Phát biểu chỉ đạo tại Hội nghị về giải pháp thúc đẩy phát triển công nghiệp hỗ trợ Việt Nam, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc hoan nghênh những ý kiến đánh giá, góp ý của các chuyên gia và đại diện doanh nghiệp. Đồng thời, Thủ tướng yêu cầu Bộ Công Thương lắng nghe ý kiến của doanh nghiệp, mỗi người một kinh nghiệm tốt để chúng ta có Nghị quyết của Chính phủ về phát triển công nghiệp hỗ trợ Việt Nam.

Thủ tướng nhấn mạnh, Chính phủ, các bộ ngành, địa phương và doanh nghiệp phải xác định được công nghiệp hỗ trợ là nền tảng của nền công nghiệp Việt Nam. Vì vậy, chúng ta phải có giải pháp căn cơ hơn.

Nói về thành tựu của ngành công nghiệp hỗ trợ, Thủ tướng đánh giá, những năm gần đây, năng lực sản xuất công nghiệp hỗ trợ trong nước dần được cải thiện, đáp ứng tiến trình nội địa hóa của nền sản xuất. Số lượng doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ không chỉ phát triển về lượng mà còn phát triển về chất. Đặc biệt, doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ tích cực áp dụng tiêu chuẩn quản lý hiện đại vào sản xuất, chế tạo như Thaco, Samsung, Vinfast... Nhiều địa phương cũng quan tâm quy hoạch, thu hút doanh nghiệp đầu tư phát triển công nghiệp hỗ trợ, tiêu biểu là tỉnh Bình Dương. Nhiều tỉnh như Hà Nam, Quảng Nam, Bà Rịa-Vũng Tàu, Bình Dương… đã hình thành những khu công nghiệp hỗ trợ.

Mặc dù đã có những bước chuyển mình mạnh mẽ nhưng người đứng đầu Chính phủ chỉ rõ, ngành công nghiệp hỗ trợ Việt Nam vẫn còn tồn tại nhiều hạn chế.

Trước hết, Việt Nam chưa có ngành công nghiệp mũi nhọn đóng vai trò dẫn dắt, nhiều ngành công nghiệp ưu tiên phát triển không đạt mục tiêu đề ra. Nguyên nhân là do thiếu kiến thức đủ mạnh để tăng cường năng lực, chưa tạo lập được môi trường kinh doanh thuận lợi, chính sách phát triển công nghiệp hỗ trợ thiếu đồng bộ và khả thi. Công nghiệp tư nhân chưa phát triển mạnh mẽ.

Thứ hai, hiện Việt Nam có quá ít doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ và năng lực sản xuất còn quá thấp. Nhiều doanh nghiệp thiếu nguồn nhân lực, nhất là công nghệ. Trong khi đó, công tác xác nhận ưu đãi dự án công nghiệp hỗ trợ được ưu tiên vẫn còn thấp. Các doanh nghiệp hỗ trợ dù có cố gắng nhưng chưa đủ lực tham gia vào chuỗi giá trị toàn cầu, nhất là khi trình độ công nghệ thấp so với khu vực và thế giới. Trong khi tư duy sản xuất khép kín còn phổ cập trong các ông chủ đầu tư. Cùng với đó, lực lượng lao động tham gia công nghiệp hỗ trợ chưa bắt kịp xu hướng đi lên của thế giới, cạnh tranh toàn cầu.

Bên cạnh đó, Thủ tướng cho hay, sự gắn kết giữa doanh nghiệp trong nước và FDI còn hạn chế. Một số doanh nghiệp FDI chưa chú trọng phát triển các nhà cung cấp nội địa. Tình trạng khép kín của FDI cũng là vấn đề lớn. Việc này cần phải khắc phục chính sách từ Bộ Kế hoạch và Đầu tư, cần phải dựa trên nguyên tắc "được anh, được tôi và cùng có lợi".

Trong khi nhiều bộ ngành, địa phương chưa dành chính sách đất đai để giúp doanh nghiệp đầu tư công nghiệp hỗ trợ cũng như có rất ít trung tâm nghiên cứu và phát triển.

