Nhiều người nói Phan Minh Thông, Chủ tịch Phúc Sinh Group là doanh nhân lạc quan nhất mùa dịch vì nhìn thấy cơ trong nguy, biến COVID-19 trở thành một điểm nhấn trong kế hoạch kinh doanh của doanh nghiệp. Trước thềm Tết Nguyên đán, người viết có cuộc chuyện với "vua tiêu" về những kỳ vọng năm 2022. 

Chúc mừng anh mới ra mắt cuốn sách "Vượt lên những con đường kinh doanh". Tôi thấy trong cuốn sách, anh nói nhiều đến lòng tin. Vậy anh có khi nào anh đặt nhầm lòng tin, điều này ảnh hưởng như thế nào đến Phúc Sinh?

Anh Phan Minh Thông: Cảm ơn bạn!

Tất nhiên là có rồi… nhưng may mắn là tôi tỉnh đòn, thoát lừa trong gang tấc. Nhớ lại, tôi vẫn thấy hú hồn, cú lừa thế kỷ khiến tôi bạc đầu, bạc tóc, bạc cả râu. 

Vào năm 2007, chúng tôi nhận được một đơn hàng 37 container tiêu giao ngay một lần sang cảng Varna (Bulgaria) với mức giá hấp dẫn 6.300 USD/tấn CIF, thanh toán tại ngân hàng Thổ Nhĩ Kỳ. Ở thời điểm đó, giá trị lô hàng lên tới 3,2 triệu USD, tương đương 53 tỷ đồng.

Khách đã đặt cọc 10% giá trị đơn hàng và hàng được vận chuyển sang Varna. Một con số quá hấp dẫn và giao dịch không chút vướng mắc là điều khiến một doanh nghiệp startup như Phúc Sinh vừa mừng, vừa lo. Làm sao lại có một đơn hàng lớn từ trên trời rơi xuống, tôi tự nhủ, trời độ chúng tôi.

Mọi thứ diễn ra bình thường cho đến khi khách liên tục hối thúc giao hàng và gửi mã vận đơn. Linh cảm và kinh nghiệm của một người làm kinh doanh cho thấy có điều gì đó không ổn. Bởi nếu khách hàng có chứng từ hoặc mã vận đơn, họ có thể lấy hàng trong khi chưa hoàn thành nghĩa vụ thanh toán.

Chúng tôi nhờ ngân hàng Việt Nam và Thổ Nhĩ Kỳ vào cuộc kiểm tra và "tin sét đánh" là Varna không phải khách hàng của họ, đây có thể là dấu hiệu của một vụ lừa đảo triệu USD.

Hai chữ lừa đảo văng vẳng bên tai tôi, hàng đã đến Bulgaria, 37 container hàng rơi vào cảnh "tiến thoái lưỡng nan". Tim tôi như nhảy phắt ra khỏi lồng ngực vì lo lô hàng bị giữ lại, số tiền khổng lồ và lãi suất ngân hàng 18-22% ám ảnh khiến tôi không thể chợp mắt.

Nhưng trong phút chót, chúng tôi đã ủy quyền được cho hãng tàu, liên hệ với khách hàng và bán được 27 container sang Pháp, Israel và Đức. Còn lại 10 container quay về Việt Nam.

20 năm kinh doanh sao không có sai lầm, nhưng may mắn là chúng tôi vẫn tỉnh táo. Nếu lúc đó tôi vội vàng, mờ mắt với số tiền lớn mà đưa ra quyết định sai lầm, Phúc Sinh có thể đã phá sản và tôi không thể ngồi đây nói chuyện với bạn như lúc này, cuộc đời có lẽ cũng rẽ sang hướng khác.

Được biết, anh là người cuồng công việc, nhịp độ cao từ 6 giờ đến 23 giờ. Vậy khi công việc quá căng thẳng, anh thường làm gì để thư giãn?

Anh Phan Minh Thông: Ngoài kinh doanh, tôi thích viết sách và sưu tầm tranh. Những sở thích này lại mang cho tôi giá trị, cả về tinh thần và vật chất.

Tôi có thói quen ghi chép các mẩu truyện, nhật ký mỗi khi có cơ hội đến những vùng đất mới, gặp những con người mới. Ban đầu, tôi muốn giúp nhân viên của mình có thêm kinh nghiệm khi làm việc với đối tác và nắm được văn hóa kinh doanh, phong tục tập quán của các nước.

