Trình bày Báo cáo giải trình, tiếp thu và chỉnh lý dự thảo Luật Cạnh tranh (sửa đổi), Ủy viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế của Quốc hội Vũ Hồng Thanh nêu rõ về các quyền và nghĩa vụ của doanh nghiệp cũng như biện pháp quản lý của Nhà nước nhằm kiểm soát doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực độc quyền nhà nước được quy định tại Luật Cạnh tranh (sửa đổi) như sau:

Về quyền và nguyên tắc cạnh tranh trong kinh doanh

Luật Cạnh tranh (sửa đổi) quy định doanh nghiệp có quyền tự do cạnh tranh theo quy định của pháp luật, Nhà nước bảo đảm quyền cạnh tranh hợp pháp trong kinh doanh. Hoạt động cạnh tranh được thực hiện theo nguyên tắc trung thực, công bằng và lành mạnh, không xâm phạm đến lợi ích của Nhà nước, lợi ích công cộng, quyền và lợi ích hợp pháp của doanh nghiệp, của người tiêu dùng.

Luật nghiêm cấm cơ quan nhà nước thực hiện những hành vi gây cản trở cạnh tranh trên thị trường như: Phân biệt đối xử giữa các doanh nghiệp; Lợi dụng chức vụ, quyền hạn để can thiệp trái pháp luật vào hoạt động cạnh tranh; Ép buộc, yêu cầu, khuyến nghị các hiệp hội ngành, nghề, các tổ chức xã hội nghề nghiệp khác hoặc các doanh nghiệp liên kết với nhau nhằm hạn chế cạnh tranh trên thị trường...

Mức phạt tiền tối đa đối với hành vi vi phạm quy định về cạnh tranh không lành mạnh là 2 tỷ đồng, phù hợp với quy định của Luật Xử lý vi phạm hành chính .

Luật cũng quy định doanh nghiệp không thể đương nhiên được thực hiện quyền miễn trừ đối với các thỏa thuận hạn chế cạnh tranh nếu không có quyết định được hưởng miễn trừ của Ủy ban cạnh tranh Quốc gia.

Doanh nghiệp được hưởng miễn trừ cần phải được Ủy ban cạnh tranh Quốc gia quyết định trên cơ sở xem xét, đánh giá một cách thận trọng, tuân thủ theo trình tự, thủ tục chặt chẽ và đúng thời hạn theo quy định của Luật này để bảo đảm môi trường cạnh tranh và lợi ích hợp pháp của doanh nghiệp.

So với Luật Cạnh tranh hiện hành, thời hạn xem xét hồ sơ xin hưởng miễn trừ đã giảm từ 120 ngày xuống còn tối đa 90 ngày (bao gồm 60 ngày chính thức và 30 ngày gia hạn).

Về biện pháp nhà nước kiểm soát doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực độc quyền

Theo Luật Cạnh tranh (sửa đổi), Nhà nước kiểm soát doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực độc quyền nhà nước bằng biện pháp:

Quyết định giá mua, giá bán hàng hóa, dịch vụ thuộc lĩnh vực độc quyền nhà nước;

Quyết định số lượng, khối lượng, phạm vi thị trường của hàng hóa, dịch vụ thuộc lĩnh vực độc quyền nhà nước;

Định hướng, tổ chức các thị trường liên quan đến hàng hóa, dịch vụ thuộc lĩnh vực độc quyền nhà nước theo quy định của Luật này và quy định khác của pháp luật có liên quan.

Về đảo đảm tính độc lập trong việc thực hiện chức năng tố tụng cạnh tranh

Nếu Ủy ban cạnh tranh Quốc gia vi phạm quy định về trình tự, thủ tục và thời hạn khi thực hiện chức năng tố tụng cạnh tranh, doanh nghiệp có quyền khiếu nại, khởi kiện theo quy định của pháp luật. Đây là nội dung mà dự thảo Luật Cạnh tranh (sửa đổi) trước đó đã tiếp thu, bổ sung ý kiến của đại biểu Quốc hội.

Sự ra đời của Luật Cạnh tranh (sửa đổi) được kỳ vọng là sẽ ngăn doanh nghiệp “bắt tay” tạo thế độc quyền, tạo ra môi trường kinh doanh ngày càng minh bạch hơn.