Sáng ngày 11/6, tiếp tục chương trình kỳ họp thứ 9, thừa ủy quyền của Thủ tướng Chính phủ, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng đã trình Quốc hội dự thảo Nghị quyết về Trung tâm tài chính quốc tế tại Việt Nam.

Theo Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng, Việt Nam đang là điểm sáng về phát triển và tăng trưởng kinh tế, ổn định kinh tế vĩ mô, thu hút đầu tư, đang dần hội tụ các yếu tố cần thiết để phát triển thị trường tài chính hiện đại, hướng đến hình thành trung tâm tài chính, có khả năng liên kết với các trung tâm tài chính trong khu vực và trên thế giới.

Việc xây dựng Nghị quyết của Quốc hội về Trung tâm tài chính quốc tế với các cơ chế, chính sách đặc thù, vượt trội nhằm thu hút dòng vốn quốc tế phục vụ cho 3 đột phá chiến lược, các động lực tăng trưởng truyền thống và động lực tăng trưởng mới (kinh tế số, kinh tế xanh, đổi mới sáng tạo,...).

Bên cạnh đó, phát triển dịch vụ tài chính cao cấp, thử nghiệm và quản lý các thị trường mới do thực tiễn đặt ra (tài sản số, tín chỉ các-bon…); hình thành nguồn nhân lực chất lượng cao; kết nối với kinh tế thế giới và nâng tầm vị thế của Việt Nam trên thị trường tài chính toàn cầu; góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế đất nước.

Theo dự thảo Nghị quyết, Trung tâm tài chính quốc tế là khu vực địa lý có ranh giới xác định do Chính phủ thành lập đặt tại TP HCM và TP Đà Nẵng, tập trung hệ sinh thái đa dạng các dịch vụ tài chính và dịch vụ hỗ trợ.

Với trung tâm đặt tại TP HCM, sẽ phát triển thị trường vốn gắn với dịch vụ quản lý tài sản, quản lý quỹ, bảo hiểm, các sản phẩm cổ phiếu, trái phiếu, chứng chỉ quỹ, các sản phẩm phái sinh tài chính...; phát triển hệ thống ngân hàng, sản phẩm thị trường tiền tệ; phát triển cơ chế thử nghiệm (sandbox) về Fintech, đổi mới sáng tạo trong lĩnh vực tài chính;

Thành lập các sàn giao dịch chuyên biệt, nền tảng giao dịch mới; phát triển thị trường hàng hóa, xây dựng Sàn giao dịch hàng hóa, hàng hóa phái sinh, kết nối với các thị trường hàng hóa vật chất ở trong nước và quốc tế; phát triển các dịch vụ chuỗi cung ứng khu vực, trung tâm logistic, vận tải cảng biển, gắn với Khu thương mại tự do tại Bà Rịa - Vũng Tàu…

Trung tâm đặt tại TP Đà Nẵng sẽ phát triển tài chính xanh, tài chính thương mại phục vụ doanh nghiệp vừa và nhỏ, doanh nghiệp đổi mới sáng tạo, các tổ chức và cá nhân không cư trú (dịch vụ tài chính offshore), các hoạt động thương mại xuyên biên giới gắn với Khu thương mại tự do, các khu công nghệ cao, khu kinh tế mở, khu công nghiệp…;

Thử nghiệm có kiểm soát một số mô hình mới như tài sản số, tiền số, thanh toán, chuyển tiền kỹ thuật số; thu hút các quỹ đầu tư, quỹ kiều hối, công ty quản lý quỹ vừa và nhỏ; thúc đẩy phát triển các startup cung cấp giải pháp tài chính phục vụ tiêu dùng, du lịch, thương mại, logistics;…

Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng cho biết, có 12 nhóm chính sách đặc thù áp dụng trong Trung tâm tài chính quốc tế. Cụ thể, chính sách ngoại hối, hoạt động ngân hàng; tài chính, phát triển thị trường vốn; chính sách thuế và ưu đãi tài chính; chính sách về xuất, nhập cảnh, cư trú, lao động đối với chuyên gia, nhà quản lý và nhà đầu tư, việc làm, an sinh xã hội; Chính sách đất đai; Chính sách về xây dựng, môi trường; Chính sách thử nghiệm có kiểm soát cho Fintech và đổi mới sáng tạo;

Chính sách ưu đãi theo lĩnh vực và chính sách đối với nhà đầu tư chiến lược; Về chính sách phát triển hạ tầng kỹ thuật và hạ tầng xã hội; Chính sách về xuất khẩu, nhập khẩu và phân phối hàng hóa, dịch vụ; Chính sách về phí, lệ phí; Giải quyết tranh chấp trong hoạt động đầu tư kinh doanh.