Song, nhân viên, bạn bè tôi đều đón nhận và động viên tôi in sách để có thể truyền cảm hướng cho người trẻ khởi nghiệp. Đồng thời, giúp bạn đọc, người tiêu dùng hiểu hơn về hành trình "nằm gai, nếm mật" của Phúc Sinh, thành công có khi phải trả giá, đánh đổi chứ không phải con đường trải đầy hoa hồng.

Và mọi thứ diễn ra tốt đẹp quá sức tưởng tượng của tôi. Cuốn sách thứ 2 "Vượt lên những con đường kinh doanh" được phản hồi rất tốt, người trẻ startup nói rằng thấy mình trong những câu chuyện của tôi và học được nhiều kinh nghiệm khi chinh chiến trên thương trường.

Bên cạnh đó, việc viết sách cũng giúp tôi marketing cho Phúc Sinh và các sản phẩm. Nhiều khách hàng sau khi đọc sách tìm đến mua tiêu sấy lạnh, cà phê Blue Sơn La… 

Ngoài sách, tôi cũng mê tranh. Thú vui này chịu ảnh hưởng từ những ông chủ lớn trên thế giới, họ giàu có nhưng giản dị, họ không khoe đồng hồ, khoe xe… mà khoe những bức tranh nghệ thuật.

Tôi từ việc mua tranh để trang trí các bức tường trống trở thành một người sưu tầm tranh. Thậm chí, khi tôi xây văn phòng ở Sài Gòn, tôi quyết định bày trí, thiết kế như một gallery, tạo không gian làm việc và cảm hứng sáng tạo cho đội ngũ.

Và đặc biệt các đối tác châu Âu rất thiện cảm khi đến thăm Phúc Sinh, họ cho rằng người yêu nghệ thuật là người tử tế. Nhờ đó, các thủ tục hợp đồng cũng được rút ngắn xuống 1-2 tuần thay vì thời gian 1-2 tháng như thông thường.

Tranh và sách không chỉ mang lại cho tôi giá trị tinh thần to lớn, mà còn đem đến lợi nhuận, không nhiều nhưng vô cùng đáng quý.

Phúc Sinh quay về với thị trường nội địa đúng thời điểm dịch COVID-19 và giãn cách xã hội liên tục đóng – mở ở Việt Nam. Anh có thấy số mình "nhọ"?

Anh Phan Minh Thông: Nhiều người sẽ không tin nhưng hai năm COVID là hai năm chúng tôi thành công nhất với mảng tiêu dùng nội địa, khách hàng biết đến nhiều hơn, doanh thu cũng đạt kỷ lục từ khi thành lập. Nói đùa chứ, thời của Phúc Sinh đến, cản không kịp.

Sở dĩ, Phúc Sinh không nghỉ ngày nào, ngay cả trong thời gian giãn cách xã hội vì chúng tôi cho rằng mình là doanh nghiệp cung cấp thực phẩm thiết yếu, thịt rau trứng sữa… Trong lúc người tiêu dùng cần mình nhất mà đóng cửa thì còn nghĩa lý gì nữa.

Do đó, Phúc Sinh tận dụng thời cơ, đưa các sản phẩm lên trang thương mại điện tử KPhucSinh và được khách hàng đón nhận nồng nhiệt, nhân viên chốt đơn, giao hàng từ sáng sớm đến tối muộn.

Cho đến khi dịch COVID-19 lắng xuống, người dân vẫn giữ thói quen đi chợ online, giúp Phúc Sinh xây dựng được cộng đồng khách hàng thân thiết.

Dịch bệnh đã trở thành một điểm nhấn tuyệt vời trong bức tranh thị trường nội địa của Phúc Sinh. Do vậy, dù khó khăn đến cỡ nào, nếu chúng ta nhìn tích cực nó sẽ màu hồng, thấy tiêu cực sẽ chỉ toàn màu xám xịt.

Ở khía cạnh người quản lý, dưới tôi là sinh nhai của 400 gia đình, tôi không cho phép mình bi quan, Phúc Sinh lúc nào cũng phải thay đổi, sáng tạo, cung cấp nhiều hơn thị trường cần và không thể ngồi im chờ đợi mọi thứ đến được.

Cuộc sống là một sự chiến đấu và bạn phải chiến đấu với chính bản thân mình!

Từng một lần thất bại ở thị trường nội địa, bài học nào mà ông phải "trả học phí" đắt nhất để xây dựng công ty tiêu dùng phúc sinh như hiện tại?

Anh Phan Minh Thông: 3 năm đầu, tôi mất 40 tỷ đồng.

