Câu hỏi được đặt ra hiện nay là căng thẳng Mỹ - Trung có thể trở nên tồi tệ đến mức độ nào trong 7 tuần cuối cùng của ông Trump tại Nhà Trắng, trước khi Tổng thống mới đắc cử Joe Biden lên nắm quyền.
Liên tiếp "ra đòn" về phía Trung Quốc
Chính quyền
Tổng thống Mỹ Donald Trump hôm 3/12 bổ sung Tập đoàn Dầu khí Hải dương (CNOOC) và Tập đoàn sản xuất chất bán dẫn quốc tế (SMIC) của Trung Quốc vào danh sách đen, bao gồm những doanh nghiệp thuộc sở hữu hoặc bị quân đội Trung Quốc kiểm soát. Động thái này được xem là Những "đòn đánh" liên tiếp của chính quyền Trump. Cũng có thể được coi là "đòn bẩy" giúp tiếp tục thúc đẩy chiến lược đối đầu với Bắc Kinh
Chỉ trước đó một ngày, Cục Hải quan và Biên phòng Mỹ cho biết họ đã ra lệnh cấm nhập khẩu bông từ Binh đoàn Sản xuất và Xây dựng Tân Cương (XPCC), nơi bị cáo buộc sử dụng lao động cưỡng bức và có mối liên hệ với quân đội Trung Quốc. Hồi tháng 7, Bộ Tài chính Mỹ cũng cấm tất cả giao dịch bằng đồng USD với XPCC, công ty chiếm 30% sản lượng bông của Trung Quốc hồi năm 2015.
Cùng ngày, John Demers, giám đốc bộ phận An ninh Quốc gia thuộc Bộ Tư pháp Mỹ, cho biết hơn 1.000 nhà nghiên cứu Trung Quốc đã rời Mỹ trong bối cảnh cơ quan này bắt đầu xử lý những vụ án hình sự về tội gián điệp công nghiệp và công nghệ. FBI gần đây đã tiến hành các cuộc thẩm vấn tại hơn 20 thành phố.
Bộ Ngoại giao Mỹ hôm 2/12 cũng cáo buộc các đảng viên Trung Quốc "thù địch với những giá trị Mỹ" và tham gia "các hoạt động bất chính", đồng thời ban hành quy định có hiệu lực ngay lập tức về việc siết thị thực. Theo đó, thị thực được cấp cho đảng viên Trung Quốc và gia đình họ sẽ chỉ có giá trị một tháng, áp dụng cho một lần nhập cảnh. Trong khi đó, số liệu năm 2019 cho thấy Trung Quốc có tới 92 triệu đảng viên trên khắp cả nước.
Quốc hội và chính quyền Mỹ đang tăng cường tìm cách hạn chế khả năng tiếp cận thị trường Mỹ của các công ty Trung Quốc không tuân thủ các quy tắcmà các đối thủ của Mỹ phải đối mặt.
Phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Trung Quốc Hoa Xuân Oánh cho biết bà chưa nhận được thông tin về lệnh siết thị thực, nhưng vẫn kêu gọi Mỹ đảo ngược quyết định. "Trung Quốc đã giao thiệp nghiêm khắc với phía Mỹ. Chúng tôi hy vọng người dân tại Mỹ sẽ có quan điểm chung đúng đắn về Trung Quốc", bà Hoa phát biểu trong cuộc họp báo hôm 3/12.
Ông Biden bị đưa vào " thế đã rồi" trong quan hệ với Trung Quốc
Theo giới phân tích Trung Quốc, tất cả động thái dồn dập gần đây của chính quyền Trump là nỗ lực cuối cùng trong việc chia rẽ quan hệ giữa Bắc Kinh và Washington, khiến Biden không còn nhiều lựa chọn và buộc phải tiếp nối chiến lược cứng rắn với Trung Quốc và khó linh hoạt trong việc lựa chọn hướng giải quyết những vấn đề trong quan hệ hai nước.
Ông Biden tuần này cho biết ông sẽ tiến hành đánh giá toàn diện, với sự tham vấn các đồng minh của Mỹ, trước khi đưa ra những động thái quan trọng với Trung Quốc, bao gồm vấn đề có nên tái lập thỏa thuận thương mại giai đoạn một mà hai nền kinh tế lớn nhất thế giới đạt được hồi tháng một hay không.
Trả lời trên từ New Yor Times trước đó, ông Biden cho biết sẽ tham vấn các đồng minh của Mỹ trước khi đưa ra những quyết định quan trọng liên quan đến Trung Quốc, bao gồm việc xem xét lại thoả thuận thương mại "giai đoạn 1" đã được 2 nước thống nhất vào tháng 1. Vào tháng 11, Ngoại trưởng Mike Pompeo cho rằng các động thái của Mỹ đối với Trung Quốc "vẫn chưa kết thúc".
Đảng Cộng sản Trung Quốc và các Đảng viên đang tích cực gây ảnh hưởng tới người dân Mỹ thông qua tuyên truyền, cưỡng ép về kinh tế và những hành vi bất minh khác", một người phát ngôn của Đại sứ quán Mỹ nói trong một thông báo qua email.
"Trong hàng thập kỉ chúng ta đã cho phép phía Trung Quốc được tiếp cận một cách không hạn chế các trung tâm nghiên cứu và cơ sở kinh doanh tại Mỹ, trong khi điều tương tự không bao giờ được áp dụng đối với các công dân Mỹ tại Trung Quốc", email này viết.
Các cố vấn chính phủ Trung Quốc cho biết Bắc Kinh sẽ tìm cách đưa hai bên ngồi lại vào bàn đàm phán, bởi thỏa thuận hiện nay dường như bất khả thi với họ. Tuy nhiên, giới quan sát Mỹ đánh giá triển vọng tái đàm phán trong tương lai gần là điều không tưởng, khi bất cứ động thái thay đổi đáng kể nào trong chiến lược đối phó Trung Quốc hiện nay cũng sẽ chứng thực cho tuyên bố của Trump, rằng Biden mềm mỏng với Bắc Kinh.
Xem thêm: Ngành công nghệ toàn cầu dưới thời ông Joe Biden có thể thở phào nhẹ nhõm hay chưa?
Nguyễn Dung(t/h)
