Theo sắc lệnh mới, Mỹ áp thuế đối ứng từ 10% đến 41% với hàng hóa nhập khẩu từ 69 quốc gia và vùng lãnh thổ. Cụ thể, Canada bị áp mức thuế 35%, Brazil 50%, Thụy Sĩ 39%, Ấn Độ 25%, Đài Loan (Trung Quốc) 20%, và Nam Phi 30%. Những quốc gia chịu mức thuế cao nhất là Syria (41%), Lào và Myanmar (40%). Việt Nam nằm trong nhóm trung bình với mức thuế 20%, cùng với Thái Lan và Indonesia (19%).

Sắc lệnh cũng quy định các quốc gia không có tên trong phụ lục sẽ phải chịu mức thuế suất phổ quát 10% - mức thuế cơ bản đã được áp dụng từ ngày 2/4 và tiếp tục duy trì cho những nước Mỹ đang có thặng dư thương mại.

Đối với các quốc gia mà Mỹ đang chịu thâm hụt thương mại, mức thuế 15% sẽ trở thành mức sàn mới, áp dụng với khoảng 40 quốc gia, đồng thời được xem là động thái điều chỉnh để giải quyết “mất cân bằng” trong cán cân thương mại mà ông Trump từng nhiều lần chỉ trích.

Trong số các quốc gia bị áp thuế cao, Canada là cái tên được nhắc đến nhiều nhất. Nhà Trắng công bố tài liệu cáo buộc Canada không hợp tác đầy đủ trong việc kiểm soát dòng chảy fentanyl và các chất gây nghiện qua biên giới. Việc Ottawa áp thuế trả đũa Washington trước đó được cho là “đe dọa trực tiếp đến an ninh quốc gia Mỹ”.

"Để đáp lại việc không hành động và trả đũa liên tục của Canada, Tổng thống Trump thấy cần thiết phải nâng mức thuế từ 25% lên 35% với hàng hóa từ nước này để ứng phó với tình trạng khẩn cấp", trích tài liệu Nhà Trắng cho biết.

Ngược lại, Mexico đối tác thương mại lớn nhất của Mỹ hiện nay lại được hưởng ưu đãi hoãn áp thuế. Ông Trump cho biết đã có cuộc điện đàm hiệu quả với Tổng thống Claudia Sheinbaum và hai bên đã thống nhất gia hạn thỏa thuận thương mại hiện tại thêm 90 ngày, trước khi mức thuế 30% chính thức được xem xét áp dụng.

Dù sắc lệnh được ký từ ngày 1/8, chế độ thuế quan mới sẽ chính thức có hiệu lực từ ngày 7/8 để Cơ quan Hải quan và Biên phòng Mỹ có thời gian chuẩn bị hạ tầng kỹ thuật. Đáng chú ý, chính sách lần này cũng áp dụng mức phạt bổ sung 40% với hàng hóa trung chuyển, tức những lô hàng đi vòng qua quốc gia có mức thuế thấp nhằm né tránh thuế quan cao từ Mỹ.

“Chúng tôi sẽ không cho phép các quốc gia thao túng hệ thống bằng cách vận chuyển hàng qua ngả thứ ba để tránh nghĩa vụ thuế quan. Những hành vi như vậy sẽ bị trừng phạt nghiêm khắc”, một quan chức Mỹ nhấn mạnh.

Ngay sau khi thông tin về sắc lệnh được công bố, thị trường chứng khoán châu Á lập tức phản ứng tiêu cực. Chỉ số Nikkei 225 của Nhật Bản giảm 0,6%, KOSPI của Hàn Quốc lao dốc 3,2%, TAIEX của Đài Loan giảm 0,4% và S&P/ASX 200 của Australia mất 0,7%. Giới đầu tư lo ngại các rào cản thương mại mới sẽ làm gián đoạn chuỗi cung ứng và gia tăng rủi ro cho các nền kinh tế phụ thuộc xuất khẩu.

Nhiều chuyên gia cho rằng chính sách thương mại mới của ông Trump có thể kéo theo các biện pháp đáp trả từ các nước bị ảnh hưởng, dẫn đến nguy cơ leo thang căng thẳng thương mại toàn cầu. Tuy nhiên, phía Nhà Trắng cho biết các biện pháp này là cần thiết để “bảo vệ nền công nghiệp nội địa, đảm bảo việc làm và giữ gìn an ninh quốc gia”.

Với việc áp thuế lên hàng chục quốc gia cùng lúc, chính quyền Mỹ đang đặt cược lớn vào đòn bẩy thuế quan như một công cụ chính sách. Dù có thể tạo hiệu ứng ngắn hạn trong việc tái cân bằng thương mại, chiến lược này cũng tiềm ẩn nhiều rủi ro địa chính trị và phản ứng dây chuyền từ các đối tác bị ảnh hưởng.