Theo số liệu Hiệp hội Các nhà sản xuất Ô tô Việt Nam (VAMA) cung cấp, tổng doanh số bán hàng của toàn thị trường tính đến hết tháng 9/2023 đạt 209.929 xe, giảm 29% so với 2022. Trong khi đó, lượng ô tô nguyên chiếc các loại nhập khẩu về Việt Nam trong ba quý đầu năm là 94.177 chiếc, giảm gần 18%.

Thị trường ô tô trong 9 tháng đầu năm vẫn phủ sắc xám, trong bối cảnh nền kinh tế đối mặt với nhiều vấn đề. Điều này thể hiện qua loạt kết quả kinh doanh của nhóm doanh nghiệp chuyên phân phối ô tô đang niêm yết trên sàn.

9 tháng chật vật của doanh nghiệp phân phối ô tô

Nhìn chung, những doanh nghiệp được thống kê dưới đây đều ghi nhận doanh số bán xe giảm sút một đến hai chữ số trong 9 tháng đầu năm, ngoại trừ trường hợp của CTCP City Auto (Mã: CTF) - đơn vị chuyên phân phối xe Ford.

Trong ba quý đầu tiên, doanh thu thuần của City Auto tăng 21% lên 4.906 tỷ đồng. Theo giải trình, trong ba quý qua, thị trường kinh doanh ô tô chưa cải thiện, nhu cầu tiêu dùng ô tô giảm mạnh so với cùng kỳ, khiến các doanh nghiệp trong ngành đều bị ảnh hưởng chung.

Còn CTCP Dịch vụ Ô tô Hàng Xanh (Haxaco - Mã: HAX) cho biết, sở dĩ doanh số bán xe trong 9 tháng năm 2023 giảm so với cùng kỳ năm trước là do nhu cầu tiêu dùng xe sang chưa được cải thiện đáng kể do người tiêu dùng có xu hướng chờ đợi những tín hiệu tích cực hơn của nền kinh tế.

Tại Đại hội đồng cổ đông thường niên diễn ra vào tháng 4, lãnh đạo Haxaco còn thừa nhận những tháng đầu năm "tất cả các đại lý xe của Việt Nam đều lỗ nặng, những xe sang hầu như không bán được".

Do áp lực từ các chi phí, lợi nhuận sau thuế cổ đông công ty mẹ (lợi nhuận ròng) 9 tháng đầu năm của những doanh nghiệp phân phối xe hơi đều sụt giảm mạnh hai chữ số. Chẳng hạn lợi nhuận ròng của như CTCP Dịch vụ Tổng hợp Sài Gòn (Savico - Mã: SVC), đơn vị đang sở hữu thị phần lớn nhất cả nước (khoảng 11,9%) bị bốc hơi tới 95% còn 11 tỷ đồng.

Hay Haxaco chuyên về dòng xe Mercedes-Benz cũng mất 93% lợi nhuận ròng về 13 tỷ đồng. Kết quả của City Auto, Ô tô Trường Long (Mã: HTL) hay CTCP Ô tô TMT (Mã: TMT) cũng không khá hơn.

Với Tổng Công ty Máy động lực và máy nông nghiệp Việt Nam (VEAM - Mã: VEA), mức lợi nhuận chỉ giảm 8% về 4.674 tỷ đồng, dù doanh thu thuần giảm 17%. Lực đỡ này đến từ việc VEAM nhận được lợi nhuận từ các công ty liên doanh, liên kết hơn 4.031 tỷ đồng.

Hiện VEAM sở hữu 30% cổ phần tại liên doanh Honda Việt Nam, 20% vốn tại Toyota Việt Nam và 25% tại Ford Việt Nam. Hiện tại, Honda vẫn chi phối thị trường xe máy tại Việt Nam với thị phần trên 80%, Toyota vẫn duy trì thị phần ô tô cao nhất thị trường với khoảng 22%,... Những hãng xe này kinh doanh có lời trong những năm qua đã đem về khoảng tiền lãi hàng nghìn tỷ đồng mỗi năm cho VEAM.

