Trước nhiều nỗ lực từ nhà điều hành và hệ thống ngân hàng, mặt bằng lãi suất tiền gửi và lãi suất cho vay đã có xu hướng giảm, mặc dù lãi vay vẫn giảm chậm hơn do có độ trễ.

Tính tới thời điểm cuối tháng 9, lãi suất qua đêm thị trường liên ngân hàng đã giảm 4,87 điểm %, đạt 0,19% và duy trì mức dưới 1% từ tháng 7. Trong khi đó, lãi suất huy động bình quân kỳ hạn 12 tháng bình quân cũng đã giảm 2,42 điểm %, đạt 5,58%.

Theo số liệu mới nhất của Ngân hàng Nhà nước (NHNN) vào cuối tháng 9, mặt bằng lãi suất cho vay mới đã giảm 1 - 1,3 điểm%. Lãi suất bình quân cho vay đối với các khoản vay ngắn hạn là 5,5 - 5,7%/năm, vay trung ngắn hạn là 5,8 - 10%/năm, với các khoản vay cũ lãi suất vẫn ở mức khoảng 9 - 12%.

Thông điệp cũng như chỉ đạo của NHNN với các TCTD là phải hạ lãi suất cho vay. Điều này đang diễn ra rất tích cực từ đầu năm và nhất là một tháng gần đây thể hiện qua con số tăng trưởng tín dụng. 

Tính đến cuối tháng 9, tăng trưởng tín dụng đạt 6,92% so với cuối năm 2022, cao hơn so với mức ước tính ban đầu (6,1- 6,2%) tuy nhiên vẫn thấp hơn nhiều so với cùng kỳ (9 tháng 2022: 11,1%).

Theo các chuyên gia SSI, sự bứt tốc này có thể đến từ yếu tố mùa vụ vào cuối quý và xu hướng tín dụng trong tháng 10 là điểm quan trọng để thấy được hiệu quả của việc hạ lãi suất huy động và cho vay từ phía các ngân hàng tới cầu tín dụng.

Xu hướng giảm lãi suất gặp nhiều cản trở vào cuối năm

Tuy vậy, giới chuyên gia phân tích cho rằng dư địa giảm lãi suất không còn nhiều và xu hướng giảm sẽ gặp nhiều cản trở trong ba tháng cuối năm khi bắt đầu xuất hiện những cơn gió ngược.

Theo Chứng khoán KB (KBSV), áp lực lạm phát và tỷ giá gia tăng trong hai tháng trở lại đây là trở ngại chính cho đà giảm lãi suất ở thời điểm hiện tại (bên cạnh 1 số yếu tố khác như nợ xấu ngân hàng còn ở mức cao, và NHNN giảm tỷ lệ vốn ngắn hạn cho vay trung dài hạn ngay từ đầu tháng 10).

"Với mục tiêu hàng đầu của NHNN là duy trì mặt bằng lãi suất thấp, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, chúng tôi không cho rằng mặt bằng lãi suất huy động và cho vay sẽ đảo chiều tăng trong năm nay (trừ khi DXY và Bond yield tiếp tục tăng nóng)", chuyên gia KBSV nhận định.

Dù vậy, theo nhiều chuyên gia xu hướng hạ lãi suất các tháng cuối năm nay sẽ không thuận lợi trước các rào cản nêu trên và dư địa chính sách tiền tệ nới lỏng được đánh giá thu hẹp đáng kể trong quý IV/2023.

Ông Jochen Schmittmann, chuyên gia từ IMF cho rằng, lãi suất liên ngân hàng của Việt Nam hiện đã gần bằng 0%, thấp hơn nhiều so với các nền kinh tế phát triển. Nếu tiếp tục hạ lãi suất điều hành sẽ gây ra tác động đáng kể với tỷ giá. Ông khuyến nghị, NHNN cần hết sức cân nhắc trong việc hạ lãi suất bởi dư địa gần như đã không còn.

Nhận định về dư địa giảm lãi suất, ông Trần Ngọc Báu - CEO Wigroup nhấn mạnh dư địa giảm lãi suất huy động không còn nhiều.

"Dự báo lạm phát đầu năm sau có thể lên 4,5%, khi đó lãi suất huy động các kỳ hạn trung bình khoảng 5,5%. Với mức lạm phát như vậy, lãi suất huy động khó giảm thêm. Bởi nếu lãi suất thực tiệm cận 0 hoặc âm, người dân sẽ có xu hướng không gửi tiền ngân hàng và dịch chuyển sang kênh đầu tư khác”, ông nói.

Chia sẻ trong một sự kiện mới đây,Phó Thống đốc NHNN Đào Minh Tú cũng nhận định rằng việc điều hành lãi suất cần phải thận trọng bởi nếu như mà quyết liệt quá hay nóng vội quá thì có thể dẫn đến một thời điểm nào đó khi độ trễ khi bắt đầu thực hiện được tác động đến nền kinh tế thì có thể dẫn đến sự thái quá, có thể gây ra hệ luỵ không tốt.

“Do dư địa không còn nhiều, chính sách lãi suất trong thời gian tới không thể nói là sẽ tiếp tục giảm, bởi lẽ lãi suất có quan hệ biện chứng với tỷ giá. Nếu lãi suất giảm thấp, tỷ giá có khả năng sẽ bùng lên...Bởi vậy, cần phải tìm được điểm cân bằng giữa lãi suất và tỷ giá”, ông nói.

NHNN có giảm thêm lãi suất điều hành?

Dự báo về khả năng giảm lãi suất điều hành của NHNN trong năm nay, các chuyên gia cũng có những nhận định khác nhau. Chứng khoán Rồng Việt (VDSC) cho rằng vấn đề TPDN đáo hạn trong tháng 9 có thể sẽ không tạo ra nhiều áp lực thanh khoản đối với hệ thống, NHNN sẽ giữ nguyên lãi suất điều hành cho đến hết năm nay.

Đồng quan điểm, Chứng khoán Maybank (MBKE) cũng dự báo NHNN sẽ giữ nguyên lãi suất thay vì cắt giảm thêm do rủi ro về áp lực tỷ giá trong bối cảnh lợi suất trái phiếu Mỹ tăng. Ngoài ra, NHNN lo ngại việc phụ thuộc quá nhiều vào chính sách tiền tệ nới lỏng có thể dẫn tới nợ xấu cao hơn và bất ổn hệ thống ngân hàng trong dài hạn.

Trong khi đó,Ngân hàng UOB cho rằng mặc dù NHNN đã phản ứng nhanh chóng trước tình hình kinh tế đối diện với nhiều khó khăn bằng việc 4 lần cắt giảm lãi suất nhưng nhiều khả năng vẫn sẽ có thêm một đợt giảm lãi suất nữa vào cuối năm.

"Chúng tôi vẫnthấy triển vọng cắt giảm lãi suất thêm 1 điểm % nữa (xuống 3,5%), nhưng thời gian đã được chuyển sang quý IV/2023 để cân bằng giữa tăng trưởng và áp lực lạm phát", báo cáo UOB viết.

Trước đó, trong báo vào vào giữa tháng 8, Chứng khoán MB (MBS) dự báo lãi suất huy động sẽ tiếp tục giảm trong nửa cuối năm 2023 nhờ kỳ vọng NHNN sẽ cắt giảm lãi suất điều hành thêm một lần nữa, đồng thời giảm tỷ lệ dự trữ bắt buộc đối với nhóm NHTM Nhà nước và bổ sung tiền gửi kho bạc nhà nước vào cách tính LDR giúp các ngân hàng có dư địa giảm lãi suất huy động.