Quan ngại lớn nhất là đói nghèo, tăng trưởng kinh tế và tham nhũng
Sáng 2/4 tại Hà Nội, Trung tâm Nghiên cứu Phát triển và Hỗ trợ Cộng đồng (CECODES) và Chương trình Phát triển Liên Hợp Quốc (UNDP) tại Việt Nam đã tổ chức lễ công bố Báo cáo PAPI 2018.
Theo thông tin từ Ban tổ chức, lễ công bố năm nay đã đánh dấu chặng đường phát triển 10 năm của nghiên cứu PAPI kể từ khi khởi xướng năm 2009. Trong 10 năm qua, hơn 117.000 lượt người dân Việt Nam từ khắp các tỉnh/thành phố của Việt Nam đã chia sẻ về trải nghiệm và cảm nhận của họ qua nghiên cứu PAPI, khiến PAPI trở thành một nguồn dữ liệu khách quan, cập nhật về hiệu quả hoạt động của bộ máy chính quyền địa phương vì lợi ích của mọi người dân Việt Nam.
Năm nay, Báo cáo PAPI được thực hiện dựa trên ý kiến chia sẻ của 14.304 người dân được lựa chọn ngẫu nhiên trên phạm vi toàn quốc trong năm 2018. Từ 2009 đến 2018, PAPI đã thu thập và phản ánh trải nghiệm của 117.363 lượt người dân thông qua phỏng vấn trực tiếp. Báo cáo PAPI gồm tám chỉ số nội dung: Sáu chỉ số nội dung gốc (tham gia của người dân ở cấp cơ sở; công khai, minh bạch; trách nhiệm giải trình với người dân; kiểm soát tham nhũng trong khu vực công, thủ tục hành chính công; và cung ứng dịch vụ công); và hai chỉ số nội dung mới (quản trị môi trường và quản trị điện tử).
Phát biểu khai mạc hội nghị, bà Caitlin Wiesen, Quyền đại diện thường trú Chương trình Phát triển Liên Hợp Quốc (UNDP) tại Việt Nam, nhấn mạnh: “Sau 10 năm, chỉ số PAPI tiếp tục đóng vai trò là công cụ hữu hiệu góp phần cải thiện quản trị công ở Việt Nam. Kết quả phân tích dữ liệu PAPI năm 2018 cho thấy, yếu tố tác động lớn nhất tới mức độ hài lòng với hiệu quả quản trị và hành chính công là hiệu quả kiểm soát tham nhũng trong khu vực công. Năm nay, người dân có cảm nhận vòi vĩnh trong dịch vụ y tế tuyến huyện/quận và giáo dục tiểu học công lập giảm đáng kể so với kết quả khảo sát năm 2017”.
Tuy nhiên, theo bà Caitlin Wiesen vấn đề ‘lót tay’ để có việc làm trong khu vực Nhà nước, vòi vĩnh trong quá trình cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, lạm dụng công quỹ chưa giảm. Bên cạnh đó, mặc dù người dân có chung quan điểm rằng tham nhũng đã giảm đi so với ba năm trước nhưng mỗi cấp chính quyền có mức độ thuyên giảm khác nhau. Gần 60% số người trả lời cho rằng tham nhũng ở cấp xã/phường đã thuyên giảm trong ba năm qua, song chỉ có 50% số người trả lời cho rằng tham nhũng ở cấp quốc gia có xu hướng thuyên giảm.
Còn Đại sứ Australia tại Việt Nam, ông Craig Chittick nhấn mạnh: Người dân đã hài lòng hơn với mức độ công khai, minh bạch của chính quyền trong việc tổ chức lập danh sách hộ nghèo và chia sẻ thông tin thu, chi ngân sách cấp xã, phường. Tuy nhiên, công khai, minh bạch quy hoạch và kế hoạch sử dụng đất vẫn là khía cạnh chính quyền địa phương cần cải thiện.
Bên cạnh đó, ông Craig Chittick cho rằng, những vấn đề hệ trọng nhất trong năm 2018 cần Nhà nước tập trung giải quyết, nghèo đói tiếp tục được nhiều người chọn nhất. Mặc dù nhiều người cho rằng điều kiện phát triển kinh tế hộ gia đình và của đất nước có cải thiện, nhưng vẫn có tới 25% số người được hỏi chọn nghèo đói là vấn đề hệ trọng nhất. Tuy nhiên, khi so sánh kết quả khảo sát câu hỏi này của năm 2018 với các năm trước, mối quan ngại về tham nhũng, tăng trưởng kinh tế, an ninh-trật tự và chất lượng giáo dục gia tăng nhiều hơn. So với kết quả khảo sát năm 2015, mối quan ngại về môi trường cũng gia tăng đột biến.