Thị trường ô tô mong ngóng sức bật những tháng cuối năm

Thực tế, số liệu từ VAMA cho thấy doanh số của các hãng thành viên và một số thương hiệu nhập khẩu khác trong tháng 10 đã tăng nhẹ 4,7% so với tháng 9 trước đó. Đây cũng là tháng thứ hai liên tiếp doanh số bán xe hơi tăng trưởng sau khi giảm nhẹ vào tháng 8 - thời điểm mà nhu cầu sắm mới xe hơi bị chững lại bởi nhiều người e ngại mua xe vào dịp tháng 7 âm lịch.

Tuy nhiên, những khó khăn chung về thị trường tài chính vẫn còn đeo bám, khiến cho mọi hoạt động mua bán xe tại các showroom trong nước đã không còn sôi động, nhộn nhịp như cách đây một năm. Dù vậy, nhu cầu mua sắm, đi lại trong giai đoạn giáp Tết được kỳ vọng sẽ làm gia tăng doanh số bán xe của các hãng ô tô tại thị trường Việt Nam dịp cuối năm nay.

Cũng trong bối cảnh này, để kích thích tiêu dùng, bên cạnh nhiều mẫu xe mới, từ đầu quý IV, các nhà sản xuất, đại lý phân phối ô tô tiếp tục tăng mức ưu đãi, giảm giá để "xả hàng", đặc biệt với các xe đời 2022, các hoạt động bốc thăm trúng thưởng, hỗ trợ lãi suất vay, tặng bảo hiểm, tặng phụ kiện đi kèm,…

Ông Nguyễn Đăng Hoàng, Tổng Giám đốc City Auto kỳ vọng nhiều vào quý IV khi dẫn chứng ngành phân phối ô tô có tính chu kỳ và điểm rơi lợi nhuận tập trung nhiều ở quý cuối năm. "Nếu tốt, riêng quý IV cũng có thể “cứu” doanh số cho cả năm”, Tổng Giám đốc đơn vị phân phối xe Ford kỳ vọng.

Để chuẩn bị, trong tháng 9, City Auto đã khai trương showroom Tân Thuận Ford, đây là đại lý ủy quyền lớn nhất Đông Nam Á của Ford Việt Nam. Dự kiến, showroom này sẽ chính thức đóng góp doanh thu, lợi nhuận cho công ty từ quý IV/2023. Ngoài ra, showroom Ford Dĩ An và Ford Tiền Giang cũng có thể vận hành từ cuối 2023 đến đầu 2024, sẽ là động lực mở rộng doanh thu cho City Auto.

Ở phương diện khác, khi Nghị định số 41 về việc giảm 50% lệ phí trước bạ với ô tô sản xuất trong nước từ ngày 1/7 đến hết ngày 31/12/2023 cũng sắp hết hiệu lực, tâm lý mua xe để được hưởng mức phí thấp hơn cũng sẽ thúc đẩy người dân dốc hầu bao cho loại phương tiện này.

Tuy nhiên, việc áp dụng chính sách trên dù đã có tác động nhất định tới việc tăng sức mua, song vẫn chưa mang lại lượng tiêu thụ và doanh số bán hàng như kỳ vọng.

Cụ thể, trong 4 tháng áp dụng chính sách này, tính từ tháng 7 đến hết tháng 10/2023, doanh số bán hàng của VAMA giảm 31% so với 4 tháng trước đó - thời điểm chưa áp dụng chính sách ưu đãi lệ phí trước bạ và giảm 16% so với cùng kỳ 4 tháng năm ngoái. Việc doanh số tiếp tục sụt giảm kể cả khi đang áp dụng chính sách giảm lệ phí trước bạ cho thấy suy thoái kinh tế sau dịch bệnh vẫn còn tiếp diễn, gây khó khăn cho doanh nghiệp và người tiêu dùng.

Kéo theo đó, hàng tồn kho của các hãng ảnh hưởng tới dòng tiền, tồn đọng vốn, chi phí lãi suất ngân hàng tăng, cũng như ảnh hưởng trực tiếp đến sản xuất - vận hành của nhiều doanh nghiệp sản xuất, lắp ráp,…