Hoạt động từ thiện cá nhân vốn xuất phát từ tấm lòng nhân ái, tinh thần vì cộng đồng. Đáng tiếc là trong thời gian gần đây, việc cá nhân vận động quyên góp từ thiện lại tạo ra những thị phi, chỉ trích trong dư luận.

Câu chuyện “sao kê tiền từ thiện” đặt ra vấn đề cần minh bạch hoạt động thiện nguyện để pháp luật được thực thi, phát huy được tối đa sức mạnh của toàn dân trong khó khăn, hoạn nạn.

Liên quan đến vấn đề này, chiều 24/9, báo Đại Đoàn Kết đã tổ chức buổi tọa đàm trực tuyến với chủ đề: "Cá nhân làm từ thiện thế nào cho đúng?" với sự tham gia của những nghệ sĩ từng tham gia công tác xã hội và các chuyên gia về luật pháp.

Từ thiện đi liền cần đi liền với minh bạch

Chia sẻ về hoạt động thiện nguyện của mình, ca sỹ Thái Thùy Linh cho hay cô không kêu gọi số tiền lớn, thay vào đó, cô đóng góp trí tuệ, sức lực và khả năng kết nối để mang tới lợi ích cho cộng đồng.

Gần đây, cô được Ngân hàng Quân đội cấp một tài khoản gọi là “Tài khoản minh bạch thiện nguyện.” Mọi người có thể vào xem sao kê 24/7, không cần mật khẩu. Thái Thùy Linh cho rằng đây là một bước tiến trong hoạt động thiện nguyện, tránh được nhiều hệ lụy và thị phi.

“Hơn 10 năm nay, tôi đã tổ chức rất nhiều chương trình thiện nguyện và mỗi chương trình đều có ban kế toán và kiểm toán. Những người tham gia làm thiện nguyện không có đủ thời gian toàn tâm toàn ý như làm công ăn lương được. Chính vì vậy, bao giờ cũng phải có nhiều hơn một người tham gia giám sát thu chi, kiểm toán... Với quỹ càng lớn càng cần nhiều sự giám sát, kiểm tra chéo", ca sỹ Thái Thùy Linh chia sẻ.

Cũng nêu quan điểm tại buổi tọa đàm, MC Phan Anh cho biết luôn ủng hộ tuyệt đối việc sao kê, minh bạch, không phải việc minh bạch trong việc từ thiện mà mọi vấn đề trong xã hội. Và đã minh bạch không chỉ bảo vệ mình mà bảo vệ niềm tin của mọi người, rằng điều tử tế trong xã hội này vẫn tồn tại. Niềm tin đó rất có ý nghĩa trong cuộc sống xã hội ngày hôm nay.

Nếu bạn không làm từ thiện, tôi không đòi hỏi bạn minh bạch, nhưng bạn làm mà, bạn phải chuyên nghiệp chứ. Nếu bạn thấy sai thì bạn nhận đi. Nhưng nếu còn bạn làm từ thiện thì công chúng có quyền đòi hỏi sao kê, đòi hỏi chứng từ, đòi hỏi minh bạch của người nghệ sĩ.

Chính bản thân tôi cũng có sự thiếu chuyên nghiệp. Tôi không phải là người kế toán làm sao chứng từ đầy đủ mà đúng theo quy định Nhà nước.

Và cá nhân làm từ thiện thế nào cho đúng, thì trước hết phải đúng đi, cố gắng đúng đi. Mình là nghệ sĩ, mình không phải là kế toán nhưng mình cũng phải cố gắng, trong ê kíp của mình cũng phải có những người chuyên nghiệp để giúp mình làm đúng.

Đừng thấy thị phi mà từ bỏ

Cũng chia sẻ tại buổi tọa đàm, TS Lưu Bình Nhưỡng cho biết, thời gian qua, rất nhiều cử tri, người dân cũng rất quan tâm về vấn đề làm từ thiện. Từ thiện tùy thuộc vào cái tâm, cái đức của mỗi người. Chúng ta cũng đã có các quy định liên quan đến việc làm từ thiện, như Nghị định 64.

