đầu năm đạt 11,57 tỷ USD, tăng 15,7% so với cùng kỳ năm trước.

Sản xuất công nghiệp trong quý II/2021 tăng trưởng khá do hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp đang dần phục hồi, tốc độ tăng thêm đạt 11,45% so với cùng kỳ năm trước. Lĩnh vực công nghiệp chế biến, chế tạo thu hút nhiều vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài; các tập đoàn lớn quan tâm đầu tư tại Việt Nam chủ yếu là trong lĩnh vực sản xuất linh kiện, sản phẩm điện tử. Bên cạnh đó một số năng lực mới tăng bổ sung cho nền kinh tế trong 6 tháng đầu năm 2021. Cụ thể là: Nhà máy sản xuất hàng may mặc công nghệ cao của Công ty Cổ phần May 40 ở Thái Bình với năng lực thiết kế 3 triệu sản phẩm/năm; Công ty TNHH Giầy Ngọc Tề ở Hưng Yên với 2 triệu sản phẩm/năm; Khu nhà máy may, sản xuất sợi tại Nam Định với 15 nghìn sản phẩm/ngày; Nhà máy may mặc xuất khẩu Apparel Tech Hà Tĩnh với 100 nghìn sản phẩm/năm; Công ty TNHH Techworld industries Việt Nam (sản xuất thiết bị điện chiếu sáng) với 958 nghìn sản phẩm/năm…

Một số ngành công nghiệp trọng điểm 6 tháng đầu năm có chỉ số IIP tăng cao như: Ngành Dệt tăng 8,6% so với cùng kỳ năm trước, sản phẩm sợi xe từ các loại sợi tự nhiên có sản lượng tăng 13,4%;  sản phẩm sợi tơ tổng hợp tăng 5%.

Ngành sản xuất trang phục tăng 8,9% do năm 2020 ngành may mặc bị ảnh hưởng nặng nề bởi dịch COVID-19. Năm 2021 các DN ngành may dần vượt qua giai đoạn khó khăn, nhận được nhiều đơn hàng và tận dụng tốt cơ hội từ các hiệp định thương mại tự do.

Ngành sản xuất than cốc, dầu mỏ tinh chế tăng 3%: Sản lượng sản phẩm xăng động cơ tăng 5,5%. Trong đó, sản lượng sản phẩm của Công ty Lọc hóa dầu Nghi Sơn- Thanh Hóa tăng 2,7%; công ty Lọc Hóa dầu Bình Sơn- Quảng Ngãi tăng 8,2%.

Dấu hiệu phục hồi của sản xuất

Khu vực doanh nghiệp vẫn ghi nhận sự gia tăng về số lượng và vốn của doanh nghiệp đăng ký thành lập mới cho thấy sự nỗ lực và tinh thần khởi nghiệp của cộng đồng doanh nghiệp. Doanh nghiệp đăng ký thành lập mới trong 6 tháng đầu năm 2021 đạt 67,1 nghìn doanh nghiệp, tăng 8,1% so với cùng kỳ năm trước và tăng 34,3% về vốn đăng ký. Tổng số doanh nghiệp thành lập mới và quay trở lại hoạt động đạt 93,2 nghìn doanh nghiệp, tăng 6,9% so với cùng kỳ năm 2020 (trong đó số doanh nghiệp quay trở lại hoạt động đạt 26,1 nghìn doanh nghiệp, tăng 3,9%); trung bình mỗi tháng có 15,5 nghìn doanh nghiệp thành lập mới và quay trở lại hoạt động. Một số địa phương chịu ảnh hưởng nặng nề từ đợt bùng phát dịch Covid-19 lần thứ tư nhưng vẫn có sự gia tăng số lượng doanh nghiệp thành lập mới so với cùng kỳ năm trước như Bắc Giang tăng 11,82%; TP Hồ Chí Minh tăng 5,34%; Bắc Ninh tăng 1,06%.

Sáu tháng đầu năm 2021, lao động đang làm việc trong nền kinh tế vẫn tăng so với cùng kỳ năm trước, tỷ lệ thất nghiệp trong độ tuổi lao động giảm và thu nhập của người làm công hưởng lương tăng. Lao động 15 tuổi trở lên đang làm việc 6 tháng đầu năm 2021 tăng 788,7 nghìn người so với cùng kỳ năm trước; tỷ lệ thất nghiệp trong độ tuổi lao động giảm 0,07 điểm phần trăm; thu nhập của lao động làm công hưởng lương tăng 281,7 nghìn đồng.

