Nhiều thách thức

Theo Công ty cổ phần Chứng khoán KIS Việt Nam (KIS Việt Nam), để đạt được kết quả đi ngang trong năm 2022, giá trị giao dịch bình quân ngày trong nửa cuối năm cần duy trì khoảng 25.000 tỷ đồng và số dư cho vay margin (vay giao dịch ký quỹ) cũng cần cao hơn mức 90.000 tỷ đồng.

Ở thời điểm hiện tại, VN-Index có sự phục hồi sau khi đã chạm vùng đáy, cũng như giá trị giao dịch đang được hỗ trợ bởi triển vọng sáng hơn cho kinh tế Việt Nam khi so sánh tương quan với các khu vực khác.

Thị trường chứng khoán chịu sự sụt giảm đáng kể trong quý II và hệ quả là giá trị giao dịch duy trì ở mức thấp, do tâm lý của nhà đầu tư lo sợ xu hướng tăng đảo chiều.

Càng về nửa cuối năm, kết quả kinh doanh nếu so trên cơ sở cùng kỳ năm ngoái sẽ ngày càng tiêu cực do nền tăng trưởng rất cao vào nửa cuối năm ngoái. Quý III và quý IV năm 2021 là hai quý cao lịch sử về kết quả kinh doanh của các công ty chứng khoán.

Một số sự kiện dự kiến diễn ra vào cuối năm có ảnh hưởng đến ngành chứng khoán, bao gồm việc triển khai hệ thống KRX. Các cơ quan quản lý đã nhấn mạnh về nhiệm vụ hoàn thành thử nghiệm và đưa vào vận hành vào cuối năm nay.

Khi hệ thống giao dịch mới KRX được triển khai, khả năng xử lý lệnh sẽ được mở rộng và các sản phẩm tài chính mới sẽ được đưa vào nghiên cứu phát triển. Ở mốc thời gian gần hơn, Trung tâm Lưu ký Chứng khoán Việt Nam (VSD) đã cắt giảm thời gian bù trừ thanh toán từ T+2 còn T+1,5 và triển khai từ cuối tháng 8/2022.

Đây là giải pháp nhằm cải thiện hoạt động giao dịch khi nhà đầu tư có thể nhận được tiền và chứng khoán giao dịch sớm hơn nửa ngày. Điều đó sẽ có những tác động tích cực tới giá trị giao dịch trong khi thị trường trông chờ hệ thống KRX.

Đối với thị trường trái phiếu, các công ty chứng khoán đang hưởng lợi từ việc phân phối lại trái phiếu doanh nghiệp và thị trường này khá tiềm năng nếu thị trường tài chính Việt Nam phát triển trong tương lai.

Các nhà lập pháp đang tiến hành sửa đổi lại Nghị định số 153/2020/NĐ-CP ngày 31/12/2020 của Chính phủ quy định về chào bán, giao dịch trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ tại thị trường trong nước và chào bán trái phiếu doanh nghiệp ra thị trường quốc tế, điều luật quy định về điều kiện cũng như các quy trình hoạt động đối với trái phiếu doanh nghiệp.

Thêm vào đó, thị trường trái phiếu sẽ được tập trung về Sở Giao dịch Chứng khoán Hà Nội và được lưu ký ở VSD. Cả hai kế hoạch này đều có thời gian hoàn thành trong năm nay.

Nếu việc triển khai đúng theo kế hoạch, thị trường trái phiếu kỳ vọng tăng trưởng về giá trị phát hành và giá trị giao dịch trong năm tới. Vì vậy, các công ty chứng khoán đã phát triển hệ thống giao dịch trái phiếu và đang có lợi nhuận cao từ mảng này sẽ đi trước một bước trong việc gặt hái những kết quả tích cực.

Về mục tiêu nâng hạng thị trường Việt Nam lên thị trường mới nổi trong năm nay chưa có sự chắc chắn. Sau khi hệ thống KRX đưa vào hoạt động, thị trường chứng khoán Việt Nam vẫn còn nhiều việc cần làm để đáp ứng được những tiêu chí phân loại thị trường mới nổi.

Theo KIS Việt Nam: “Chúng ta vẫn cần phải mở các rào cản đối với vốn ngoại, thành lập Đối tác Bù trừ Trung tâm (CCP), chuẩn bị giải pháp bán khống và phát triển hơn thị trường các sản phẩm phái sinh. Vì vậy, câu chuyện nâng hạng thị trường sẽ kỳ vọng ở tương lai xa hơn và chưa thể diễn ra sớm”.

Kết quả kinh doanh cùng chiều thị trường

Trong quý II/2022, chỉ số các cổ phiếu ngành tài chính giảm 24,6%; trong đó, chỉ số các công ty chứng khoán giảm tới 44,4% trong điều kiện giá trị giao dịch thấp và chỉ số VN-Index sụt giảm.

