Hiệp định EVFTA được ký kết trong bối cảnh quan hệ thương mại, đầu tư từ các nước châu Âu vào Việt Nam ngày càng phát triển. Năm 2018, tổng kim ngạch thương mại song phương đạt 55,8 tỷ USD, tăng mạnh so với mức 50 tỷ USD năm 2017.

Tính đến tháng 4 năm nay, các nước EU có 2.244 dự án còn hiệu lực với tổng vốn đầu tư đăng ký đạt 24,67 tỷ USD tại Việt Nam. EVFTA tạo ra cơ hội lớn cho doanh nghiệp Việt Nam thâm nhập vào thị trường đầy tiềm năng với 508 triệu dân và tổng sản phẩm nội địa (GDP) khoảng 18 tỷ USD. Cơ hội gia tăng xuất khẩu cho những mặt hàng của Việt Nam có lợi thế như dệt may, da giày và nông thủy sản, kể cả gạo, đường, mật ong hay rau, củ, quả. Với Hiệp định này, các doanh nghiệp của nước ta sẽ tiếp cận được nguồn máy móc, thiết bị, công nghệ, kỹ thuật cao từ các nước EU, qua đó nâng cao năng suất và cải thiện chất lượng sản phẩm. Việc thu hút đầu tư từ EU vào Việt Nam sẽ có nhiều triển vọng hơn nhờ môi trường đầu tư mở hơn và thuận lợi hơn.

Phát biểu tại hội nghị, Bộ trưởng Bộ Công Thương Trần Tuấn Anh cho biết, Hiệp định EVFTA có ý nghĩa rất lớn trong tăng trưởng kinh tế, tạo công ăn việc làm, mở rộng thị trường để mở rộng sản xuất, cũng như những tác động về cải cách trong tương lai để mang lại động lực phát triển cho đất nước. Cơ hội rất lớn, nhưng cũng kèm theo những thách thức và nhiều công việc nặng nề cho cả hệ thống của nước ta. Cụ thể, bên cạnh những cơ hội, áp lực đối với chúng ta cũng rất lớn và tập trung vào một số khía cạnh. Một là cạnh tranh đối với doanh nghiệp không chỉ ở thị trường nội địa cả thị trường ngoài nước. Thách thức lớn thứ hai liên quan đến trách nhiệm của các cơ quan quản lý Nhà nước trong việc nội luật hóa và thực thi những cam kết hội nhập này.

Hiệp định thương mại tự do Việt Nam-EU cũng đặt ra nhiều thách thức cho nền kinh tế, doanh nghiệp và hàng hóa, dịch vụ của nước ta. Đó là những sức ép đến từ cam kết mở cửa thị trường với hàng hóa, dịch vụ cho EU; Khi bước vào “sân chơi” này, Việt Nam phải tuân thủ những quy định, quy tắc chặt chẽ của EU về các thủ tục đầu tư, hải quan, thuận lợi hóa thương mại, tiêu chuẩn kỹ thuật, sở hữu trí tuệ, mua sắm Chính phủ và phát triển bền vững. Tuy nhiên, Hiệp định này về cơ bản phù hợp với chủ trương cải cách thủ tục hành chính, tăng cường hiệu quả của mua sắm công và đổi mới mô hình tăng trưởng của Việt Nam.

Bên cạnh đó, theo Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Chu Ngọc Anh, về sở hữu trí tuệ, với 1 chương, 63 điều và 2 phụ lục, những cam kết cụ thể mức độ bảo hộ và thực thi quyền sở hữu trí tuệ trong EVFTA cùng với nguyên tắc tối huệ quốc nhằm đảm bảo cho doanh nghiệp của hai bên được hưởng sự bảo hộ cao nhất nhưng vẫn đảm bảo được sự linh hoạt nhất định để một quốc gia đang phát triển như nước ta được hưởng lợi từ bảo hộ sở hữu trí tuệ. Điều này sẽ tạo thuận lợi cho hoạt động đầu tư, kinh doanh của doanh nghiệp hai bên và là động lực thúc đẩy chuyển giao công nghệ cao trong nông nghiệp, trong công nghiệp chế biến, sản xuất thực phẩm, công nghệ năng lượng điện tái tạo, dược phẩm, chế tạo máy móc thiết bị và nhiều lĩnh vực khác từ EU vào Việt Nam.

Ngoài ra, Hiệp định này không chỉ đảm bảo quyền về chỉ dẫn địa lý của hàng nông sản nước ta vốn đã có mặt trên thị trường này mà còn mở ra cơ hội tiếp cận thị trường cho các mặt hàng nông sản khác của Việt Nam. Tuy nhiên, những cam kết về sở hữu trí tuệ cũng mang đến những thách thức đối với Việt Nam. Việc chống xâm phạm sở hữu trí tuệ sẽ nghiêm minh hơn, nói cách khác là việc thực thi quyền sở hữu trí tuệ sẽ hà khắc hơn. Các doanh nghiệp của Việt Nam nếu không nhận thức đầy đủ các nguy cơ thì sẽ phải chịu gánh nặng đối với một số thủ tục kiểm soát, như kiểm soát tại biên giới, đặc biệt là khi xảy ra tranh chấp và kiện tụng.

Do đó, Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Chu Ngọc Anh nhấn mạnh: Về các cam kết sở hữu trí tuệ, Bộ Khoa học và Công nghệ đang hoàn thiện đề nghị xây dựng luật sửa đổi Luật Sở hữu trí tuệ, dự kiến trình Chính phủ vào tháng 10 này. Hiện nay Bộ Khoa học và Công nghệ đang hoàn thiện đề án tăng cường hệ thống hàng rào kỹ thuật trong thương mại cho sản phẩm hàng hóa công nghiệp đến 2025, nhằm tổ chức thực hiện các nhiệm vụ xây dựng hệ thống hỏi đáp về hàng rào kỹ thuật trong thương mại nói chung và thực thi cam kết về hàng rào thương mại theo Hiệp định EVFTA nói riêng.