Liên minh giữa gã khổng lồ thương mại điện tử Alibaba và chính quyền tỉnh Giang Tô đang tiến đến thỏa thuận mua lại cổ phần mảng bán lẻ trực thuộc tập đoàn Suning.com, tập đoàn do tỷ phú Zhang Jindong đồng sáng lập.

Thỏa thuận được thông qua sẽ giúp Alibaba nắm nhiều cổ phần hơn tại Suning.com so với mức 20% hiện có. Đây là một trong những nhà bán lẻ hàng gia dụng, điện tử và tiêu dùng lớn nhất Trung Quốc, được định giá khoảng 8 tỷ USD.

Tập đoàn Suning, tập đoàn do tỷ phú Zhang Jindong đồng sáng lập.

Khoản đầu tư này sẽ đánh dấu sự trở lại của Alibaba kể từ khi bị tuyên án phạt 2,8 tỷ USD vào tháng 4 vì vi phạm luật chống độc quyền, dẫn đến khoản lỗ lần đầu tiên sau 9 năm.

Theo các chuyên gia phân tích, quyết định đầu tư vào Suning mở đường cho Alibaba lấn sân sang mảng bán lẻ điện tử truyền thống và đối đầu với ông lớn JD.com. Chưa kể, việc bắt tay với chính quyền địa phương cho thấy tỷ phú công nghệ Jack Ma và công ty của ông sẵn sàng quay lại với thương trường.

Michael Norris, nhà phân tích công nghệ của hãng nghiên cứu AgencyChina nhận định: "Nếu thỏa thuận thành công, Alibaba có thể chứng minh việc kiểm soát không ngăn cản tham vọng thực hiện chiến lược hoặc kế hoạch đầu tư của họ... Giá trị chiến lược từ các cửa hàng, trung tâm phân phối và giao hàng của Suning.com với Alibaba rất rõ ràng".

Hiện tại, bất kỳ thương vụ đầu tư nào của công ty Trung Quốc cũng cần phải có sự chấp thuận từ Tổng cục Quản lý thị trường trong nước, vốn đang giám sát gắt gao vấn đề độc quyền thị trường leo thang ở Bắc Kinh. Trước đó, cơ quan này đã phạt Alibaba vì không khai báo chính xác khoản đầu tư vào tập đoàn bán lẻ Intime Retail Group, bên cạnh án phạt 2,8 tỷ USD từ cuộc điều tra chống độc quyền diện rộng.

Ngoài hoạt động kinh doanh độc quyền, giới chức Bắc Kinh cũng bày tỏ lo ngại về tầm ảnh hưởng của Alibaba trong lĩnh vực truyền thông và muốn tập đoàn này rút vốn khỏi các tài sản truyền thông đang có, bao gồm tờ báo tiếng Anh South China Morning Post.

Bán lẻ kiểu mới là một trong những chiến lược trọng tâm của Alibaba. 

Không những thế, công ty tài chính Ant Group – một startup công nghệ của Jack Ma, cũng gặp khó khăn trước loạt yêu cầu của chính phủ khi phải chuyển sang mô hình kinh doanh tương tự ngân hàng.

Theo các nguồn tin ẩn danh mà Bloomberg có được, một thông báo tuyên bố có thể được đưa ra ngay trong tuần này. Song, các cuộc đàm phán vẫn đang được tiến hành và nguy cơ bị trì hoãn hay đổ vỡ vẫn có thể diễn ra.

Sau khi thương vụ hoàn tất, tỷ phú Trương Cận Đông sẽ không còn quyền kiểm soát tập đoàn Suning, đồng thời đặt dấu chấm hết với tư cách là một doanh nhân nổi tiếng. Ông là người sáng lập tập đoàn Suning và giúp công ty thành công với một loạt các lĩnh vực kinh doanh. Thậm chí, Trương Cận Đông còn gây sốc khi tuyên bố mua lại thành công đội bóng Inter Milan của Ý. Tuy nhiên, tốc độ mở rộng nhanh chóng của Suning cũng làm dấy lên lo ngại về khả năng thanh khoản của tập đoàn.