Chia sẻ về kết quả chỉ số PAPI 2018, TS Đặng Hoàng Giang, Phó Giám đốc CECODES cho rằng: Mỗi địa phương đều có những điểm mạnh và yếu riêng. Không có địa phương nào thuộc nhóm điểm cao nhất ở tám chỉ số nội dung. Chẳng hạn Lạng Sơn và Bắc Giang thuộc về nhóm đạt điểm cao nhất ở sáu trong 8 nội dung. Tuy vậy, Bắc Giang vẫn thuộc nhóm đạt điểm trung bình thấp ở chỉ số nội dung “trách nhiệm giải trình với người dân”. Do đó, không phải giải pháp nào cũng phù hợp cho tất cả các địa phương, mà mỗi tỉnh, thành phố cần nghiên cứu các chỉ tiêu cụ thể, rà soát những điểm người dân đã hoặc chưa hài lòng, từ đó tìm ra giải pháp phù hợp với từng địa phương nhằm cải thiện hiệu quả hoạt động của chính quyền các cấp. Hoặc chính quyền cấp tỉnh, thành phố có thể đề xuất đổi mới chính sách nhằm tạo điều kiện để phục vụ người dân tốt hơn.
Ngoài ra, theo ông Giang, có sự chênh lệch lớn giữa các điểm số cao nhất cấp tỉnh (47,05 điểm) và mức điểm cao nhất (80 điểm) của thang điểm cho tất cả 8 nội dung. Điều nay cho thấy còn nhiều cơ hội đổi mới chính sách và cách thức thực thi chính sách để chính quyền các cấp ngày càng cởi mở hơn, minh bạch hơn, thực hiện trách nhiệm giải trình tốt hơn, đáp ứng yêu cầu ngày một cao của người dân, hoạt động có mục đích và thực hành liêm chính hơn.
Đại diện địa phương, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Nghệ An Lê Ngọc Hoa cho biết: Trong thời gian qua, chính quyền tỉnh Nghệ An đã có những chiến lược về cải cách thủ tục hành chính và ứng dụng chính quyền điện tử Đối với cán bộ công nhân viên chức cũng đã có những chuyển biến về lề lối, tác phong làm việc và nhận thức trách nhiệm đối với người dân và doanh nghiệp. Để nâng cao tính minh bạch, lãnh đạo tỉnh đã đưa vào sử dụng chính quyền điện tử và các thủ tục hành chính công đều được đưa lên cổng thông tin của tỉnh. Do đó, chỉ số PAPI của Nghệ An được cải thiện liên tục trong 3 năm vừa qua. Đặc biệt chỉ số PAPI năm nay Nghệ An đạt top tương đối cao.
Đại diện cho một trong những địa phương đứng đầu về chỉ số PAPI, ông Đặng Duy Hậu, Phó Chủ tịch thường trực UBND tỉnh Quảng Ninh chia sẻ: Chính phủ điện tử đã được Quảng Ninh triển khai cách đây 5 năm, tính đến nay đã đáp ứng được nhu cầu điều hành của bộ máy giao dịch dân sự giữa người dân và chính quyền hết sức bài bản. Việc giải quyết các thủ tục tại trung tâm theo 4 tại chỗ (1 tiếp nhận, 2 thẩm định, 3 phê duyệt, 4 trả kết quả tại trung tâm) về cơ bản giải quyết rất nhanh gọn. Hình thức thanh toán các lệ phí cũng rất tiện lợi. Điều đáng chú ý là cải cách các thủ tục giảm được từ 50-60% thời gian giải quyết. Công khai minh bạch các thủ tục hành chính nên không có tình trạng nhũng nhiễu hay tiêu cực. Đặc biệt tỉnh luôn quan tâm thường xuyên bồi dưỡng, nâng cao kiến thức công nghệ thông tin cho đội ngũ cán bộ, công chức cũng như người dân để vận hành bộ máy chính quyền điện tử một cách tốt nhất. Đồng thời tăng cường công tác giám sát kiểm tra, đặc biệt là kiểm tra đột xuất cũng như rút kinh nghiệm hằng năm, hằng quý.
Tuy nhiên, theo ông Hậu, để đạt được kết quả này cần sự kiên trì và phải có hướng dẫn và đào tạo. Đặc biệt bộ phận chuyên môn tại các trung tâm phải hướng dẫn, tuyên truyền cho người dân để họ biết rằng nếu thao tác tốt về công nghệ thông tin thì sẽ giảm rất nhiều thời gian thực hiện các thủ tục hành chính.