Khởi sắc trong 2024

Báo cáo tài chính 2024 của nhiều công ty tài chính tiêu dùng cho thấy một năm khởi sắc với tăng trưởng tín dụng dương trở lại, lợi nhuận đi lên, nợ xấu giảm.

Tại Công ty Tài chính TNHH một thành viên Home Credit Việt Nam, báo cáo tài chính 2024 phản ánh tổng dư nợ tín dụng tăng 12,4% so với 2023 nhờ đẩy mạnh cho vay khách hàng cá nhân. Tỷ lệ nợ xấu giảm mạnh về 1,76% vào thời điểm cuối năm từ mức 2,49% hồi đầu năm. Lợi nhuận sau thuế cả năm đạt 1.290 tỷ đồng, gấp 3,5 lần mức 375 tỷ đồng đạt được vào năm 2023,

Báo cáo tài chính 2024 của HDBank cũng hé lộ tín hiệu tích cực từ công ty con tài chính tiêu dùng HD Saison, với lợi nhuận trước thuế của HD Saison đạt 1.200 tỷ đồng và tăng gần 84% so với 2023, đóng góp vào kết quả lợi nhuận tăng 28,5% của ngân hàng trong năm qua.

Tại FE Credit, sau 2 năm tái cấu trúc toàn diện, báo cáo tài chính 2024 ghi nhận lợi nhuận trước thuế gần 515 tỷ đồng với đóng góp đáng kể từ thu nhập từ nợ đã xử lý rủi ro vượt trội trong quý cuối cùng của năm. 

Tại EVNFinance, lợi nhuận trước thuế cả năm 2024 đạt 703,7 tỷ đồng, tăng 72% so với kết quả thực hiện năm 2023. Đáng chú ý, tại thời điểm cuối năm 2024, dư nợ tín dụng đã tăng gần 13.250 tỷ, tương ứng tăng gần 40% so với 2023. Tỷ lệ nợ xấu giảm mạnh về dưới 0,8% từ mức 1,29% vào đầu năm.

Chuỗi F88 cũng ghi nhận lãi trước thuế năm 2024 đạt 459 tỷ đồng và lãi ròng 351 tỷ đồng, cải thiện mạnh mẽ từ mức lỗ ròng của 2023. Theo doanh nghiệp, tỷ lệ nợ xấu ròng đã cải thiện mạnh mẽ trong năm, chỉ bằng 1/3 so với nợ xấu của năm 2023 nhờ những kết quả thu hồi nợ.

Bên cạnh những công ty lãi lớn, trong 2024, cũng có những công ty tài chính tiêu dùng chứng kiến bức tranh kinh doanh kém sắc. Chẳng hạn công ty Tài chính TNHH MB Shinsei (Mcredit) với mức lợi nhuận 2024 chỉ đạt hơn 50 tỷ đồng, giảm gần 50% so với 2023 và là mức thấp kỷ lục trong khoảng 4 năm gần nhất. Hay Công ty Tài chính TNHH Mirae Asset với mức lỗ ròng 159 tỷ đồng trong 2024 dù con số này đã cải thiện mạnh mẽ so với mức -963 tỷ đồng hồi 2023.

Tuy vậy nhìn chung, VIS Rating đánh giá trong năm 2024, năng lực tín nhiệm của các công ty tài chính tiêu dùng đã phục hồi từ mức đáy năm 2023, nhờ vào nỗ lực xử lý nợ xấu và môi trường kinh doanh ổn định hơn — dẫn đến tỷ lệ nợ xấu (NPL) phát sinh mới và chi phí tín dụng giảm.

Các chuyên gia dự báo trong 12-18 tháng tới, các rủi ro vĩ mô, bao gồm việc Mỹ tăng thuế quan, có thể làm lu mờ triển vọng ngành. 

Triển vọng phân hóa trong 2025

Cụ thể, trong bối cảnh biến động vĩ mô và rủi ro tài sản gia tăng, VIS Rating dự báo các công ty tài chính tiêu dùng sẽ áp dụng chiến lược kinh doanh thận trọng.

Theo các chuyên gia, với quy mô cho vay tín chấp lớn dành cho các khách hàng thu nhập thấp – vốn chưa được các ngân hàng khai thác, ngành tài chính tiêu dùng là đối tượng bị ảnh hưởng trước các biến động vĩ mô và rủi ro gian lận từ phía khách hàng trong 5 năm qua. Mức thuế đối ứng của Mỹ được kỳ vọng sẽ tác động tiêu cực đến thu nhập và khả năng trả nợ của khách hàng.

Để ứng phó, các công ty như FE Credit, MAFC và Shinhan Finance đang chuyển sang các phân khúc rủi ro thấp hơn như cho vay hàng tiêu dùng và xe hai bánh thông qua hợp tác với các chuỗi bán lẻ. Trong khi đó, Mcredit đang tích cực ứng dụng dữ liệu khách hàng từ các bên thứ ba – ví dụ như Bộ Công an – nhằm nâng cao khả năng sàng lọc khách hàng và phát hiện gian lận sớm.

Các tiêu chuẩn cho vay đang được thắt chặt thông qua việc rút ngắn kỳ hạn và giảm quy mô khoản vay, hạn chế khách hàng mới vay tiền mặt (HCVN) và điều chỉnh sản phẩm thẻ tín dụng để thúc đẩy việc sử dụng dựa trên tiêu dùng (FE Credit, Mcredit).

Trong thời gian tới, dự báo năng lực tín nhiệm giữa các công ty tài chính tiêu dùng sẽ phân hóa. Trong đó, các công ty tập trung vào các phân khúc rủi ro thấp hơn (ví dụ: HCVN, HD SAISON) có khả năng duy trì ổn định. Ngược lại, những công ty gia tăng cho vay tiền mặt và thẻ tín dụng - như Mcredit, FE Credit, SHBFinance - phải đối mặt với rủi ro tài sản cao hơn. 

Trong khi lợi nhuận toàn ngành kỳ vọng sẽ cải thiện nhẹ; dự báo Mcredit, FE Credit, SHBFinance có thể sẽ chứng kiến lợi nhuận phục hồi chậm hơn do bất ổn vĩ mô làm giảm nhu cầu tín dụng, cùng với đó là chi phí tín dụng cao do gia tăng rủi ro tài sản.  

Để cải thiện lợi nhuận, một số công ty đang tinh giản hoạt động bằng cách số hóa quy trình tiếp cận khách hàng và mở rộng hợp tác với các nhà bán lẻ, ví điện tử, nền tảng thương mại điện tử và nhà cung cấp dịch vụ viễn thông. 

Nhìn chung, VIS Rating nhận định những điểm yếu cố hữu với các công ty tài chính tiêu dùng về nguồn vốn và thanh khoản sẽ tiếp tục hiện hữu trong năm nay. Thực tế lâu nay, thanh khoản vẫn là điểm yếu chính của các công ty tài chính tiêu dùng, do sự phụ thuộc vào nguồn vốn thị trường – vốn dễ bị ảnh hưởng bởi niềm tin của nhà đầu tư – để duy trì hoạt động cho vay cốt lõi. Những công ty phụ thuộc nhiều vào nguồn vốn ngắn hạn sẽ dễ bị tổn thương trước các cú sốc thanh khoản.

Để hạn chế rủi ro này, các công ty tăng cường tận dụng sự hỗ trợ tài chính từ cổ đông, đồng thời đa dạng hóa nguồn vốn từ phát hành trái phiếu dài hạn và tận dụng mạng lưới tiền gửi của các ngân hàng mẹ, qua đó  khắc phục những điểm yếu cố hữu về nguồn vốn và thanh khoản.