Suning có trụ sở tại Nam Kinh, thủ phủ của tỉnh Giang Tô và nằm cách văn phòng trung tâm của Alibaba tại Hàng Châu khoảng 3 giờ lái xe. Đây vẫn là một trong những tập đoàn có sức ảnh hưởng nhất ngay cả khi chính phủ Trung Quốc thực hiện chiến dịch đàn áp các công ty lớn.

Trên thị trường bán lẻ truyền thống, Suning phủ sóng khắp Trung Quốc, đặc biệt là tại khu vực phía đông. Suning hiện là hãng bán lẻ lớn thứ 5 tại Trung Quốc với 4,4% thị phần. Trước Suning, Alibaba từng thâu tóm tập đoàn Sun Art Retail Group với 13,7% thị phần.

Việc hợp nhất các đơn vị sẽ giúp Alibaba tạo thành một hệ sinh thái kinh doanh đủ lớn nhằm gây sức ép lên đối thủ, bao gồm chi nhánh tại Trung Quốc của tập đoàn Walmart – giữ 9,3% thị phần bán lẻ với vị trí thứ tư – vốn có mối quan hệ hợp tác với JD.com trong các hoạt động kinh doanh trực tuyến.

Alibaba và Suning từ lâu đã trở thành đồng minh thân thiết với nhau và hình thành mối quan hệ đối tác trong nhiều lĩnh vực kinh từ logistic cho đến bán hàng trực tuyến. Năm 2015, Alibaba đã đầu tư 4,6 tỷ USD để mua 20% cổ phần của Suning. Đổi lại, Suning có thể mua 1,1% cổ phần của Alibaba với giá 2,3 tỷ USD. Từ đó về sau, cổ phiếu của Suning liên tục sụt giảm, xuống hơn 60% trong khi giá cổ phiếu Alibaba tăng hơn gấp đôi.

Quan hệ hợp tác với Suning và các hãng bán lẻ truyền thống khác là một phần trong kế hoạch xây dựng đế chế kinh doanh với trải nghiệm bán hàng liền mạch từ trực tuyến đến trực tiếp của Alibaba – chiến lược "bán lẻ kiểu mới".  

CEO của Alibaba Daniel Zhang chia sẻ ông xem xem việc mở rộng sang bán lẻ truyền thống và kinh doanh thực phẩm là một trong những nền tảng chiến lược giúp thúc đẩy đà tăng trưởng của tập đoàn sau khi đại dịch Covid-19 đi qua.

Bên cạnh các khoản đầu tư vào thị trường bán lẻ truyền thống, Alibaba còn đẩy mạnh mua lại các cửa hàng, siêu thị để phát triển cho công ty khởi nghiệp thực phẩm và tạp hóa Freshippo của mình. Được biết, mảng Bán lẻ kiểu mới đã mang về 25,6 tỷ USD cho Alibaba, đóng góp 1/5 tổng doanh thu cho tập đoàn trong năm tài chính kết thúc vào quý 3/2021.

Sở hữu nhiều cổ phần của Suning hơn có thể giúp Alibaba chống lại sự cạnh tranh gay gắt từ JD.com – gã khổng lồ bán lẻ trực tuyến được Tencent đầu tư, chuyên về đồ điện tử và gia dụng. JD cũng đang đẩy mạnh mở rộng sang lĩnh vực bán lẻ truyền thống với kế hoạch xây dựng 300 cửa hàng đồ gia dụng tại các thành phố cấp 2 và cấp 3 tại Trung Quốc, cùng 5.000 cửa hàng tại các thị trấn và vùng nông thôn vào năm 2025.

"Alibaba đã nắm giữ 20% cổ phần của Suning và hai công ty đang hợp tác để phát triển các phương thức mua sắm hàng điện tử tiêu dùng mới dành cho thị trường Trung Quốc đại lục. Việc gia tăng cổ phần tại Suning có thể tạo điều kiện cho những hợp tác về sau và nâng cao thị phần bán lẻ trực tuyến của Alibaba trong lĩnh vực bán lẻ điện tử tiêu dùng, mảng mà công ty đang bị JD.com dẫn trước", nhà phân tích cấp cao Catherine Lim của Bloomberg Intelligence cho biết.

Huy Hùng (TH)

Xem thêm: Alibaba đã hoàn tất thương vụ trị giá 400 triệu đô cho 5,5% cổ phần của The Crown X