Sau nhiều năm chờ đợi, mới đây thành phố Hà Nội đã phê duyệt Đồ án quy hoạch chung đô thị sông Hồng tỷ lệ 1/5.000. Đồ án này được kỳ vọng sẽ là luồng sinh khí mới, khơi dậy giá trị kinh tế, văn hóa, du lịch vùng đất bãi rộng lớn vốn từ nhiều năm qua đang bị lãng quên.

Tạo lập không gian xanh

Vùng đất bãi bồi ven sông Hồng được tính từ đoạn từ cầu Hồng Hà đến cầu Mễ Sở chạy qua 13 quận, huyện của Hà Nội có diện tích khoảng 5.000 ha. Đây là quỹ đất vô cùng lớn để Hà Nội nhưng từ nhiều năm nay chưa được khai thác.

Dọc hai bên bờ sông Hồng đoạn qua Hà Nội là những bờ cỏ lau và những diện tích rau màu. Tại những đoạn gần khu dân cư, đất bãi bồi sông Hồng khá ô nhiễm. Tại nhiều khu đất bãi bồi sông Hồng thuộc quận: Tây Hồ, Ba Đình, Hoàn Kiếm và Long Biên, Gia Lâm xuất hiện những đống vật liệu xây dựng, rác thải hình thành từ nạn đổ trộm trong nhiều năm qua.

Cùng với đó, cạnh những khu vực này là những xóm nghèo hoặc khu ở của những người dân lao động tự do ngoại tỉnh, mưu sinh tại các khu vực chợ Long Biên và các vùng lân cận. Cuộc sống của không ít người dân ở đây tạm bợ trong những căn nhà nổi, nhà tự lắp ghép tự phát, lấn chiếm mặt nước của khu vực bãi sông Hồng. Song, cũng có không ít gia đình đã được chính quyền địa phương cấp đất ở cạnh bờ sông Hồng sinh sống qua nhiều năm, nhiều đời.

Bà Nguyễn Thị Tuyết, Tổ trưởng Tổ dân phố số 1 phường Phúc Xá (Ba Đình) cho biết, khi nghe tin thành phố công bố quy hoạch phân khu đô thị sông Hồng, người dân ở đây nửa mừng nửa lo. Số thì mong muốn được chính quyền cải tạo khu đất bãi ven sông thành công viên du lịch, văn hóa, nơi sinh hoạt cộng đồng. Nhưng cũng có nhiều người ở Tổ 1 bày tỏ tâm tư, sẽ phải di chuyển đi nơi khác nếu chính quyền lấy đất để xây công trình.

"Tinh thần chung là người dân chúng tôi hoàn toàn ủng hộ chủ trương của thành phố về quy hoạch bãi sông Hồng, để khu vực này khoác "áo mới" không còn nhếch nhác nữa. Thế nhưng, mong muốn sớm có một thông tin cụ thể về quy hoạch sử dụng đất để chủ động hơn trong việc xây dựng và kiếm tìm sinh kế", bà Nguyễn Thị Tuyết chia sẻ.

Cùng với Ba Đình, khu vực bãi bồi ven sông Hồng trên địa bàn quận Hoàn Kiếm (Hà Nội) thuộc địa bàn hai phường Chương Dương và Phúc Tân có diện tích khoảng 23 ha. Theo ông Phạm Tuấn Long, Chủ tịch UBND quận Hoàn Kiếm, địa phương đang xây dựng kế hoạch khai thác hiệu quả quỹ đất và lợi thế tiềm năng, vẻ đẹp tự nhiên của sông Hồng. Bởi vậy, quận sẽ đầu tư cải tạo khu vực bãi giữa, bãi bồi ven sông thành công viên văn hóa du lịch.