Hoạt động tại các doanh nghiệp sản xuất đang dần phục hồi

Kim ngạch xuất khẩu hàng hóa 6 tháng đầu năm đạt 157,63 tỷ USD, tăng 28,4% so với cùng kỳ năm trước. Có 25 mặt hàng đạt kim ngạch xuất khẩu trên 1 tỷ USD, chiếm 88,9% tổng kim ngạch xuất khẩu; xuất khẩu các mặt hàng chủ lực vẫn duy trì tăng trưởng ổn định và ở mức tăng trưởng khá, kim ngạch xuất khẩu sang các thị trường lớn và các thị trường có FTA với Việt Nam đều đạt mức tăng trưởng so với cùng kỳ năm 2020. Nhu cầu hàng hóa trên thị trường thế giới đang hồi phục trở lại, đây là cơ hội để Việt Nam đẩy mạnh xuất khẩu hàng hóa, đặc biệt là các doanh nghiệp tận dụng tốt Hiệp định thương mại tự do đã được ký kết.

Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được, bước sang quý III, kinh tế – xã hội nước ta còn phải đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức, nhất là nền kinh tế Việt Nam có độ mở lớn nên chịu tác động đan xen nhiều mặt bởi tình hình kinh tế quốc tế ngày càng phức tạp, khó lường. Mặc dù tiêm chủng vắc-xin COVID-19 được nhiều nước trên thế giới triển khai mạnh mẽ nhưng sự khác biệt giữa tỷ lệ tiêm chủng của các quốc gia và khu vực dẫn đến nguy cơ phục hồi không đồng đều và mong manh của kinh tế thế giới, làm gián đoạn chuỗi cung ứng toàn cầu, ảnh hưởng tới các ngành thương mại, du lịch, vận tải, tỷ lệ thất nghiệp và thiếu việc làm gia tăng sẽ ảnh hưởng đến an sinh xã hội.

Do đó, kinh tế Việt Nam 6 tháng cuối năm 2021 tiếp tục đối mặt với nhiều khó khăn, việc thực hiện hiệu quả “mục tiêu kép” là thách thức lớn, cần sự chung sức, đồng lòng của Chính phủ, doanh nghiệp và người dân, nỗ lực phấn đấu cao nhất thực hiện các mục tiêu, nhiệm vụ phát triển kinh tế – xã hội năm 2021.

Kịch bản nào cho tăng trưởng kinh tế những tháng cuối năm?

Tại Hội thảo công bố báo cáo thường niên kinh tế Việt Nam 2021, với chủ đề định vị lại Việt Nam trong bối cảnh biến động toàn cầu, Viện Nghiên cứu kinh tế và chính sách (VEPR), thuộc Đại học Kinh tế, đã đưa ra 3 kịch bản tăng trưởng kinh tế năm 2021.

Theo đó, với kịch bản cơ sở có nhiều khả năng xảy ra nhất, dịch COVID-19 sẽ được kiểm soát vào cuối quý 3-2021, việc tiêm chủng được triển khai nhanh chóng và đạt miễn dịch cộng đồng vào quý 2-2022, kinh tế vĩ mô duy trì ổn định, tăng trưởng GDP cả năm sẽ đạt từ 4,5-5,1%.

Với kịch bản cơ sở này, tốc độ tăng trưởng GDP năm 2021 sẽ giảm từ 1-1,5% so với dự báo được VEPR đưa ra vào quý 1 năm nay, tăng trưởng GDP cả năm ước đạt từ 6-6,3%.

Còn với kịch bản thuận lợi, dịch bệnh được kiểm soát ngay trong tháng 8, việc tiêm vắc xin được đẩy nhanh và đạt miễn dịch cộng đồng vào cuối quý 1-2022, kinh tế vĩ mô duy trì ổn định, tăng trưởng GDP cả năm sẽ đạt 5,4-6,1%.

Trong kịch bản xấu nhất, dịch bệnh được giả định chưa thể được kiểm soát và các hoạt động kinh tế chưa thể trở lại bình thường trong quý 4-2021, quá trình tiêm chủng vắc xin được triển khai chậm do thiếu nguồn cung cũng như năng lực của hệ thống y tế, khi đó tăng trưởng GDP chỉ có thể đạt từ từ 3,5-4,0%.

Trao đổi tại hội thảo, PGS.TS Phạm Thế Anh, trưởng bộ môn kinh tế vĩ mô, Đại học Kinh tế quốc dân, nhận định tăng trưởng kinh tế năm 2021 có thể khá cao chủ yếu nhờ xuất phát từ một nền tảng rất thấp của năm 2020.

các hoạt động xuất khẩu diễn ra tại cảng cát Lái

Tuy nhiên, các hoạt động kinh tế sẽ chưa thể trở lại hoàn toàn bình thường như trước. Hai động lực cho tăng trưởng chính theo PGS.TS Phạm Thế Anh sẽ vẫn đến từ xuất khẩu và đầu tư công.

Báo cáo của VEPR cũng nhận định việc dòng vốn đầu tư FDI tiếp tục đổ vào Việt Nam thì xuất khẩu của khu vực này vẫn đóng vai trò quan trọng bậc nhất cho tăng trưởng kinh tế trong nhiều năm tới. Tuy nhiên, tốc độ tăng xuất khẩu sẽ phụ thuộc nhiều vào sự hồi phục của kinh tế thế giới và xuất khẩu những mặt hàng truyền thống.