Dự thảo Nghị quyết quy định một số thủ tục hành chính cần thiết để thực thi các cơ chế, chính sách đặc thù trong việc vận hành, phát triển Trung tâm tài chính quốc tế. Nội dung các thủ tục hành chính được quy định theo hướng đơn giản, tạo điều kiện thuận lợi tối đa cho các tổ chức, cá nhân tham gia vào phát triển Trung tâm tài chính quốc tế.

Cùng với đó, dự thảo Nghị quyết cũng quy định nhằm đẩy mạnh phân quyền, phân cấp giữa cơ quan Nhà nước ở Trung ương với cơ quan Nhà nước ở địa phương như cho phép Chính phủ được ban hành nghị định xử lý các vấn đề phát sinh khác với văn bản quy phạm pháp luật của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội.

Cơ quan điều hành Trung tâm tài chính quốc tế được quyết định sử dụng vốn đầu tư phát triển nguồn ngân sách địa phương để hỗ trợ xây dựng nhà ở cho người lao động làm việc tại Trung tâm tài chính quốc tế...

Cần làm rõ những chính sách vượt trội 

Trình bày báo cáo thẩm tra, ông Phan Văn Mãi, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội cho rằng, việc xây dựng và phát triển Trung tâm tài chính quốc tế tại Việt Nam là cần thiết, có đủ căn cứ chính trị, cơ sở pháp lý, cơ sở thực tiễn, phù hợp với tiến trình phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới.

Tuy vậy, ông Mãi đề nghị Cơ quan soạn thảo đánh giá rõ, với các nhóm chính sách như tại dự thảo thì đã đủ tiền đề để tạo lập khuôn khổ pháp lý cho hình thành và vận hành Trung tâm tài chính quốc tế hay chưa, các quy định đã đủ sức nặng, sức hấp dẫn, bảo đảm tính cạnh tranh hay không, và cần làm rõ đâu là những chính sách được coi là vượt trội, khác biệt riêng có của Việt Nam.

Ủy ban Kinh tế và Tài chính cũng đề nghị làm rõ mô hình, mối quan hệ, tính độc lập giữa hai cơ sở đặt ở hai nơi; cơ quan quản lý Nhà nước đối với hai cơ sở này; căn cứ vào đặc điểm riêng biệt của mỗi thành phố, đề nghị tại nghị quyết có thể quy định chính sách chung, nhưng tại các văn bản dưới luật cần có quy định tương ứng để phát huy tiềm năng, thế mạnh riêng biệt của mỗi cơ sở; có quy định về cơ chế phối hợp để mang lại hiệu quả tổng thể; đồng thời nâng cao hiệu quả quản lý, kiểm soát để bảo đảm cạnh tranh lành mạnh.

Về việc cho phép 2 thành phố tăng thêm bội chi, để bảo đảm an toàn tài chính quốc gia, đề nghị quy định theo hướng: Trong điều hành đề nghị thành phố phấn đấu tăng thu, chủ động bố trí nguồn lực thực hiện. Trường hợp cần thiết phải tăng bội chi thì khi xây dựng dự toán về mức bội chi ngân sách địa phương, thành phố báo cáo Chính phủ trình Quốc hội xem xét, quyết định.

Về giải quyết tranh chấp, Ủy ban tán thành việc cần có cơ chế đặc thù giải quyết tranh chấp; có định chế tài phán đủ mạnh, phù hợp thông lệ quốc tế, đồng thời cũng đủ chặt chẽ để tạo môi trường tin cậy cho đầu tư.

Ủy ban cũng đề nghị cần sớm nghiên cứu, thành lập để giải quyết tranh chấp trong Trung tâm tài chính quốc tế theo Kết luận của Bộ Chính trị, bảo đảm việc triển khai đồng bộ.