Ngoài ra, quận Hoàn Kiếm sẽ tạo lập và tôn tạo không gian xanh, cảnh quan, mặt nước, giải quyết vấn đề lấn chiếm đất bãi giữa, bãi bồi ven sông Hồng, vi phạm trật tự xây dựng, cải thiện vệ sinh môi trường nhằm mục tiêu cụ thể hóa định hướng quy hoạch chung xây dựng Thủ đô Hà Nội đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050.

Cần quyết tâm lớn

Theo Sở Quy hoạch – Kiến trúc Hà Nội, đồ án quy hoạch phân khu đô thị sông Hồng tỷ lệ 1/5.000 định hướng không gian xanh hai bên sông Hồng sẽ là các không gian mở, tạo không gian giao lưu văn hóa, vui chơi giải trí, nghỉ dưỡng cho người dân đô thị, phát huy cảnh quan sinh thái nông nghiệp phục vụ sản xuất và du lịch.

Đối với khu vực đất ở hiện có cũng được cải tạo nâng cao chất lượng không gian, bổ sung tăng cường hệ thống hạ tầng xã hội như sân chơi, giáo dục, y tế, văn hóa, dành quỹ đất tổ chức không gian vườn hoa, cây xanh.. và hạ tầng kỹ thuật về giao thông, cấp thoát nước, vệ sinh môi trường.

Ông Nguyễn Mạnh Hà, Chủ tịch UBND quận Long Biên (Hà Nội) quy hoạch phân khu đô thị được duyệt là cơ sở pháp lý để lập quy hoạch chi tiết từng khu vực chức năng, lập dự án đầu tư xây dựng và quản lý xây dựng theo quy hoạch. Tuy nhiên để hiện thực quy hoạch cần có sự quyết tâm để giải quyết các thách thức về nguồn lực đầu tư, về ứng dụng khoa học công nghệ, cũng như vai trò, trách nhiệm của cộng đồng dân cư trong việc xác lập cơ chế, chính sách. Từ đó tạo thuận lợi cho việc kêu gọi đầu tư xây dựng không gian công cộng trên cơ sở liên kết với vùng, khu vực để phát huy giá trị vùng đất bãi.

Cũng nhìn nhận ở khía cạnh thực hiện hóa được quy hoạch sông Hồng là việc làm khó, đòi hỏi phải có sự quyết tâm rất lớn từ cấp Trung ương, bộ ngành, thành phố và quận huyện nên theo ông Đào Ngọc Nghiêm, nguyên Giám đốc Sở Quy hoạch - Kiến trúc Hà Nội, cần đẩy mạnh ứng dụng khoa học công nghệ cho khu vực sông Hồng, nhất là trong việc xây dựng công viên, cải tạo nhà ở, xây dựng công trình công cộng. Khi triển khai cụ thể hóa quy hoạch, thành phố cũng nên tham khảo các dự án đã đề xuất trong nhiều năm qua và kinh nghiệm quốc tế trong đầu tư, khai thác các bãi sông.

Một số ý kiến khác cũng cho rằng, vùng đất bãi sông Hồng là "viên ngọc xanh" vô cùng quý giá nhưng đang thô mộc, cần được gọt rũa cho đẹp mắt nhằm phát huy được giá trị cảnh quan, môi trường chung cho Thủ đô.

Cùng với đó, vùng đất bãi cũng còn gắn với giá trị về văn hóa, lịch sử của mảnh đất kinh kỳ nghìn năm tuổi. Trên cơ sở như vậy, khi triển khai hiện thực hóa quy hoạch, thành phố cần phải đặt lợi ích của cộng đồng lên trên hết, trước hết. Đặc biệt, quyết tâm không thể để một doanh nghiệp hay tổ chức nào làm méo mó, trục lợi từ quy hoạch chiếm đất, bán đất kiếm lợi nhuận. Mặt khác, cũng cần sớm triển khai đưa quy hoạch vào thực tiễn để nâng cao giá trị sống cho người dân cũng như chỉnh trang, tái thiết không gian của Thủ đô.