Cũng theo PGS.TS Phạm Thế Anh, quá trình phục hồi kinh tế trong ngắn hạn phụ thuộc rất nhiều vào tốc độ và quy mô tiêm chủng vắc xin; hiệu quả và phản ứng phụ của các biện pháp phòng chống bệnh dịch; các gói hỗ trợ và thúc đẩy tăng trưởng trong nước.

Từ dự báo về bức tranh kinh tế 2021, PGS.TS Nguyễn Anh Thu, viện trưởng VEPR, khuyến nghị trong ngắn hạn cần nỗ lực thực hiện đồng bộ các biện pháp khống chế dịch COVID-19, phát triển vắc xin trong nước và tận dụng các mối quan hệ chiến lược để tiến hành ngoại giao vắc xin, ưu tiên đảm bảo nguồn cung và tổ chức tiêm vắc xin nhanh và hiệu quả.

Tăng trưởng kinh tế năm 2021 ở mức nào?

Dự báo về tăng trưởng kinh tế năm 2021, các chuyên gia cho rằng, rất khó đạt mục tiêu 6,5% theo yêu cầu của Chính phủ tại Nghị quyết 01/NQ-CP, nhưng đạt 6% theo chỉ tiêu của Quốc hội thì có thể. Tuy nhiên, vẫn cần tạo động lực mới để cải thiện tăng trưởng kinh tế những tháng cuối năm.

Theo ông Lê Trung Hiếu – Vụ trưởng Vụ Hệ thống tài khoản quốc gia (Tổng cục Thống kê), tăng trưởng GDP 6 tháng đầu năm đạt 5,64%, như vậy, để đạt được mục tiêu tăng trưởng 6,5% theo yêu cầu của Chính phủ thì 6 tháng cuối năm phải đạt mức tăng trưởng 7,2%. Đây là mục tiêu rất khó khăn trong bối cảnh năng lực nội tại nền kinh tế đang suy yếu và các tỉnh trọng điểm về kinh tế lại đang hứng chịu ảnh hưởng nặng nề từ dịch COVID-19.

Để đạt được mục tiêu tăng trưởng 6% theo Nghị quyết về Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm 2021 của Quốc hội, ông Lê Trung Hiếu cho rằng, 6 tháng cuối năm phải đạt mức tăng trưởng khoảng 6,3%. Với chỉ tiêu này, nếu tình hình dịch bệnh sớm được kiểm soát cùng với các giải pháp đồng bộ của Chính phủ thì hoàn toàn có cơ sở để thực hiện, nhất là trong bối cảnh sức cầu thế giới đang phục hồi nhanh.

Khả quan với mức tăng trưởng 6%, tuy nhiên các chuyên gia kinh tế cũng cho rằng, không nên chủ quan, nhất là trong bối cảnh dịch bệnh vẫn đang diễn biến phức tạp tại nhiều địa phương trên cả nước, ảnh hưởng rất lớn đến hoạt động sản xuất, kinh doanh (SXKD) của doanh nghiệp và đời sống người dân.

Chia sẻ với phóng viên, chuyên gia kinh tế Lê Duy Bình nhấn mạnh, tăng trưởng kinh tế những tháng cuối năm phụ thuộc hoàn toàn vào khả năng kiểm soát dịch COVID-19. Vì trên thực tế, cứ nơi nào dịch bệnh được kiểm soát, thì nơi đó hoạt động SXKD trở lại bình thường và đóng góp vào tăng trưởng, xuất khẩu. Ngược lại, nơi nào dịch bệnh diễn biến phức tạp, thì nơi đó hoạt động SXKD bị đình trệ, đời sống người dân gặp khó khăn.

Kiểm soát dịch bệnh và tiêm phòng vắc xin đang được tiến hành trên khắp cả nước

Đồng tình với quan điểm về kiểm soát dịch bệnh, theo ông Nguyễn Minh Cường – Chuyên gia kinh tế trưởng của Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB) tại Việt Nam, động lực tăng trưởng kinh tế những tháng cuối năm 2021 chỉ có thể là vắc-xin phòng COVID-19, vì chỉ có vắc-xin mới hy vọng khống chế được dịch bệnh.

Bên cạnh đẩy mạnh tiêm chủng vắc-xin cho người dân, theo các chuyên gia kinh tế, cần thúc đẩy giải ngân vốn đầu tư công, vì vốn đầu tư công vẫn đóng vai trò dẫn dắt tăng trưởng kinh tế năm 2021, khi 1 đồng vốn đầu tư công sẽ kéo theo 1,61 đồng vốn đầu tư ngoài nhà nước.

Kinh tế Việt Nam những tháng cuối năm tiếp tục đối diện với nhiều khó khăn. Việc thực hiện hiệu quả “mục tiêu kép” là thách thức lớn và phụ thuộc vào khả năng kiểm soát dịch COVID-19.

Ly Na