KIS Việt Nam đã thu thập dữ liệu 25 công ty chứng khoán, bao gồm 16 công ty niêm yết, 1 công ty giao dịch trên UPCOM và 8 công ty thuộc thị trường OTC thể hiện khoảng 90% doanh thu toàn ngành.

Doanh thu ngành trong quý II/2022 đạt 15.878 tỷ đồng đi ngang so với cùng kỳ năm ngoái, nhưng giảm 12,3% so với quý trước đó. Lợi nhuận sau thuế quý II cũng không khả quan với mức giảm lần lượt là 57% so với cùng kỳ năm ngoái và 63,4% so với quý trước đó; trong đó, 7 trên tổng số 25 công ty ghi nhận lỗ kế toán.

Các nghiệp vụ kinh doanh đều ghi nhận các mốc cao mới về doanh thu vào khoảng cuối năm ngoái. Những mốc này cao đáng kể so với khoảng thời gian trước, tạo ra một mặt bằng mới khá thách thức cho khoảng thời gian kế tiếp.

Mảng môi giới ghi nhận sự sụt giảm ở mức 2 con số so với quý trước đó, liên tiếp trong 2 quý đầu năm. Trong khi đó, nghiệp vụ cho vay có doanh thu giảm 9% trong quý II so với quý đầu năm, sau khi có mức tăng 2% trong quý I.

Doanh thu từ hoạt động đầu tư tự doanh vẫn là động lực chính trong phát triển doanh thu của ngành, tuy nhiên tỷ trọng trong doanh thu tổng đã giảm so với trung bình năm 2021.

Câu chuyện của năm 2021 là về việc số lượng tài khoản mở mới tăng lên song song với giá trị giao dịch mỗi ngày. Đến năm 2022, tốc độ tăng trưởng về số lượng tài khoản mới vẫn tiếp tục lập kỷ lục, nhưng giá trị giao dịch trong quý II lại chuyển biến theo hướng ngược lại, khi giảm còn 20.525 tỷ đồng mỗi ngày, trong khi mức giao dịch bình quân ngày trong năm 2021 là 26.589 tỷ đồng.

Đến tháng 7, giá trị giao dịch bình quân toàn thị trường giảm 24,1% so tháng trước và giảm tới 45,7% so với cùng kỳ năm ngoái, xuống còn 13.444 tỷ đồng. Tháng 8, giá trị giao dịch bình quân thị trường được cải thiện khi tăng 35,7% so với tháng trước, nhưng vẫn giảm 36,1% so với cùng kỳ năm ngoái, đạt 18.560 tỷ đồng.

Sau giai đoạn tăng trưởng nóng, thị trường chứng khoán Việt Nam giảm mạnh cả về điểm số và thanh khoản. Điều này khiến số dư margin cũng giảm theo. Cùng đó, nhiều công ty chứng khoán đã thực hiện kế hoạch tăng vốn trong nửa đầu năm, dẫn tới tỷ lệ margin tiếp tục được kéo giảm mạnh.

Mức trần 200% đối với tỷ lệ margin từng là bài toán khó giải với nhiều công ty chứng khoán trong năm 2021, nhưng đã dễ dàng hơn trong năm nay. Cuối quý II, 10 công ty có số dư nợ margin lớn nhất đều sở hữu tỷ lệ margin từ 80% trở xuống. Biên lợi nhuận gộp và biên lợi nhuận thuần của ngành trong nửa đầu năm 2022 sụt giảm lần lượt còn 45,1% và 24,3%.

Theo Công ty cổ phần Chứng khoán Agribank (Agriseco), thị trường chứng khoán từ đầu năm đã trải qua nhiều biến động trước những rủi ro về suy thoái kinh tế toàn cầu, lạm phát tăng cao cũng như xung đột Nga - Ukraine.

Mặc dù vậy, kinh tế Việt Nam đang thể hiện quá trình hồi phục mạnh mẽ như kỳ vọng, bên cạnh môi trường lạm phát, lãi suất vẫn ổn định và trong tầm kiểm soát. Do đó, Agriseco vẫn lạc quan một cách thận trọng đánh giá Việt Nam nằm trong nhóm các nền kinh tế đang phát triển có triển vọng tăng trưởng tích cực nhất. Từ đó, thị trường chứng khoán, cũng như kết quả kinh doanh của các công ty ngành này còn nhiều dư địa để phát triển trong tương lai dài hạn.

Trên thị trường chứng khoán, cùng với việc điểm số và thanh khoản giảm mạnh, cổ phiếu ngành này cũng lao dốc. Tính từ chốt phiên giao dịch đầu năm (4/1) đến hết phiên sáng 13/9, VND giảm hơn 76%, VDS giảm gần 66,5%, SSI giảm 59%, MBS giảm 56,6%, HCM giảm 44,4%...