Thời gian tới, Thủ tướng mong muốn Việt Nam cần đón bắt sự chuyển hướng của các nhà đầu tư, nhà sản xuất để trở thành công xưởng sản xuất của ASEAN, châu Á, thế giới. Khát vọng về nền tảng công nghiệp hỗ trợ không chỉ ô tô, xe máy mà còn những vật dụng đơn giản như cánh cửa. Các nhà nghiên cứu, các bộ chức năng cần phải suy nghĩ điều này, nhất là khi chúng ta có nhiều điều kiện để thực hiện.

"Làm sao Việt Nam trở thành cứ điểm sản xuất của các tập đoàn đa quốc gia. Các bộ ngành địa phương phải suy nghĩ khi xây dựng định hướng phát triển đất nước. Tinh thần làm việc như tầm chiến lược ông Park Hang-seo đưa Việt Nam giành ngôi vô địch AFF để ngành công nghiệp hỗ trợ Việt Nam vươn lên và thành công. Người Hàn Quốc, Nhật Bản ý chí lớn, chúng ta phải học tập tinh thần như vậy vào phát triển công nghiệp hỗ trợ Việt Nam, chứ cứ bình bình khó thành công. Các bộ, các địa phương có học tập được tinh thần, ý chí, nghị lực đó không?”, Thủ tướng đặt câu hỏi.

Thủ tướng nhấn mạnh, cần phải nghiên cứu áp dụng công nghệ 4.0 trong công nghiệp hỗ trợ, làm sao các sản phẩm có thể làm được thì cố gắng làm. Chúng ta không thể làm hết tất cả phụ tùng chi tiết có liên quan nhưng với những ngành như công nghiệp ô tô thì phải làm được.

Thị trường trong nước 100 triệu dân, thị trường G20, ASEAN nhu cầu rất lớn... Đó là thị trường để ngành công nghiệp hỗ trợ phát triển. Vì vậy, Thủ tướng mong muốn, nhà đầu tư lớn, tập đoàn lớn hãy đi cùng nhau để đi xa hơn, phát huy tinh thần như đội bóng Việt Nam mới đây.

Mục tiêu trong thời gian tới, Thủ tướng đề ra đến 2020, Việt Nam phải có sản phẩm công nghiệp hỗ trợ có khả năng cạnh tranh cao, đáp ứng 45% nhu cầu thiết yếu tiêu dùng nội địa, có 1.000 doanh nghiệp đủ năng lực cung ứng sản phẩm cho các tập đoàn đa quốc gia. Đến 2030, sản phẩm đáp ứng 70% nhu cầu nội địa, có 2.000 doanh nghiệp đủ cung ứng cho các doanh nghiệp đa quốc gia trên lãnh thổ Việt Nam. Việt Nam phải là công xưởng chế tạo của khu vực...

Thủ tướng cho rằng cần làm rõ hơn vai trò của các doanh nghiệp đầu tàu như doanh nghiệp ô tô, điện tử, may, da giày... Từ đó, các doanh nghiệp cần quan tâm nghiên cứu phát triển, Bộ Công Thương, các bộ có chức năng chủ trì nghiên cứu đề xuất của các trung tâm nghiên cứu phát triển này. Phát triển doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ phải lấy thị trường khu vực, thế giới làm mục tiêu cạnh tranh.

Đồng thời, các bộ ngành, địa phương hoàn thiện cơ chế chính sách về đất đai, thuế, lãi suất... để hỗ trợ doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ, như thuế tiêu thụ đặc biệt với linh kiện sản xuất trong nước cho ngành ô tô. Bộ Công Thương, các bộ, địa phương chủ động lựa chọn doanh nghiệp có năng lực, kinh nghiệm để phát triển công nghiệp hỗ trợ, tạo ra mô hình mới làm hạt nhân, nhân rộng các mô hình khác cùng phát triển.

Thủ tướng yêu cầu một số địa phương cần có chương trình hành động để phát triển doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ, chứ không phải họp xong xếp lại.

Đối với doanh nghiệp, Thủ tướng nhấn mạnh: Không có ai thay cho chúng ta bằng doanh nghiệp, phát triển doanh nghiệp tư nhân trong nước là động lực quan trọng trong phát triển công nghiệp.