Theo báo cáo của Cục Công nghiệp (Bộ Công Thương) cho thấy giai đoạn 2010 - 2019 tốc độ tăng trưởng xuất khẩu hàng điện tử của Việt Nam bình quân trên 50%. Năm 2019, ngành điện tử xuất khẩu trên 87 tỷ USD.

Hết quý 1/2021, điện tử nằm trong các ngành có kim ngạch xuất khẩu trên 5 tỷ USD. Trong đó, xuất khẩu điện thoại và linh kiện tăng 9% so với cùng kỳ năm 2020 đạt 14,1 tỷ USD. Con số này được nhận xét là chiếm trên 18% tổng kim ngạch xuất khẩu. Riêng mặt hàng điện tử, máy tính và linh kiện tăng 31% đạt 12 tỷ USD.

Doanh nghiệp ngoại nắm giữ 95% giá trị xuất khẩu mặt hàng điện tử của Việt Nam

Tuy nhiên, theo đánh giá của Bộ Công Thương thì: "Tới 95% giá trị xuất khẩu mặt hàng điện tử nằm trong tay doanh nghiệp vốn ngoại".

3 tháng đầu năm 2021, ở một số mặt hàng như điện thoại và linh kiện, giá trị xuất khẩu của khối ngoại chiếm trên 99%, điện tử, máy tính và linh kiện là 98%,...

Theo cơ quan quản lý, nguyên nhân của bất cập này chính là do tỷ lệ nội địa hóa ngành điện tử hiện nay thấp chỉ đạt 5 - 10%. Trên thị trường Việt Nam, các sản phẩm điện tử đa số là hàng nhập khẩu nguyên chiếc hoặc lắp ráp trong nước bằng phần lớn linh kiện nhập khẩu. Hàm lượng công nghệ, giá trị thấp mặc dù đã có sự hỗ trợ từ các doanh nghiệp công nghiệp.

Bên cạnh đó, các doanh nghiệp điện tử nội địa có tiếng trước đây đang phát triển chậm lại và dần mất đi thương hiệu. Còn những nhãn hiệu mới nổi như Vsmart, Vietel, Bphone,... lại tận dụng chủ yếu do các thương hiệu nước ngoài chiếm lĩnh.

Trước tình hình này, Cục Công Nghiệp cho biết: "Năng lực các doanh nghiệp nội địa trong ngành hạn chế, chất lượng, mẫu mã sản phẩm chưa đáp ứng nhu cầu cao của thị trường. Sự liên kết giữa các doanh nghiệp cung ứng trong nước với các doanh nghiệp FDI và các tập đoàn đa quốc gia còn mờ nhạt".

"Qua một số công trình, dự án hợp tác với các doanh nghiệp FDI, các doanh nghiệp trong nước cho thấy rất nỗ lực nâng cao chất lượng sản phẩm, khả năng cạnh tranh để gia nhập vào chuỗi cung ứng của các FDI. Chẳng hạn, số nhà cung ứng cấp 1 thuần Việt cho Samsung Việt Nam tăng lên 35 nhà cung cấp trong 4 năm" - Cục Công nghiệp nhấn mạnh.

Công nhân Samsung làm việc trong nhà máy tại Việt Nam

Riêng Panasonic, trong chuỗi cung ứng hiện nay có 4 doanh nghiệp Việt nhưng gái trị cung cấp chỉ mới chiếm khoảng 10% giá trị linh kiện đầu vào sản xuất của tập đoàn. Còn Canon Việt Nam vẫn liên tục tìm nhà cung cấp Việt Nam để tăng tỷ lệ nội địa hóa.

Ngành điện - điện tử vẫn thiếu sản phẩm chủ lực mang tính chiến lược để dẫn dắt thị trường. Cục Công nghiệp cũng có đề xuất: "Chính phủ xây dựng các biện pháp bảo vệ thị trường điện - điện tử tiêu dùng, hoàng thiện khung pháp lý quy định hàng hóa xuất xứ Việt Nam. Chính sách hỗ trợ một số doanh nghiệp nội địa triển vọng trong lĩnh vực điện tử cũng cần được hoạch định nhằm đưa số này phát triển thành doanh nghiệp dẫn dắt thị trường điện tử trong nước nhất là ngành hành điện tử - gia dụng".

Mỗi doanh nghiệp tự xác định cho mình những phân khúc sản phẩm cốt lõi, có sức đột phá để thúc đẩy ngành phát triển. Tính đến khả năng đón đầu xu hướng tiêu dùng và phát triển công nghệ chung của thế giới bằng sản phẩm có năng lực cạnh tranh tốt. Vì thế, các doanh nghiệp cũng cần cẩn trọng đối với các sản phẩm cốt lõi, tạo sự đột phá để thúc đẩy ngành phát triển.

Xem thêm: Trung Quốc tích cực thu mua, xuất khẩu cao su Việt Nam tăng trưởng thần tốc

Tâm Phạm