Trước đây, tôi nghĩ rằng mình có tiền thuê CEO giỏi, mức lương cao thì dự án sẽ thành công. Song, mọi thứ không như mong muốn, có người đến, có người đi, có người để lại một mớ hỗn độn. Lúc đó, tôi nhận ra tiền không phải tất cả và đã đến lúc tôi phải xắn tay trải nghiệm.

Cùng một lúc quản lý hai công ty thực sự rất mệt, một công ty rất lớn, còn một công ty rất nhỏ với nhân viên, cách hành xử khác nhau.

Sau hai năm điều hành, thứ tôi học được là sự thấu hiểu. Tôi tự hỏi tại sao mình cứ ở vị trí của ông sếp "già đời", nhiều tiền với đội ngũ nhân viên chuyên nghiệp để đánh giá những người trẻ chưa thành công hay còn một chút tự ti.

Tôi học cách nhìn vào những điều tích cực của nhân viên, đặt mình vào vị trí của họ. Từ đó, tôi có thể truyền cảm hứng, động lực làm việc cho họ và nhân viên cũng cảm thấy yêu quý và trân trọng tôi hơn. Nhờ đó, chúng tôi liên tục có lãi trong năm 2020 – 2021.

Lãi lớn nhất với tôi là "đốt" lửa tinh thần cho nhân viên, ban đầu chỉ có 5% nhân viên yêu thích công việc thì nay con số đó tăng lên 90%.

Lãi thứ hai về mặt kinh tế, doanh thu mảng tiêu dùng tăng trưởng mạnh, kênh thương mại điện tử KPhucSinh cũng thừa thắng đi lên.

Tôi tò mò rằng Phúc Sinh sẽ tiếp tục vẽ giấc mơ ở thị trường nội địa như thế nào trong 5 – 10 năm tới?

Anh Phan Minh Thông: Hiện nay, các mặt hàng tiêu dùng của Phúc Sinh dần trở nên phổ biến và quen thuộc với người tiêu dùng. Tin vui là nhà máy sản xuất hàng tiêu dùng của Phúc Sinh không đủ cung cấp cho thị trường.

Như vậy, trong năm 2022 chúng tôi cần mở rộng diện tích và tăng công suất gấp đôi để đáp ứng nhu cầu tiêu dùng ngày càng lớn của người dân. Đồng thời, chúng tôi sẽ mở các cửa hàng, quán cà phê của Kcoffee ở nhiều tỉnh, thành.

5 – 10 năm nữa, tôi muốn biến Phúc Sinh thành đại siêu thị khổng lồ với đầy đủ các mặt hàng thực phẩm thiết yếu cả trong và ngoài nước, mọi người có thể mua bất cứ thứ gì ở Phúc Sinh.

Đồng thời, KPhucSinh sẽ lọt top 10 trang thương mại điện tử để cung cấp thực phẩm nói chung và cà phê, hạt tiêu nói riêng.

Nghe đồn rằng là Chủ tịch Phúc Sinh đang có kế hoạch mở chuỗi quán cà phê Kcoffee?

Anh Phan Minh Thông: Đúng vậy. Năm 2022, Phúc Sinh dự kiến mở khoảng 20 quán cà phê Kcoffee ở TP HCM, Hà Nội và các tỉnh, thành phố lớn, thậm chí mở cả các cơ sở ở nước ngoài.

Đối với Phúc Sinh, việc setup và mở các chuỗi cà phê không quá khó vì chúng tôi có sẵn vùng trồng cà phê sạch theo tiêu chuẩn UTZ, công nghệ chế biến và uy tín thị trường. Chuyện xây dựng chuỗi cà phê là tất yếu, chỉ là diễn ra sớm hay muộn.

Trong khi người ta phải vật lộn với COVID-19 để kinh doanh, mình có cơ hội phát triển, vượt lên thì điều đó cũng là may mắn.

COVID-19 làm đảo lộn mọi thứ, đơn hàng xuất khẩu giảm 30-35%. Vậy doanh thu mảng xuất khẩu của Phúc Sinh còn ổn?

Anh Phan Minh Thông: Thú thực, năm 2021, đơn hàng xuất khẩu của chúng tôi giảm 30 – 35% so với năm 2020 vì dịch COVID-19 diễn biến phức tạp.

Tuy nhiên trong cái rủi có cái may, dù lượng xuất khẩu ít đi nhưng doanh thu vẫn tăng gấp đôi vì giá tiêu tăng gấp đôi, giá cà phê cũng tăng 60%.

