Đây là nhận định được các chuyên gia đưa ra tại Hội thảo công bố “Kết quả thống kê đổi mới sáng tạo trong doanh nghiệp và đề xuất hoàn thiện công tác thống kê đổi mới sáng tạo ở Việt Nam” do Cục Thông tin khoa học và công nghệ quốc gia (thuộc Bộ Khoa học và Công nghệ) tổ chức ngày 28/8/2018 tại Hà Nội.

Gần 40% doanh nghiệp không có hoạt động đổi mới sáng tạo

Tại Hội thảo, Cục Thông tin khoa học và công nghệ quốc gia đã công bố điều tra thí điểm đổi mới sáng tạo trong doanh nghiệp giai đoạn 2014-2016 được tiến hành từ tháng 8-12/2017. Có 8.000 doanh nghiệp chế biến, chế tạo được lựa chọn khảo sát dựa trên các tiêu chí ngành kinh tế và quy mô doanh nghiệp theo lao động.

Đây là lần đầu tiên Việt Nam thực hiện điều tra đổi mới sáng tạo trong doanh nghiệp với mục đích. Kết quả điều tra thử nghiệm nhằm thu thập thông tin đánh giá, đo lường khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo của các doanh nghiệp; đánh giá thực trạng đổi mới sáng tạo của doanh nghiệp Việt Nam. Từ đó cung cấp kịp thời thông tin cho các cơ quan quản lý để hoạch định chính sách, chiến lược định hướng và hỗ trợ doanh nghiệp đẩy mạnh đổi mới sáng tạo để nâng cao năng suất, sức cạnh tranh của các doanh nghiệp.

Kết quả điều tra cho biết, trong tổng số các phiếu điều tra thu về hợp lệ có gần 62% doanh nghiệp có hoạt động đổi mới sáng tạo, hơn 37% không có hoạt động đổi mới sáng tạo.

Doanh nghiệp nhỏ và vừa ít nhận được hỗ trợ từ Nhà nước

Theo TS. Phạm Đình Thúy, Vụ trưởng Vụ Thống kê công nghiệp (Tổng cục Thống kê), qua điều tra cho thấy hiện nay hầu hết các doanh nghiệp tự tổ chức hoạt động nghiên cứu khoa học và đổi mới sáng tạo chứ chưa có nhiều sự phối hợp hỗ trợ của các tổ chức nghiên cứu công lập, các trường đại học.

Điều rất đáng suy ngẫm và cần có giải pháp sớm là hầu hết doanh nghiệp tự tổ chức hoạt động đổi mới sáng tạo, đổi mới công nghệ. Như vậy, sự hỗ trợ từ các tổ chức nghiên cứu công lập, cơ sở giáo dục đại học tới hoạt động đổi mới sáng tạo của các doanh nghiệp là không đáng kể. Tỉ lệ doanh nghiệp nhận được sự hỗ trợ của Nhà nước cho hoạt động này còn rất thấp. Thậm chí, các doanh nghiệp quy mô càng lớn thì càng nhận được nhiều hỗ trợ từ Nhà nước. Trong khi đó, Việt Nam đã có Quỹ hỗ trợ các doanh nghiệp nhỏ và vừa trong những năm gần đây.

Tiến sĩ Hồ Ngọc Luật, Tư vấn Ban quản lý Tiểu dự án FIRST-NASATI đánh giá đây là một nghịch lý. Trong khi Nhà nước, Chính phủ đang đưa ra nhiều cơ chế, chính sách để hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa, thì con số khảo sát thực tế cho thấy doanh nghiệp nhỏ và vừa nhận được sự hỗ trợ rất thấp. Các chính sách hỗ trợ qua tín dụng, giảm thuế, trích lập quỹ phát triển khoa học và công nghệ phát huy ở mức chưa cao; Hỗ trợ tư vấn kỹ thuật, thực hiện nhiệm vụ khoa học và công nghệ còn thấp.

Tiến sĩ Luật nhấn mạnh, chúng ta luôn nghĩ có nhiều cơ chế, chính sách hỗ trợ cho doanh nghiệp nhỏ và vừa, thế nhưng có đến 40% doanh nghiệp nhỏ trả lời họ ít biết hay không biết bắt đầu từ đâu, đến đầu mối nào để tiếp cận các hình thức hỗ trợ hoặc do các quy trình xét duyệt quá phức tạp.

Tiền đề quyết định thành bại của doanh nghiệp

Theo TS. Trần Đắc Hiến, Cục trưởng Cục thông tin Khoa học và Công nghệ quốc gia (Bộ Khoa học và Công nghệ): “Đổi mới sáng tạo là tiền đề không thể thiếu và có tính chất quyết định đến năng suất, chất lượng, sức cạnh tranh của doanh nghiệp và toàn bộ nền kinh tế”.

Theo Cục trưởng Cục thông tin Khoa học và Công nghệ Quốc gia, công tác thống kê, thu thập thông tin đánh giá đầy đủ thực trạng đổi mới sáng tạo của doanh nghiệp Việt Nam góp phần cung cấp kịp thời thông tin cho cơ quan quản lý Nhà nước hoạch định các chính sách, chiến lược định hướng và hỗ trợ doanh nghiệp đẩy mạnh đổi mới sáng tạo để không ngừng nâng cao năng suất, chất lượng, sức cạnh tranh của doanh nghiệp cũng như toàn bộ nền kinh tế.

Trong xu thế hội nhập quốc tế hiện nay, công tác thống kê khoa học công nghệ hơn lúc nào hết đòi hỏi phải được xây dựng và phát triển theo hướng hiện đại, đáp ứng yêu cầu quản lý và phục vụ so sánh quốc tế.

Mặc dù kết quả điều tra lần này chưa đại diện cho tất cả doanh nghiệp hoạt động sản xuất, kinh doanh trong các lĩnh vực của nền kinh tế, nhưng sẽ là nền móng để triển khai các hoạt động liên quan đến điều tra thống kê đổi mới sáng tạo của Bộ Khoa học và Công nghệ nói riêng và Việt Nam nói chung.