Nhằm phổ biến hiệu quả hoạt động tiết kiệm năng lượng (TKNL) tới cộng đồng doanh nghiệp và xã hội đồng thời thúc đẩy các dự án TKNL đặc biệt trong lĩnh vực công nghiệp Việt Nam, Bộ Công Thương đã tổ chức Hội thảo về phát triển các dự án tiết kiệm năng lượng trong khuôn khổ Dự án “Thúc đẩy thị trường đầu tư hiệu quả năng lượng trong lĩnh vực công nghiệp Việt Nam”.

Phát biểu khai mạc Hội thảo, bà Nguyễn Lâm Giang, Vụ trưởng Vụ Năng lượng và tiết kiệm bền vững (Bộ Công Thương) cho biết: Việt Nam là nền kinh tế phát triển năng động với nhịp độ phát triển cao so với các nước trong khu vực và trên thế giới, cùng với sự phát triển nhanh chóng thì nhu cầu sử dụng năng lượng bổ trợ cho các hoạt động phát triển kinh tế nói chung và lĩnh vực công nghiệp nói riêng ngày càng tăng. Với tình trạng này bên cạnh việc khai thác và phát huy các nguồn năng lượng sạch mới thì vấn đề sử dụng và tiết kiệm hiệu quả năng lượng là điều hết sức quan trọng hiện nay của Việt Nam.

Gần đây nhất, 13/3/2019 Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định “Chương trình quốc gia về sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả giai đoạn 2019-2030”. Chương trình đã đặt ra mục tiêu để tiết kiệm từ 5-7% so với tổng mức sử dụng năng lượng, giảm mức tổn thất điện năng xuống 6,5%. Đồng thời đưa ra các chỉ tiêu cụ thể về mức tiết kiệm năng lượng trong một số ngành nghề trọng điểm. Để đạt được các mục tiêu đề ra thì bên cạnh nỗ lực của Chính phủ và các tổ chức cá nhân trong nước. Chính phủ Việt Nam cũng nhận được những hỗ trợ từ nhiều quốc gia, tổ chức phi chính phủ. Đặc biệt, Dự án thúc đẩy hiệu quả đầu tư trong lĩnh vực điện năng là một trong những hợp tác của Chính phủ Việt Nam và Hàn Quốc nhằm hỗ trợ Chính phủ Việt Nam chương trình sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả giai đoạn 2019-2030 nói chung và các hoạt động sử dụng năng lượng tiết kiệm hiệu quả.

Cụ thể, Dự án gồm 3 hợp phần chính: Hợp phần1: Xây dựng năng lực phát triển dự án đầu tư tiết kiệm và hiệu quả năng lượng (TK&HQNL) trong công nghiệp; Hợp phần 2: xác định các dự án đầu tư TK&HQNL trong công nghiệp (giai đoạn thí điểm); Hợp phần 3: Hỗ trợ thực hiện các dự án đầu tư TK&HQNL trong công nghiệp (giai đoạn thí điểm 2). Trong đó, các đối tượng thụ hưởng chính của dự án bao gồm: Các trung tâm tiết kiệm năng lượng và các công ty quản lý dịch vụ năng lượng, các cán bộ thuộc cơ quan quản lý của nhà nước liên quan đến lĩnh vực TKNL, các doanh nghiệp sử dụng năng lượng trọng điểm, những doanh nghiệp phải thực hiện kiểm toán năng lượng ba năm một lần theo Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả.

Chia sẻ thêm về dự án, ông Kim Jinoh, Giám đốc quốc gia KOICA Việt Nam (Cơ quan Hợp tác quốc tế Hàn Quốc) cho biết: Dự án sẽ xây dựng những giải pháp kỹ thuật và tài chính, góp phần hỗ trợ Việt Nam đạt được mục tiêu phát triển bền vững và thực hiện cam kết của Thỏa thuận Paris về chống biến đổi khí hậu. Tính đến nay, thông qua việc đánh giá, tìm hiểu công nghệ TKNL của 2.409 doanh nghiệp sử dụng năng lượng trọng điểm (theo Quyết định số 1305/QĐ-TTg), dự án đã lựa chọn được 10 doanh nghiệp thực hiện kiểm toán năng lượng dưới sự giám sát của các chuyên gia năng lượng Hàn Quốc. Các doanh nghiệp này thuộc nhiều lĩnh vực khác nhau như giấy, bột giấy; thức ăn chăn nuôi, thép, xi măng, hóa chất, lọc hóa dầu, dệt may. Kết quả, 108 giải pháp TKNL được đề xuất. Việc thực hiện các giải pháp sẽ giúp doanh nghiệp có tiềm năng tiết kiệm chi chí khoảng 78.000 USD/năm (tỉ lệ tiết kiệm 4,8% tổng tiêu thụ năng lượng, với mức đầu tư dự kiến gần 200.000 USD, thời gian hoàn vốn 2,6 năm, cắt giảm 606.000 tấn CO2/năm.

Với kinh nghiệm 15 năm làm nghề tư vấn mô hình TKNL, ông Huỳnh Kim Tước, Giám đốc Công ty Saigon Innovation (Sở KH&CN TPHCM) chia sẻ: Mô hình đầu tư tiết kiệm năng lượng (ESCO) có tiềm năng rất lớn. Cụ thể, theo tính toán tiềm năng TKNL trong công nghiệp đạt trên 20%; TKNL trong lĩnh vực xây dựng, tòa nhà, giao thông vận tải 25-30%; TKNL khu vực sinh hoạt và hoạt động dịch vụ: 15-30%.

Tuy nhiên, theo ông Tước, vì mô hình ESCO vẫn là một mô hình còn hoàn toàn mới tại Việt Nam. Do đó, mô hình ESCO còn gặp rất nhiều khó khăn và rào cản cho đầu tư. Đơn cử như: Vẫn còn hạn chế về nguồn nhân lực; Khách hàng còn thiếu hệ thống quản lý năng lượng; Tài chính đầu tư còn gặp nhiều khó khăn do chưa có nhiều quỹ hỗ trợ và các tổ chức tài chính tham gia vào ESCO; Thể chế chính sách chưa có đầy đủ và phù hợp, chưa có đủ các quy định để triển khai mô hình này.

Do đó, ông Tước kiến nghị, Chính phủ cần xây dựng cơ chế chính sách cho thị trường ESCO. Đồng thời ban hành các quy định về cấp chứng nhận. Xây dựng các tiêu chí cho công ty ESCO.  Cùng với đó, cần xây dựng các thể chế tín dụng cho ESCO bằng cách  lập các quỹ đầu tư ESCO với lãi suất ưu đãi và có hình thức trả thưởng theo mức TKNL. Ngoài ra, thiết lập các kênh hợp tác giữa các công ty ESCO với các tổ chức tài trợ và các quỹ. Mặt khác để các công ty trong lĩnh vực này ngày càng phát triển cần xây dựng cộng đồng doanh nghiệp ESCO. Từ đó xây dựng mô hình liên kết tài chính giữa doanh nghiệp - công ty ESCO và các tổ chức tín dụng.