Hy vọng năm 2022, lượng và giá xuất khẩu các mặt hàng sẽ tiếp tục tăng, Phúc Sinh sẽ có nhiều cơ hội đưa nông sản Việt Nam vào các thị trường.

Thật vui khi Phúc Sinh đã vượt sóng COVID-19 và tăng trưởng tốt. Vậy có lẽ năm nay nhân viên sẽ được thưởng hời lắm, nghe nói Phúc Sinh còn cho nhân viên vay tiền mua nhà, lãi suất 0%?

Anh Phan Minh Thông: *Cười lớn*, thực tế, với mức lương, thưởng của nhân viên của Phúc Sinh, họ hoàn toàn có thể mua nhà, mua xe… hoặc mua trả góp. Chúng tôi muốn tạo ra những chính sách đãi ngộ để chia sẻ, tạo cơ hội cho nhân viên, đồng thời cũng là cách doanh nghiệp giữ chân nhân tài.

Về chính sách cho nhân viên vay 1 tỷ đồng mua nhà với lãi suất 0% trong 10 năm, Phúc Sinh dành cho những nhân viên, quản lý có đóng góp tích cực cho doanh nghiệp. Từ năm thứ 6 trở đi, nhân viên bắt đầu trả tiền, trừ trực tiếp vào lương hàng tháng.

Thực ra, chính sách này được triển khai lần đầu tiên vào năm 2017, song bị gián đoạn ở các năm 2018-2020 vì tình hình kinh doanh khó khăn. Do đó, phải đến năm 2021, khi lợi nhuận tăng gấp 3 lần năm ngoái, tôi quyết định tái khởi động chương trình này.

Phúc Sinh từ một doanh nghiệp khởi nghiệp với vài chục triệu đồng, sau hơn 20 năm lớn mạnh thành Phúc Sinh Group với 1 công ty cổ phần với doanh số xuất khẩu khoảng 250 triệu USD, 1 công ty tiêu dùng và 6 nhà máy…

Họ đã xây dựng công ty từ một "bé hạt tiêu" trở thành "vua tiêu", "vua nông sản", tôi nghĩ họ xứng đáng với những khoản tín dụng này.

Bởi, những người trẻ muốn vay ngân hàng để mua nhà phải thế chấp tài sản và trả lãi suất cao, áp lực rất lớn. Tôi cũng từng chân ướt chân ráo vào Sài Gòn, hơn ai tôi hiểu những khó khăn đó.

Do đó, Phúc Sinh muốn đưa ra chính sách này để người lao động có thể "an cư, lập nghiệp", ai có nhà rồi có thể đổi một căn to hơn, đẹp hơn…

Đổi lại, khi công ty cho nhân viên vay tiền với lãi suất 0% trong 10 năm, có nghĩa những nhân sự giỏi này sẽ tiếp tục đồng hành, gắn bó với Phúc Sinh trong 10 năm tiếp theo. Dù vẫn là quan hệ win-win nhưng tôi nghĩ rằng cũng ít công ty có chính sách như vậy.

Thừa thắng đi lên, Phúc Sinh Group đặt mục tiêu doanh thu năm 2022 như thế nào?

Anh Phan Minh Thông: Với những checklist trong năm 2022, tôi kỳ vọng doanh thu xuất khẩu của Phúc Sinh sẽ tăng trưởng 10 – 15%. Còn phân khúc hàng tiêu dùng tăng gấp đôi, tương đương 120 tỷ đồng.

Doanh thu năm 2022 kỳ vọng đạt 8.500 tỷ đồng.

Sau 20 năm, tôi nghĩ Phúc Sinh Group đủ trưởng thành và uy tín trên thị trường. Anh có nghĩ đến chuyện đưa lên sàn (IPO)?

Anh Phan Minh Thông: Có thể là năm 2022 hoặc 2023. Đó sẽ là tin cho tất cả mọi người. Nếu IPO, Phúc Sinh có thể thu hút nguồn vốn lớn để tái đầu tư, xây dựng nhà máy và thực hiện các dự án tiêu dùng ở trong và ngoài nước.

Đổi lại, nhân viên, những người yêu thích và tin tưởng Phúc Sinh có cơ hội mua cổ phiếu để trở thành triệu phú tiền USD trong tương lai.

Bản thân tôi cũng đang rất nóng lòng chờ một ngày thật đẹp, mã chứng khoán của Phúc Sinh sẽ có mặt trên bảng điện tử và được giao dịch mỗi ngày.

Xin chân thành cảm ơn anh!