Theo đó, Nghị định này chỉ cho phép các tổ chức, đơn vị kêu gọi vận động cứu trợ bao gồm Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, Hội Chữ thập đỏ Trung ương và địa phương, các quỹ xã hội từ thiện và các cơ quan thông tin đại chúng bao gồm báo, đài truyền thanh, truyền hình...

Nghị định cũng quy định về cơ quan tiếp nhận bao gồm Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, Hội Chữ thập đỏ Trung ương và địa phương và các đơn vị, tổ chức được Mặt trận Tổ quốc cho phép đứng ra tiếp nhận. Như vậy theo quy định không có một tổ chức, cá nhân nào khác ngoài quy định này được kêu gọi từ thiện.

Ngoài ra còn một Nghị định rất quan trọng nữa là Nghị định 93 quy định về quỹ xã hội từ thiện, theo đó các tổ chức có thể được vận động các quỹ từ thiện xã hội. Như vậy có thể thấy, hiện có nhiều quy định liên quan đến hoạt động từ thiện. 

Ở đây, nhìn lại các quy định đã đưa ra trong Nghị định 64, có thể thấy rõ việc cá nhân kêu gọi ủng hộ đã là không đúng pháp luật rồi, chưa bàn đến việc có trục lợi hay không. Lòng tốt nếu thiếu lý trí sẽ trở nên nguy hiểm.

Ở đây tôi muốn nhấn mạnh 3 ý: Một là, phải khẳng định làm từ thiện mang tính trách nhiệm xã hội, tôi cho rằng, hiện nay dựa trên cơ sở uy tín của người nổi tiếng cũng là tốt, không nên cấm cá nhân làm từ thiện, nhưng quan trọng là cần phải có cơ chế pháp lý để kiểm soát.

Thứ hai, phải quy định những người đủ năng lực để làm và làm theo cách nào, chứ không để cho người ta tự mò mẫm. Anh Phan Anh, chị Thủy Tiên hay chị Thái Thùy Linh thời gian qua làm từ thiện đều đang mò mẫm. Phải xã hội hóa để toàn xã hội được làm từ thiện.

Thứ ba, phải có cơ sở pháp lý để xử lý, để những người làm từ thiện bám vào đó thực hiện, chứ không phải thích làm kiểu gì thì làm. Như vậy để tránh tình trạng trục lợi. Cá nhân tôi cho rằng, không nên cấm cá nhân làm từ thiện.

Quan điểm của tôi là cần phải xã hội hóa công tác từ thiện nhưng phải có cơ chế để kiểm soát việc làm từ thiện của cá nhân.

TS Lưu Bình Nhưỡng cũng cho rằng, cá nhân làm từ thiện, muốn tránh thị phi là khó, tôi nhớ Khổng Tử có nói: Phàm là quân tử đừng buồn vì người khác không hiểu mà chỉ buồn vì không có khả năng mà thôi. Bởi vậy, chúng ta không nên buồn vì thị phi khi chúng ta đang làm điều tốt.

Làm từ thiện tức là phải cầm tiền, mà tiền thì dễ gây thị phi. Bởi vậy, theo tôi, với những người làm từ thiện cần phải rõ ràng, anh làm từ thiện dựa trên nhu cầu của người nhận sẽ hiệu quả hơn.

Tuy nhiên, làm từ thiện phải làm từ tâm, đừng thấy thị phi mà từ bỏ. Muốn chống thị phi phải tiếp tục làm đúng.

Nhân chương trình, ông cũng mong bạn đọc cần lĩnh hội một số yếu tố sau: Khi làm từ thiện, cần đề cao tinh thần đạo đức, đi làm từ thiện mà không có đạo đức thì không làm được. Thứ hai phải dựa vào pháp luật để làm từ thiện. Thứ ba, phải có phương pháp làm từ thiện đúng, không phải muốn làm thế nào cũng được.