Theo các chuyên gia kinh tế, tập dụng ưu đãi thuế quan từ các cam kết của Hiệp định thương mại tự do (FTA) được ký kết giữa Việt Nam với các quốc gia và vùng lãnh thổ, chính là cách hiệu quả nhất và cũng là việc ưu tiên cần làm nhất lúc này, để thúc đẩy và tạo thêm động lực cho xuất khẩu Việt Nam bứt phá.

Trong bối cảnh các ngành hàng đều gặp khó khăn về thị trường do tổng cầu trên thế giới giảm, nhất là đối với hàng hoá tiêu dùng không thiết yếu, kim ngạch xuất khẩu trong 8 tháng năm 2023 của nước ta sang hầu hết các thị trường chủ lực đều giảm. Dù vẫn chiếm tỷ trọng lớn nhất, nhưng tốc độ giảm ở Mỹ cũng cao nhất với gần 18% trong 8 tháng đầu năm.

Quyết định cấm xuất khẩu gạo của Ấn Độ vào tháng Bảy đã khiến thị trường châu Á biến động, với chỉ số giá gạo giá tháng Tám của Tổ chức Nông Lương Liên hợp quốc tăng gần 10% lên mức cao kỷ lục 15 năm.

Theo số liệu của Hiệp hội Lương thực Việt Nam (VFA), trong 8 tháng của năm 2023, Việt Nam đã xuất khẩu gạo đến khoảng 30 thị trường, trong đó thị trường lớn tập trung vào Trung Quốc, Philippines, Indonesia.

VFA kiến nghị một số giải pháp cụ thể về cơ chế chính sách, tín dụng tài chính, hoạt động sản xuất; đồng thời đề nghị bổ sung cơ chế quy định giá sàn xuất khẩu gạo nhằm đảm bảo hiệu quả cho nông dân.

Liên tục trong 4 tháng gần đây, kim ngạch xuất khẩu hàng hóa của Việt Nam đều có mức tăng trưởng so với tháng liền kề trước đó. Điều này cho thấy sự khởi sắc đáng kỳ vọng cho năm 2023 qua sức mua thế giới và niềm tin của người tiêu dùng đang tăng trở lại. Tuy nhiên, để tạo lực đẩy cho xuất khẩu những tháng cuối năm, bên cạnh giải pháp của bộ, ngành, các chuyên gia cho rằng doanh nghiệp cần chủ động và nâng cao giá trị sản phẩm để đáp ứng yêu cầu khắt khe từ các thị trường.

Dù giá gạo tăng liên tục trong 1 tháng trở lại đây, thế nhưng nhiều doanh nghiệp xuất khẩu gạo lớn vẫn đang miệt mài “gồng lỗ” do phần lớn đơn hàng đã ký từ trước.

Các nhà xuất khẩu châu Á đã tăng giá chào bán gạo khoảng 20% kể từ khi Ấn Độ ban hành lệnh cấm xuất khẩu gạo trắng không phải giống basmati vào tháng trước.

Có những lo ngại rằng thế giới có thể sẽ chứng kiến tình trạng “hỗn loạn trên thị trường gạo” do phản ứng của các nước xuất khẩu cũng như nhập khẩu gạo sau lệnh cấm xuất khẩu gạo của Ấn Độ.

Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp & Phát triển nông thôn (NN&PTNT) Lê Minh Hoan cho biết, tính chung 5 tháng đầu năm 2023, Việt Nam nhập khoảng 367.500 tấn gạo Ấn Độ, tuy nhiên gạo này chủ yếu dành chế biến thực phẩm, làm thức ăn chăn nuôi. Do đó, việc Ấn Độ cấm xuất khẩu gạo trắng không ảnh hưởng lớn đến gạo phục vụ cho tiêu dùng của Việt Nam.